Her konuyu anlaşılmaz hale getirmeye bayılıyoruz. Oysa bazı şeylerin kendisi de, çözümü de basit.
Günlerdir etin, ekmeğin, sebzemeyvenin fiyatını tartışıp duruyoruz.
Kavramlar, demeçler, açıklamalar, karşı tezler havada uçuyor... "İthalat lobisi, spekülatör, besici, üretici..." Kafamız karışırken, cüzdanımız boşalıyor.
Bence çekyatın adını koyan kimse onun gibi düşünmek lazım.
Dümdüz bakmış ve koymuş ismi.. "Çek-yat..." Neyse o.
Ekonomide bazı meseleler basit matematik hesabına dayanır. Çok çetrefilleştirmeye lüzum yok.
Örneklendirelim... 12 Şubat 2016 itibariyle İstanbul'da dana etinin karkas fiyatı ortalama 23 lira. Markete gelince fiyatlar şöyle oluyor: Kıyma 40, kuşbaşı 44, bonfile 55, antrikot 49 lira. Fazlası var azı yok.
Peki hesabı nasıl? Yapalım...
Karkas et bize gelinceye kadar şu maliyetlere uğruyor: Yüzde 20'si kemiğe gidiyor. Yüzde 10 işletme gideri konuluyor. Yüzde 15'de kar ekleniyor.
Hesaplayalım..
23 liranın yüzde 20'si 4.6 TL. Yüzde 10'u 2.3 TL. Yüzde 15'i de 3.45 TL. Topluyoruz 10.35 TL. Üzerine 23 lirayı koyuyoruz oluyor 33.35 lira... Yüzde 8'de KDV ekledik (2.66 TL) diyelim.
Toplam fiyat 36 lira. (Siniri, yağı fazla ekleyip maliyeti düşüren de var) Kıymada 4 lira, kuşbaşında 8 lira, bonfilede 19 lira, antrikotta 13 lira fazla ödüyoruz... NİYE ? Benzer hesap ekmekte de var. Nitekim Tarım, Gıda ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik bunu yaptı ve 65-70 kuruştan satılsa bile kar edildiğini ortaya koydu. Ekmek 1 lira 25 kuruşa satılıyor. 55 kuruş fazla veriyoruz. NİYE ? Sebze meyvede de benzer hesapları daha önce yapmıştım. TZOB'un tespitlerine göre domates, üreticiden hale gelene kadar fiyatı yüzde 27.9 artıyor.
Üreticiden pazara gelene kadar yüzde 69.34 artıyor, markete gelirken ise yüzde 121.25 artıyor.
Maydanozun fiyatı üreticiden hale kadar yüzde 19.50 artarken, üreticiden pazara yüzde 220.75, üreticiden markete ise yüzde 316.35 artıyor.
Örnekler çok. Arada kim cebine ne koyuyor bulmak mümkün değil mi?
Fazladan para ödüyoruz.
NİYE?