Primi eksik olanlar yasa çıkmadan tamamlarsa emekli olabilecek. EYT'liler eksiğini tamamladıkları tarihte yaşa bakılmadan emeklilik hakkına kavuşacak. Yapılandırma düzenlemesi ile eksik primlerini tamamlamak isteyenlere finansal destek de verilebilecek.
■ Yılı tamam ama primi eksik olanlar ne yapacak?
EYT yasasından yararlanabilmek için yıl ile birlikte primin de tamam olması gerektiğini söylemiştik. Bu yüzden eksik primi olanların bunu tamamlaması gerekecek. Bunun için erkeklerde askerlik, kadınlarda doğum borçlanması imkanları bulunuyor. Bağ-Kur'lular için geçmişte ödemedikleri günlerini ihya ile canlandırma fırsatı var. Borçlanma imkanları olmayanlar isteğe bağlı sigorta ile prim satın alabiliyor. Gurbetçiler yurtdışı borçlanma yapabilirken geçmişte sigortasız çalışanlar için de hizmet tespit davası açma yolu var. Böylece geçmiş günlerini tescil ettirip prim kazanabilirler.
■ Gurbetçiler borçlanarak EYT'li olur mu?
Yurtdışındaki vatandaşlar burada çalıştıkları süreleri ve kadın gurbetçiler de bulundukları süreleri borçlanarak primlerini artırabilirler. Türkiye'de daha sonra sigortalı olanlar borçlandıkları gün kadar işe giriş tarihlerini geri çekerek EYT kapsamına da girebilirler. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli konu yurtdışı borçlanmalar Bağ-Kur kapsamında sayılıyor.
■ Doğum borçlanmasında sigorta şartı var mı?
Doğum borçlanması sigortadan sonraki doğumlar için yapılabiliyor.
Sigorta öncesi doğumların borçlanılmasıyla ilgili annelerin talepleri var. ancak mevcut durumda bu mümkün değil. Sigortadan sonraki 3 çocuk için borçlanma yapanlar 2160 gün kazanabiliyor.
■ Borçlanma için maddi durumu olmayanlar ne yapacak?
Hizmet satın almak için yapılan borçlanmalar tek seferde ödeniyor. Bunun için bir aylık bir süre veriliyor. Ancak şu günlerde çalışması yapılan yapılandırma düzenlemesi ile finansman imkanı gelebilir. Daha önceki yapılandırmalarda kuruma borcu olduğu için emekli olamayanlara kamu bankaları aracılığı ile kredi imkanı açılmış ve taksitler emekli maaşından kesilmişti. Bu imkan yeniden verilebilir.
■ Borçlanmalar da kapsama girer mi?
Daha önceki yapılandırmalarda doğum askerlik gibi borçlanma yaptığında emekli olabilecek durumdaki vatandaşlara da kamu bankaları aracılığı ile kredi sağlanmış ve emekli maaşlarından kesilmişti. Yeni düzenlemede de bu durum ele alınabilir.
■ İhya işleminde kısmi ödeme yapılıyor mu?
Bağ-Kur'lular silinen günlerini ihya (Canlandırma) yaparak satın alırken tamamını şimdiki asgari ücret üzerinden ödeyerek alabiliyorlar. Burada bir bölümünü alabilme imkanı maalesef bulunmuyor.
■ Yapılandırmada ihya için avantaj olur mu?
Yapılandırma düzenlemelerinde ihya için büyük bir avantaj sağlanmıştı. İhya edilecek günlerdeki asgari ücret geçerli sayılmış ve hesaplı ödemelerle gün satın alınmıştı. Bu kez de Bağ-Kur'lular için böyle bir imkan verilebilir. Hatta Bağ- Kur'lular kendilerine gerekmeyen günlerini de dondurup borcu sildirebilir ve böylece yeterli SSK primi varsa onlarla EYT kapsamında emekli olabilir.
■ Hizmet tespit davasında zaman aşımı var mı?
Geçmişte sigortasız çalışılan dönemler için hizmet tespit davasında 5 yıllık hak düşürücü süre var. Bu yüzden 5 yıl geriye kadar dava açılabiliyor. Ancak burada bazı istisnalar da var. Eğer sigorta girişi yapılmış ve prim yatırılmamışsa süreye bakılmıyor. Yine aynı işyerinde önce sigortasız çalıştırılıp sonra sigorta yapılmışsa yine süreye bakılmıyor. Burada delillerle başvuru gerekiyor.
■ Borçlanma için başvuranlar kısmi ödeme yapabilir mi?
Doğum ve askerlik borçlanmasında müracaatınız kaç gün olursa olsun ihtiyacınız gün kadar borçlanma yapabilirsiniz. Burada ödemediğiniz kısım dikkate alınmıyor. Ancak kalan kısım için yeniden ödeme yapmak isterseniz başvuruyu yenilemeniz gerekiyor.
■ Prim için hiçbir borçlanma şansı olmayanlar ne yapacak?
Prim kazanma imkanınız yok ise isteğe bağlı sigorta ile her ay prim ödeyerek gün sayınızı tamamlayabilirsiniz. Ancak burada isteğe bağlı sigortanın 1261 gün yani 3.5 yılı geçmemesine dikkat edin. Geçtiği takdirde bu kez Bağ-Kur şartları oluşacağından daha fazla prim biriktirmeniz gerekebilir. Buna da imkan yoksa kısmi emeklilik fırsatına bakabilirsiniz. Bunun için EYT'lilerde SSK için 3600 gün Bağ- Kur için ise 5400 gün yeterli oluyor. Bugünkü mevzuata göre 3600 günü olan SSK'lılarda kısmi emeklilik kadınlarda 58 erkeklerde ise 60 yaşını bulabiliyor. Bağkur'da da yaş şartı 62'ye kadar çıkabiliyor.
■ Kısmi emeklilikte yaş şartı düşecek mi?
EYT'liler için yaş sınırının kaldırılmasıyla 8 Eylül 1999 öncesine dönülmüş oldu. 8 Eylül 1999 öncesi şartlara dönüldüğünde kısmi emeklilikte kadınlarda 50 erkeklerde ise 55 yaş yeterli olabiliyor.
Bunun için yasal düzenlemede bir madde ile belirtilmesi bekleniyor. Bu durumda 3600 günü olan SSK'lılar ve 5400 günü olan Bağ-Kur ve Emekli Sandığı mensupları kadınlarda 50 erkeklerde 55 yaşında emekli olabilecek.
■ Eksik primi olanlar toplu bir ödeme yaparak prim alabilir mi?
Mevzuatımıza göre primleri toplu olarak satın alıp boşlukları doldurmak mümkün değil. Sadece yukarıda saydığımız borçlanma yöntemleri ile toplu prim satın alınabiliyor. Onun dışında çalışılmayan dönemler için toplu prim satın alma mümkün değil.
Ancak belli bir yaşa gelmiş örneğin 60-65 yaşlarına gelmiş ancak primi eksik olanların 3600 güne tamamlayabilmeleri için bir toplu ödeme talepleri bulunuyor. Fakat henüz bir sonuç yok. Ancak isteğe bağlı sigorta yolu denenebilir.