■ Eşim ev hanımı. Daha önceden hiç sigortası yok. Sigorta yaptırmak istiyorum. Kimisi "SSK kapsamında prim öde" diyor, kimisi de 'Dışarıdan ödeme sonradan iptal olur" diyor. Ne yapmalıyım? D.Ç.
Çalışma imkanı olmayan ev hanımları için en uygun sigortalılık isteğe bağlı sigortalılıktır. Eşiniz isteğe bağlı sigortalı olma durumunda emeklilik ve sağlık primi ödeyeceğinden hem sağlıktan faydalanabilecek hem de ileride emekli olabilme imkanı olacaktır.
Yapmanız gereken, eşinizle beraber en yakın Sosyal Güvenlik İl veya Merkez Müdürlüğü'ne başvurmaktır. Dışarıdan ödenen ve çalışmadan çalışıyormuş gibi gösterilen 4/a (SSK) primleri tespit edilmesi halinde iptal edilir. Aktif çalışma olmadan ödenecek primler hep risklidir. Bu nedenle aktif çalışma olmadan 4/a (SSK) primi ödemenizi tavsiye etmem.
■ Bir firmada süreli sözleşme karşılığı çalışıyorum. Sözleşmem bitmeden işverenin çıkartması ya da sözleşmem bittikten sonra işten ayrılmam durumunda işe iade veya tazminat gibi bir hak talebimiz olabilir mi? S.Y.
İş Kanunu'na göre; işe iade hakkından yararlanmak için, işyerinde 30 veya daha fazla işçi çalıştırılması, işçinin işyerinde en az 6 aylık kıdeminin bulunması gerekmektedir. Belirli süreli iş sözleşmelerinde işe iade hakkı bulunmamaktadır. Dolayısı ile sizin işe iade hakkınız bulunmuyor. Ancak belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştığınızdan ve iş sözleşmeniz süresinden önce haklı bir nedene dayandırılmadan sona erdirilmiş ya da erdirilecekse aradaki sürenin ücretini tazminat olarak işverenin ödemesi gerekmektedir.
■ Bazı işçilerimiz dedikodu mekanizmasıyla maaşların azlığından şikayet edip diğer çalışanları kışkırtma yoluyla personelin verimliliğini bozarak işyerinde huzursuzluk yaratmakta. Bu şekilde davrananları tazminatsız olarak işten çıkartabilir miyiz?
İşçinin tazminatsız bir şekilde işten çıkartılabilmesi için 4857 sayılı İş Kanunu'nun 25. maddesinde belirtilen şartlardan birini yerine getirmiş olması gerekmektedir. Sizin belirtmiş olduğunuz davranışlar, doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunmaya girmektedir. Bu davranışlar tazminatsız fesih sebebidir.
■ 3 yıldır otelde çalışıyorum. Her seferinde yılı doldurmadan 2 aylık izne çıkartıldım. Bu yıl 1 saat fazla çalışmadım diye attılar. Haklarım nedir?
İşyerinde bir yılı doldurmadan iş sözleşmenizin sona ermesi halinde kıdem tazminatına hak kazanmazsınız ancak sezonluk işlerde arka arkaya sözleşme yenilenmiş olduğu için iş sözleşmesi zincirleme akit olarak değerlendirilir ve toplam süre üzerinden kıdeminiz hesaplanır. Haksız olarak işten çıkartıldığınız için kıdem tazminatına hak kazanırsınız.