BAKMAYIN adının 'asgari' olduğuna. Etkisi herkesi ilgilendirecek kadar 'azami.' Çalışan, işsiz, ev hanımı, esnaf, memur emekli, stajyer...
Asgari ücret bir geçim ücreti olarak belirlenmiyor. 'Bu rakamdan daha az verilemez' denilen, 'bundan daha yüksek verin' anlamı taşıyan bir sınır ücreti gösteriyor.
Hesaplamalar, ödemeler, borçlanmalar brüt asgari ücret üzerinden yapılıyor...
***
Yani biz belirlenecek rakamı değerlendirirken bütün bu kalemleri de düşünmeliyiz.
İşçinin maaşı artarken ev hanımının prim borcu yükseliyor.
İşçinin maaşı artarken esnafın yükü çoğalıyor.
İşçinin maaşı artarken işsizin geliri de artıyor...
Veren ile alan olarak iki yönü olsa da etkisi bakımından çok yönlü. Bu yüzden rakam belirlenirken 'denge'den söz ediliyor.
DEĞİŞİR Mİ?
Asgari ücret şimdiye kadar 'nasıl artmış' diye baktığımızda tablonun matematiği, 'O yıl gerçekleşen enflasyonun 5-10 puan üzerinde artış' formülünü önümüze koyuyor.
Hiçbir yıl gelecek senenin tahmin edilen enflasyonu hesaplanmamış... Konu da edilmemiş...
Türk-İş de bu mantıktan yola çıkarak yüzde 45 yıl sonu enflasyonun üzerine 20 puan ekleyip yüzde 74 artışla 29 bin 583 lira net rakam istedi.
Hesaplarsak brüt 34 bin 803 lirayı, işveren maliyeti de 44 bin 375 lirayı buluyor.
Bir 'geçim ücreti' olarak görürseniz bu rakam da az ve geçinmeye yetmez.
Bir 'gösterge rakamı' olarak görürseniz hesaplamalar değişir.
İşverenden de bir teklif geldiğinde iki rakam üzerinden bir müzakere yapılarak konu çözülür diye düşünüyoruz.
ESNAF NE YAPSIN
Ama önce 44 bin lirayı geçen maliyete bakalım.
Büyük işletmeleri bir yana bırakırsak, sadece asgari ücret vererek 4-5 kişi çalıştıran bir lokantayı düşünün. 100 bin lira olan işçi maliyeti bir anda 221 bin liraya çıkacak. İki yolu var; ya sattığı yemeklere zam yapacak, ya da 5 kişinin işini 2-3 kişiye yaptıracak...
Konunun bir yönü bu...
BİR YILDIR AYNI
Konunun bir diğer yönüne bakalım... Asgari ücret Ocak'tan beri net 17 bin lira. Bir yıldır işverenlerin asgari ücret maliyeti hiç değişmedi. Ama ürettikleri ürün ve hizmetlere enflasyon üzerinden zam yaptılar. Yani kendilerini enflasyona karşı korudular. Şimdi ellerini taşın altına koyarak çalışanlarının alım gücüne katkı yapma zamanı.
ZİRVEDE ÇÖZÜLÜR
■ Burada hakem olarak hükümetin devreye girmesi bekleniyor. Öyle görünüyorki pazartesi gününden sonra Ankara'da çok önemli zirveler görebiliriz. Bu zirvelerde bir uzlaşının, bir orta yolun bulunacağına inanıyoruz. Pazartesi ve salı zirveleri görürsek, çarşamba, en geç de perşembe yeni asgari ücreti öğrenebiliriz.