■ İş yerimizde 3 yıldır çalışan bir arkadaşımız işten ayrıldı. Arkadaşımız hiç izin kullanmadı. Tazminatsız işten ayrılan işçiye geriye dönük izin parası ödeyecek miyiz?
İş Kanunu'na göre; iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde yani tazminat verilip verilmeyeceğine bakılmaksızın işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. İşçiye çalıştığı dönem içinde kullanmadığı izinlerin toplamı kadar yani 3 sene çalışmış ise ve hiç izin kullanmamış ise 42 günlük ücreti tutarında izin parası ödenmesi gerekir.
■ Personele araç tahsis ettik. Ama özel işlerinde kullandıklarını öğrendik. Tazminatsız işten çıkartabilir miyiz?
İş Kanunu'na göre; işçi işverenin tahsis ettiği araçları sözleşmesinde hüküm yoksa veya işverenin izni yoksa şahsi işleri için kullanamaz.
Kullandığı tespit edilen personelin haklı bir mazereti bulunmaması halinde işveren işçinin iş sözleşmesini tazminatsız olarak sona erdirebilir.
■ Başka firmadan teklif aldım. İş yerime işten ayrılacağımı ne kadar önce bildirmem gerekir? G.M.
İş Kanunu'na göre, işçi ve işverenlerin iş sözleşmesini fesh ederken karşı tarafa önceden bildirimde bulunma yükümlüğü vardır. İş yerindeki kıdemi 6 aya kadar olanlar 2 hafta, 6 ay ile 1.5 yıl arasında olanlar 4 hafta, 1.5 yıl ile 3 yıl arasında olanlar 6 hafta, 3 yıldan fazla olanlar 8 hafta önceden yazılı olarak sözleşmeyi sona erdireceğini karşı tarafa bildirmekle yükümlüdür.
Eğer bu sürelere uyulmadan sözleşme sona erdirilirse, karşı taraf bu süreler kadarki ücretleri talep edebilir.
Ayrıca, işe başlarken yapmış olduğunuz sözleşmede işi haklı bir neden olmaksızın bırakmanız halinde herhangi bir cezai şart konulmuş ise sizden yasal olarak talep edilebilir.
■ Engelliyim. Vergi indiriminden nasıl faydalanırım? Erken emekli olabilir miyim? K.S.
Engeli bulunanların normal çalışanlardan daha önce emekli olabilme imkanı var.
Engelli durumundan emekli olabilmek için en yüzde 40 oranında engelinizin olması ve bunu hastane raporu ile belgelemeniz şarttır. Emeklilik hesaplamalarında engel oranı, sigorta başlangıç tarihi ve prim gün sayısı dikkate alınmaktadır.
■ Babamı kaybedeli bir sene oldu, kardeşim 19 yaşında lise sona gidiyor ve staj görüyor. Sigortası başladı, annem ve kardeşim babamdan Bağ-Kur aylığı alıyor. Kardeşim kaç yaşına kadar maaş alabilir? Sigortadan dolayı aylığının kesilmesi gerekir mi? G.S.
Yetim aylığı alacak olan erkek çocuklar 18 yaşına kadar sorunsuz yetim aylığı alabilmekte. Eğer okuyorsa ve okuduğu okul lise ise 20 yaşına kadar yetim aylığı alabilir. Eğer yüksekokul okursa 25 yaşına kadar yetim aylığından faydalanabilmektedir.
Kardeşiniz lisede okuduğuna göre 20 yaşı dolana kadar yetim aylığı alabilecek.
Üniversiteye devam ettiği takdirde 25 yaşına kadar aylık alabilecektir. Ayrıca kardeşinizin sigortasının stajyerlik nedeni ile başladığını belirtmişsiniz. Stajyerlikten dolayı ödenen primler yetim maaşına engel teşkil etmemektedir.