■ 30 yıl önce iki kardeşi evlat edindik. 6 ay önce oğlumuzu kaybettik. Oğlumuzun ölümü üzerine onun annesi olarak ölüm aylığı bağlanması için SGK'ya başvurdum ama bana aylık bağlanamayacağını söylediler. Babası vefat ederse babasının hak sahibi olarak kızımıza da mı aylık bağlanmayacak?
Sigortalıların hak sahibi ana ve babalarına aylık bağlanması için, 5510 sayılı Kanun'un 34'üncü maddesine göre, - Eş ve çocuklardan artan hissenin bulunması (65 yaşın üstünde olması halinde artan hisse şartı aranmaz), - Diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/ veya aylık bağlanmamış olması, - Her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması şartları aranır.
Artan hisse olmaması nedeniyle aylık bağlanamayan ana ve babanın 65 yaşını doldurması halinde, kanunda aranan diğer koşulların da yerine gelmiş olması şartıyla bu yaşı doldurdukları tarihi takip eden ay başından itibaren ölüm aylığı bağlanır. Ancak evlat edinen ana ve babaya vefat eden evlatlıktan dolayı ölüm gelir/aylığı bağlanmaz.
Bu nedenle, her ne kadar evlat edindiğiniz çocuk sizin kütüğünüzde yer alsa da size aylık bağlanması mümkün değildir. Ancak eşinizin,
yani kızın babasının ölümü halinde evlat edindiğiniz çocuğa aylık bağlanmasına bir engel bulunmamaktadır, yani kızınız, diğer koşulları sağlamak kaydıyla babasından dolayı ölüm aylığı alabilir.
■ Ücreti artırılmayan işçi kıdem tazminatını alarak ayrılabilir mi?
Ücretlerin hangi dönemlerde veya oranlarda artırılacağına ilişkin herhangi bir çerçeve belirlenmiş durumda değildir. Ücret uygulamaları konusundaki yasal düzenleme asgari ücretin altında ücretle işçi çalıştırılamayacağı ile sınırlıdır. Bunun ötesinde ücret uygulamalarına ilişkin esaslar, iş sözleşmelerinde belirlenebilmektedir. İş sözleşmesinde bağlayıcı bir hüküm bulunmaması halinde, uygulamaya ilişkin inisiyatif işverene aittir. İş sözleşmesinde herhangi bir hüküm bulunmamasına karşın, ücret artışlarındaki anlaşmazlık nedeni ile işten ayrılan işçi istifa etmiş sayılacağından, herhangi bir tazminat hakkı oluşmayacaktır.
■ Hangi hallerde işçiye ücretten kesme cezası verilir? D.O.
İşveren, toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez. İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. İşçi ücretlerinden yapılacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamaz.
