■ Ali Bey, işten ayrılmayı ve başka firmaya geçmeyi düşünüyorum. Başka firmadan güzel teklif aldım. İşyerime ne kadar zaman önce ayrılacağımı bildirmem gerekir? G.M.
İş kanununa göre, işçi ve işverenlerin iş sözleşmesini fesh ederken karşı tarafa önceden bildirimde bulunma yükümlüğü bulunmaktadır.
İşyerindeki kıdemi 6 aya kadar olanlar 2 hafta, 6 ayla 1,5 yıl arasında olanlar 4 hafta, 1,5 yıl ile 3 yıl arasında olanlar 6 hafta, 3 yıldan fazla olanlar 8 hafta önceden yazılı olarak sözleşmenin sona erdireceğini karşı tarafa bildirimde bulunmakla yükümlüdürler. Eğer bu sürelere uyulmadan taraflardan biri iş sözleşmesini sona erdirirse bu süreler kadarki ücretleri karşı taraftan talep edebilirler. Bu nedenle işvereniniz de sizden ihbar tazminatı talep etme hakkı vardır. Ayrıca, işe başlarken yapmış olduğunuz sözleşmede işi haklı bir neden olmaksızın bırakmanız halinde herhangi bir cezai şart konulmuş ise örneğin sizi eğitime göndermiş bunun masrafını işveren karşılamış ise bu yapmış olduğu masrafları aradan makul bir süre geçmeden işten ayrılmış iseniz bunu da sizden yasal olarak talep edebilir.
■ Ben özel sektöre ait bir fabrikada çalışıyordum. Mesai yapmadığım için işten çıkarıldım. Bu olay normal mi, ne yapmalıyım?
İş kanununa göre işçi mesai yapmak zorunda değildir. Fazla çalışma durumunda işveren işçinin yıllık onayını almak zorundadır.
Zorla fazla çalışma yaptırılamaz. Bu nedenle işten çıkarma haksız çıkarmadır.
İhbar ve kıdem tazminatı hakkınız vardır. İş mahkemesine dava açabilir veya çalışma ve İşkur il müdürlüğüne şikayette bulunabilir, tazminatlarınızı alabilirsiniz.
■ İşyerimizde çalışan işçilerimizin bir kısmı çok sık sigara molası veriyor. Bu çalışanları tazminatsız işten çıkartırsak ilerde mahkemeye vererek hak kazanma şansları var mıdır? Hacer A.
İş kanuna göre; sigara içtiği için işçiyi tazminatsız işten çıkartamazsınız.
Ancak sigara içme molaları belirleyip bu süreler içinde sigara içmesini sağlayabilirsiniz. Önceden belirlenmiş molaların dışında sık sık sigara içmeye gidiyorsa bununla ilgili olarak kendisini yazılı olarak uyarabilirsiniz. Bu uyarılara rağmen ısrarlı davranmaya devam ederse işverenin emir ve talimatlarına uymama nedeniyle iş sözleşmesi fesh edebilirsiniz.
■ 1983 doğumluyum. Sigorta girişim 17.03.2005, ayrıca 1996'da çıraklık okulundan girişim var, etkisi olur mu? S.S.
1996 yılındaki çıraklık okulundan aldığınız giriş emekliliğinize faydası olmaz. Ancak aynı sigorta sicil numarasını ömür boyu kullanabilirsiniz.
Ayrıca bayanlarda doğum borçlanması yapacaklar için aranan ve birinci şart olan doğumdan önce kapsamında tescili yapılmış olmak şartının oluşmasında işe yaramaktadır. Siz 2005 yılındaki girişinizden dolayı 60 yaş ve 7000 prim günden tam emeklilik, en az 4500 prim gün, 25 yıl ve 60 yaştan kısmi emeklilik şartlarına tabisiniz.