Önümüzdeki hafta Meclis'ten geçtikten sonra yasalaşacak olan EYT düzenlemesi ile başvurular başlayacak. EYT'den emekli olacaklar ne yapacak? Nasıl başvuracak? İşte cevapları...
Yasa çıkınca kimler hemen başvuru yapacak?
8 Eylül 1999 öncesinde bir sosyal güvenlik kurumunda sigortalı olmuş çalışmaya başlamış ve primi yatırılmış tüm vatandaşlar Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) kapsamına giriyor. Burada EYT'li olmak için tek şart 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup prim yatırmış olmak. Yasa çıktıktan sonra ilk etapta başvuru yapacaklar ise primini ve yılını tamamlamış olanlar. Yaş dışındaki şartları tamamlayanlar başvurup yaş şartı olmadan emekli olacaklar.
EYT'li olup olmadığımı nasıl anlayabilirim?
e-devlet sistemi üzerinden çalışma hayatım bölümüne girerek sigorta bilgilerinize bakabilirsiniz. Eğer 8 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişiniz yapılmış ve prim yatırılmışsa siz EYT'lisiniz. Artık şartları tamamlayıp emekli olmayı beklemelisiniz.
Yaş dışındaki şartlar neler?
Düzenlemenin Genel Kurul görüşmeleri sırasında bir değişiklik olmaz ise SSK'lılar için yıl şartı kadınlarda 20, erkeklerde ise 25 yıl olarak belirlendi. Prim gün şartı ise işe giriş tarihine göre 5000 ile 5975 gün arasında değişiyor. Bununla ilgili tablodan herkes kendi prim gününü görebilir. Yine Bağ-Kur ve Emekli Sandığı için de 7200 gün ve 9 bin gün şartlarını tamamlamış olanlar da bu grupta yer alıyor.
Bu şartları tamamlayamayanlar ne yapacak?
EYT düzenlemesi bir süre sınırı getirmiyor. Dolayısıyla 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan herkes yasa kapsamında ve bir kazanılmış hak olarak yaşsız emekli olacak.
Primi eksik olanlar ya da yılı tamam olmayanlar bu süreleri bekleyecek ve primini dolduracak. Şartlar tamam olunca da yaşa bakılmadan emeklilik hakkına kavuşacak.
Farklı kurumlarda çalışmaları olanların şartları nasıl belirlenecek?
Farklı kurumlarda çalışanlar için uygulanan bir kural var. Son 7 yıllık sigortalılık süresine bakılıyor.
Burada son 7 yıla değil son 7 yıllık sigortalı olarak çalışılan süreye bakılıyor. Burada 3.5 yıl yani 1261 gün hangi kurumdaysa o kurumun şartları uygulanıyor. Yeni yasada bunu değiştiren bir düzenleme olmaz ise aynen uygulanacak.
Fakat yeni yasada değişiklik öngörülürse ona uyulur.
e-devletten başvuru olacak mı?
Bu konuda henüz netlik yok. ancak yoğunluk olmaması için bir altyapı çalışması yapıldı. Bu yüzden online başvuru imkanı da tanınacaktır. Yasa sonrası çıkartılacak yönetmeliklerle bu konuda netlik kazanacaktır.
Yasa çıktığı gün başvuru olur mu?
Başvuru için yasanın Resmi gazetede yayımlanması gerekiyor. Ayrıca bunun için uygulama yönetmelikleri de çıkartılacaktır. Bunlara uygun şekilde bağlı bulunulan SGK müdürlüğüne başvuru yapılması gerekiyor. Başvurularını Şubat ayı sonuna kadar yapanlar için maaş Mart ayında başlar. Mart ayında başvuranlar için ise maaş Nisan ayında başlar. Buna dikkat etmek gerekiyor.
Primi tamamlamak için mutlaka çalışmak şart mı?
Geçmişte çalışılmayan günleri toplu satın alma maalesef yok.
Yasada belirlenen borçlanma yöntemleri ile bu primler tamamlanabiliyor. Erkekler askerlik sürelerini borçlanırken, kadınlar sigortadan sonraki doğumlarını borçlanarak üç çocuğa kadar 2160 gün prim kazanabiliyor. Yine gurbetçiler borçlanma ile prim satın alabilirken, avukatlar ve doktorlar için de borçlanma imkanları bulunuyor.
ÖNCE ÇIKIŞ ALIN
Çalışan EYT'li ne yapacak?
Çalışan EYT'lilerin başvuru için iki işlem yapmaları gerekiyor. Öncelikle e-devletten hak sahibi olduğuna dair bir yazı alarak işyerine getirilecek. Çıkış işleminin kod 8 ile yapılması önemli.
İşten çıkınca kıdem tazminatı hemen ödenecek mi?
Çıkış işlemiyle birlikte kıdem tazminatı da hesaplanacak. Son işyerinde 1 yıl çalışılmışsa emeklilik için ayrılanlar tazminatı hak ediyor.
İşe dönüş mümkün mü?
EYT'liler emeklilik işlemleri sonrasında kendi işyerlerinde ya da başka işyerlerinde çalışabilecek. Tekrar çalışanlar 10 gün içinde işe girdiklerinde Sosyal Güvenlik Destek Primi'nde 5 puanlık indirim yapılacak.
Emekli olup olmadığımı nasıl anlayabilirim?
Emeklilik müracaatı yaptığınızda size bir tahsis numarası verilecek. Bu numara emekli olduğunuzu zaten gösterecek. Bu numara ile maaş takibi yapacaksınız.
Maaş nereye yatırılacak?
İlk maaşınız başvuru sırasında sizin seçtiğiniz banka ve şubesini yatırılacak. Daha sonra e-devletten banka ve şubeyi değiştirebilirsiniz.
Özellikle promosyon kampanyalarını takip ederek avantajlı olan bankayı seçmeniz önemli.
EYT'linin emekli maaşı hangi formül ile hesaplanır?
EYT kapsamında emekli olacakların maaşı üç dönem olarak hesaplanıyor.
2000 öncesi ayrı Aylık Bağlama Oranı (ABO) ve güncelleme rakamı ile hesaplanırken, 2000 ile 2008'in 10. Ayına kadar bölüm ayrı ABO ve büyüme hızı ile hesaplanıyor. 2008'in 10. Ayından sonraki dönem ise farklı ABO, büyüme hızının yüzde 30'u ve enflasyon rakamıyla hesaplanıyor.
EYT'liler ikramiye ve promosyon alacak mı?
Emeklilik maaşları Marttan itibaren ödenecek. Bu durumda Nisan ayının ikinci haftası ödenecek olan Ramazan Bayramı ikramiyesinden EYT'liler de yararlanacak. Ayrıca ilk maaşlarını aldıktan sonra istedikleri banka ile promosyon sözleşmesi de yapacaklar.
Temmuz ayında ise y��lın ikinci zammı ile birlikte emekli maaşlarında yeni bir artış da olacak.
EYT ŞARTLARI DEĞİŞİR Mİ?
ŞU anda EYT düzenlemesinde 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanların yaş şartı ortadan kaldırıldı.
Her hangi bir yeni şart getirilmedi.
Prim şartının 5000 güne düşürülmesi Bağ-Kur'da esnetilmesi ve kısmi emeklilikte yaşın 50-55 olarak uygulanması talepleri var. Bunlar için Genel Kurul'da önerge verilmesi ve yasada değişiklik yapılması gerekiyor.
EYT başvurusunda nelere dikkat etmek gerekir?
Emeklilik için başvuru sırasında kişisel bilgilerin yer aldığı bir form dolduruluyor. Burada eksiksiz olarak bilgi vermek önemli. Burada evli olanlar eş ve çocuklarının bilgilerini mutlaka doldurmalılar. Yine ilk maaşınızı almak istediğiniz banka ve şubesini de belirtmelisiniz.
SSK EMEKLİLİK ŞARTLARI
ERKEKLER
KADINLAR
BAĞ-KUR VE EMEKLİ SANDIĞI
Kadınlar: 20 tam yıl prim (7200 gün)
Erkekler: 25 tam yıl prim (9000 gün)