RUSYA ile Ukrayna arasındaki savaşın sona erdirilmesi yolunda çok önemli bir kavşaktan geçiliyor. Ukrayna satrancında son hamleler yapılırken, savaşı sona erdirecek kilit ülkeler Türkiye, ABD, Rusya'nın atakları adımlar dikkatle takip ediliyor. Rusya-Ukrayna savaşının sona erdirilmesine dönük uluslararası diplomasinin arttığı bir dönemde Zelenski'nin Ankara'ya gelerek Başkan Tayyip Erdoğan'la 3 saat görüşmesi, dünya gündemine damga vurdu.
Bu ziyareti diğerlerinden çok daha önemli kılan unsur zamanlamasıydı. Başkan Erdoğan ve Zelenskiy'nin Ankara'da görüştüğü saatlerde Riyad'da ABD'nin ve Rusya'nın Dışişleri Bakanları arasındaki ilk üst düzey yüz yüze temas gerçekleşti.
Zelenski'nin bu nedenle, böyle kritik bir süreçte Başkan Erdoğan ile görüşmeyi tercih etmesi dikkat çeken bir gelişme olarak görüldü. NATO'ya üyelik hevesiyle üç yılın sonunda yıkılmış bir ülke, dağılmış bir ordu ve milyarlarca dolar borçla baş başa kalan Zelenski'nin savaştan çıkış yollarını aradığı biliniyor.
Kritik bir dönemde Türkiye'ye gelen Ukrayna liderinin, Başkan Erdoğan tarafından karşılanması dünyada da dikkatle izlendi.
Erdoğan, Zelenski ile görüşmesinden sonra, dikkati çeken açıklamalar yaptı:
"Zelenski'nin ziyareti, savaşın temel dinamiklerinde önemli değişime aday olunan bir dönemde gerçekleşti. Türkiye, Ukrayna'nın egemenliğine ve bağımsızlığına olan kuvvetli desteğini ifade ettik. Müzakere sürecinin kalıcı bir barışla sonuçlandırılması için her türlü desteği vereceğimizin altını çizdik. ABD Başkanı Trump'ın Rusya-Ukrayna arasında süratli bir anlaşmaya varılması konusundaki yaklaşımı Türkiye'nin son üç yıldır uyguladığı aktif diplomasiyle örtüşüyor. Türkiye her iki tarafça güvenilir arabulucu olarak görülüyor. Müzakereler için Türkiye ideal bir evdir.
Bu savaş artık sona ermelidir." Başkan Erdoğan'ın ardından konuşan Zelenski "Türkiye, Ukrayna'nın toprak bütünlüğü ve egemenliği konularında her zaman ilkelidir. Ukrayna, Türkiye, İngiltere, Avrupa geniş anlamda hem konuşmaya hem de güvenlik garantilerine ABD ile dahil edilmeli.
Bunlar dünyamızın parçasını ilgilendiriyor. Bu müzakereler başarılı olursa bu garantiler bu ülkelerin katılımı ile gerçekleşecek. Sayın Erdoğan'a bu anlamda da minnettarım." Ortak açıklamanın ardından soruları yanıtlayan Zelenski, Riyad'daki görüşmeyi medyadan öğrendiğini dile getirdi. Zelenski, "Masada Ukrayna olmadan savaşın bitirilmesi tartışılamaz" dedi.
Başkan Erdoğan ile Zelenski Ankara'da görüşürken, Amerika ve Rusya Dışişleri Bakanları Riyad'ta ilk defa bir araya geldiler.
ABD- Marco Rubio ile Rusya-Lavrov görüşmesi sonrasında taraflar Rusya- ABD ilişkilerindeki "rahatsız edici unsurları" ortadan kaldırmak amacıyla bir danışma mekanizması kurulması için büyükeçiler atanması, Ukrayna'daki savaşın bitirilmesi için üst düzey ekipler atanması, iki ülkeden komisyonların hazırladığı barış tekliflerinin Putin ve Trump'a sunulması konusunda anlaştılar. ABD ve Rusya'nın barış planı sürecini ateşkes, Ukrayna'da seçimler ve ardından nihai bir anlaşmayı içeren üç aşamalı bir plan oluşturuyor. Rusya'nın Ukrayna'da seçim yapılmasını istemesinin ana nedenlerinden biri de Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski'nin meşruiyetini tartışmaya açarak baskı kurmak istemesidir. Rusya için Kiev'in topraklarının yüzde 20'si kadarına sahip olduğu bir anlaşma kabul edilebilir mı?
Ukrayna, Rusya "tehdidinden" korunmak için güvenlik garantileri istiyor. Rusya ise Ukrayna'nın tarafsızlığının garanti edilmesini istiyor.
Ateşkese gidecek görüşmelerde, toprak pazarlığı kritik olacak.
Zelenski'nin, Riyad ve Paris toplantılarına katılmazken, Ankara'ya gelmesi, Başkan Erdoğan'la buluşması dikkatleri çekti. Rusya, şu anda çoğunluğu güney ve doğusundakiler olmak üzere topraklarının beşte birinden fazlasını kontrol ediyor.
ABD Başkanı Donald Trump 12 Şubat'ta Rusya lideri Vladimir Putin ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdiğini söylemiş, müzakerelere başlama konusunda mutabık kaldıklarını söylemişti. ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth, Trump'ın Ukrayna için 2014 öncesi sınırlara dönüşün gerçekçi olmadığı değerlendirmesine katılma eğiliminde olduğunu söyledi. Ancak Ukrayna'nın bu toprakların "bir kısmını" geri alabileceğini umduğunu belirtti.
Bu görüşme öncesi, Trump'ın ABD'nin bugüne kadar sunduğu destek karşılığında, Ukrayna'daki nadir minerallere erişim için baskı yaptığı basına sızdı. ABD'nin, Avrupa Birliği'ni (AB) yok sayarak Ukrayna'da barış sağlanması konusunda tek taraflı girişimde bulunması ilgili başkentlerde alarm zillerinin çalmasına neden oldu.
Üye ülkeler çıkış yolu bulma çabasındalar. Ukrayna'da olası bir ateşkes ve barış için Washington'un gündeme getirdiği unsurlar yeni ABD yönetiminin Avrupa'ya bakışının genel yansıması olarak yorumlanıyor.
Avrupalı diplomatlar bu yönde bir adımın hakkının verilmesi gerektiği görüşünde olsalar da ateşkes sonrasının yükünün Avrupa'ya bırakılmasından endişe ediyorlar.
Avrupa gerekli garantileri sağlayabilir mi? Avrupa Birliği'nin, Trump'ın istediği düzeyde angajmana girme ihtimali ne siyasi ne de ekonomik açıdan mümkün. Bu durum güvenlik garantileri için de geçerli.
Bazı değerlendirmeler 100-150 bin askere ihtiyaç duyulabileceği yönünde.
Mevcut ortamda Avrupa ülkelerinin bu oranda gücü oluşturma ve bölgede konuşlandırma ihtimali düşük.
SONUÇ: UKRAYNA SAVAŞI NASIL SONA EREBİLİR?
Trump'la Putin'in telefon görüşmeleriyle bir dönüm noktasına gelinmiş görünüyor.
Trump-Putin zirvesine hazırlığın yanı sıra Ukrayna'daki savaşı sona erdirme amacıyla da yapılacak görüşmeden ne çıkacağı konuşuluyor.
Ateşkes için müzakerelerde daha önce yapılmış İstanbul müzakerelerinin temel alınması gündemde. Ukrayna ve Rusya müzakerelerin İstanbul'da yapılması hususunda daha önce görüş bildirmişlerdi.
Ateşkese gidecek müzakerelerin İstanbul'da veya Riyad'da yapılması konusunda mekik diplomasisi sürecek...