■ SGK'dan malulen emekli oldum. Ancak sağlığımın elverdiği bir işte yeniden çalışmak istiyorum. Çalışmaya başlarsam SGK aylığımı keser mi? N.Ş.
5510 sayılı Kanun'a göre malûllük aylığı almakta iken bir işyerinde sigortalı olarak çalışmaya başlayanların malûllük aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında kesilir ve çalıştıkları süre boyunca bunlar için kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortasına ait prim alınır. İşten ayrılarak yeniden malûllük aylığı bağlanması için yazılı istekte bulunan ya da emekliye ayrılan veya sevk edilenlere; kontrol muayenesine tabi tutulmak ve ilk aylığına esas malûllüğünün devam ettiği anlaşılmak kaydıyla yeniden malûllük aylığı bağlanır. Bu hükümler doğrultusunda, sigortalı olarak çalışmaya başlamanız halinde malullük aylığınız kesilir.
Ancak işten ayrıldıktan sonra yeniden malulen emekli olmanız mümkündür. Ancak bunun için Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan (SGK) talepte bulunmanız ve ilk defa malulen emekli olmanıza neden olan maluliyet halinizin devam ediyor olması gerekir. Bu durumda SGK'nın sizi kontrol muayenesine tabi tutacağını unutmayınız.
■ Sigorta girişim 1983, prim gün sayım 3150. Malulen emeklilik için sigorta girişim ve gün sayım yeterli mi? Malulen emekli olabilmek için hangi şartları taşımam gerekli ve kaç yaşında olmalıyım?
Malûliyet için gerekli olan şartlar, 10 yıllık sigortalılık süresi, en az 1800 gün prim ödemek ve işe başladıktan sonra çalışma gücünü yüzde 60 ve üzeri kaybetmiş olmaktır. Eğer çalışma gücünüzü belirtilen oranda kaybetmişseniz maluliyet için sevk alabilirsiniz.
Maluliyet sevkinize istinaden ilgili hastane çalışma gücündeki kayıp oranını tespit ederek rapor düzenleyecek ve bu raporlar SGK Sağlık Kurulu tarafından incelenerek tarafınıza maluliyet aylığı bağlanıp bağlanılmayacağına karar verilecektir. Maluliyetten emekli olacaklarda yaş şartı aranmamaktadır. Eğer bu şartları taşıyorsanız maluliyet için sevk alabilirsiniz.
■ Özel sektöre ait bir fabrikada çalışıyordum. Fazla mesai yapmadığım için işten çıkartıldım. Bu olay normal mi, ne yapmalıyım?
İş Kanunu'na göre, işçi fazla mesai yapmak zorunda değildir.
Fazla çalışma durumunda işveren işçinin yıllık onayını almak zorundadır. Zorla fazla çalışma yaptırılamaz. Bu nedenle yapılan işten çıkartma haksız çıkartmadır.
İhbar ve kıdem tazminatı hakkınız bulunmaktadır. Bu durumda yargı sürecini başlatabilir, Çalışma ve İşkur İl Müdürlüğü'ne şikayette bulunabilirsiniz. Böylece, tazminatlarınızı alabilirsiniz.
RAPORLULARA YEMEK VE YOL PARASI VAR MI?
■ Raporlu olduğumuz tarihlerde yol ve yemek ödemesi yapılmıyor. Bu doğru mudur? D.K.
Nakdi olarak ödenmesi öngörülen yol ve yemek bedellerinin günlük tutarları ile ayda kaç gün üzerinden ödeneceğinin ihale şartnamesinde belirtilmesi zorunludur. Buna göre, haftanın 5 günü çalışılan işyerlerinde 22 gün, haftanın 6 günü çalışılan işyerlerinde 26 gün üzerinden yol ve yemek bedelleri hesaplanacaktır. Yol ve yemek bedelleri fiili çalışma karşılığı ödenen ücretler arasındadır. Bu itibarla, çalışılmayan yahut raporlu olunan günlerde işverenin işçiye yol ve yemek bedellerini ödememesi mümkündür.