Bundan tam 25 yıl önce, 17 Ağustos 1999'da 7.4 şiddetinde sarsıldık.
Deprem, 16 milyon insanın yaşamını doğrudan etkiledi. 133 bin bina çöktü. 285 bin ev, 42 bin işyeri hasar gördü. 600 bin kişi evsiz kaldı.
Marmara depremi 18 bin 373 insanı bir anda sevdiklerinden kopardı. Acısı hala içimizde.
Göçük altında kalan sadece insanlar değildi. Devlet de maalesef 17 Ağustos'ta depremin altında kaldı.
Gece 03.02'de meydana gelen depremden dönemin Başbakanı Bülent Ecevit sabah 9'da haberdar olmuştu. Yardımcıları uyandırmaya kıyamamıştı.
Depremin yıkıcı etkisini en yüksek hissedildiği Yalova, Sakarya ve İzmit gibi illere devlet günlerce ulaşamadı.
Ve 6 Şubat 2023 asrın depremi. Yakın tarihin en büyük felaketinin hemen ardından deprem bölgesine gittim. Adıyaman, Kahramanmaraş ve Hatay'ı karış karış dolaştım. Tüm olumsuz hava şartlarına rağmen devlet, depremin her aşamasında vatandaşının yanındaydı. Eİbette zaman zaman eksikler yaşandı ama bir yıl gibi kısa süre içerisinde depremin yaraları büyük ölçüde sarıldı. Şimdi devlet ve millet elele vererek yıkılan şehirleri yeniden eski günlerine döndürmek için çalışıyor.
KENTSEL DÖNÜŞÜME TAKOZ KOYAN ZİHNİYET
Gelelim günümüze. TOKİ, İzmir Karabağlar ilçesinde depreme dayanıklı konutlar yapmak için kolları sıvıyor. Hatta kuralar çekiliyor ve 740 aile büyük bir heyecanla konutlarını bekliyor.
Peki kentsel dönüşümde hiçbir projesi olmayan Karabağlar belediyesi ne yapıyor? TOKİ'nin güvenli konutlarını durdurmak için dava açıyor. Konutların yapılmasını engellemeyi de başarıyor. CHP Karabağlar teşkilatı bunu bir başarı gibi seçmenine anlatıyor.
Vatandaşa depreme dayanıklı konut söz veren AK Parti İzmir Milletvekili Mahmut Atila Kaya da bu takoz siyasetine isyan ediyor: Biz Karabağlar TOKİ'yi yapacağız. Ancak hemşerilerimiz yaşadığımız duygusal burukluğu anlasınlar. Ben CHP eziyetine karşı mücadele ediyorum.
Karabağlar'da durum böyle. İstanbul, Ankara ve İzmir'de de çok farklı değil.
İBB DEPREMİ UNUTTU
Paris Olimpiyatları'nın sponsorunu hala açıklamayan CHP yönetimi ve belediye başkanlarının kentsel dönüşüm hakkındaki seçim vaatlerini hatırlıyor musunuz?
Mesela Ekrem İmamoğlu 2019'da 100 bin konutun dönüşümü için söz vermişti. 'İstanbul Yenileniyor' diye kampanyalar başlatmıştı. Dar gelirli ve emekliye yüzde 65 konut desteği vereceklerdi. Pakette kira yardımı bile vardı. Bu vaatlerin hepsini unututtu.
Ekrem İmamoğlu baktı hesap soran bir seçmen kitlesi yok. 31 Mart seçimlerinde sayıyı arttırarak 200 bin konutu dönüştüreceğini vaadetti. 516 milyar bütçeye sahip İBB, 31 Mart seçimlerinden sonra kentsel dönüşümün adını bir daha ağzına almadı. Beklenen Marmara depreminden en çok etkilenecek şehir olan İstanbul, yine kaderine terkedildi.
İZMİR KENTSEL DÖNÜŞÜMDE ÇÖKTÜ
Kentsel dönüşümde başarısızlığın simgesi haline gelen İzmir Büyükşehir Belediyesi'nde Tunç Soyer döneminde büyük umutlarla tanıtımı yapılan 'Kooperatif Modeli' de başlamadan bitti.
Tunç Soyer halefi Cemil Tugay'ın talimatıyla kentsel dönüşüm projesi olan koperatiflerin kapısına kilit vuruldu. Belediye şirketi İZBETON ile inşaatları yapan İzmir İş İnsanları Derneği arasındaki protokol tek taraflı olarak feshedildi. Yıllar sonra depreme dayanıklı ev sahibi olma hayali kuran binlerce İzmirli vatandaş mağdur edildi. 15 yıldır sadece 11 bin konut üretebilen İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin 25 bin toplu konut projesi de yalan oldu.
İzmir, kentsel dönüşüm ve depreme hazırlık konusunda 30 yılda bir arpa boyu yol alamadı. İzmir'i altyapısız ve bakımsız devasa bir köye dönüştüren yerel yöneticiler, hesap soran bir seçmen kitlesi olmamasının rahatlığıyla hizmet etmeyi aklından bile geçirmiyor. Çarpık kentleşme ve kaçak gecekondulaşmaya yılardır göz yumulan İzmir'de yerel yönetimler depreme tehlikesine tamamen gözlerini kapatmış durumda. 31 Mart seçimlerinde 30 ilçenin 28'ini kazanan CHP yüksek deprem riskine rağmen meselenin öneminin hala farkında bile değil.
DEPREME HAZIRLIK, YEREL YÖNETİCİLERİN VİCDANINA TERKEDİLEMEZ
31 Mart 2024 yerel seçimlerinde CHP 14 Büyükşehir, 21 il ve 337 ilçede seçimi kazandı. Seçim meydanlarında verilen kentsel dönüşüm vaatlerini hatırlayan bile yok.
Peki sadece İstanbul'da kentsel dönüşüm projelerini durdurmak için 43 dava açan CHP yönetiminin depreme hazırlık konusunda samimi olduğunu düşünebilir miyiz?
6 Şubat depreminde 50 bin kişinin yaşamını yitirdiği Hatay'da, CHP'li Büyükşehir Belediyesi'nin tüm kentsel dönüşüm hamlelerini durdurmaya çalışması bize neyi anlatıyor?
Kentsel dönüşümle ilgili yasal düzenlemelerin neredeyse tamamını Anayasa Mahkemesi'ne götüren CHP yönetimi ile depreme hazırlık yapılabilir mi?
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Türkiye'nin en önemli meselelerinden biri olan kentsel dönüşüm konusunu elbette yerel yöneticilerin vicdanına bırakmamalı. Ancak devasa bütçeleri har vurup harman savuran belediyelerin deprem konusunda bu kadar vurdumduymaz olmasına da izin verilmemeli.
Sokak hayvanları düzenlemesinde olduğu gibi belediyelerin depreme hazırlık ve kentsel dönüşüm meselesinde sorumlulukları somut bir şekilde belirlenmeli. Görevini yerine getirmeyen yerel yöneticilerden mutlaka kanun önünde hesap sorulmalı.