ABD Doları küresel olarak nasıl yükseliyor? Türkiye ve gelişmekte olan piyasalar nasıl etkileniyor? Bunun cevabını bulabilmek için ABD'nin yeni Başkanı Donald Trump'ın açıklamalarını dikkatli şekilde takip etmenizi öneriyorum.
Trump, güçlü dolardan son derece rahatsız. Trump, güçlü doların ABD'li şirketlerin Çin karşısında rekabet gücünü kaybettirdiğini savunuyor. Trump, soruna neden olarak Çin'in kendi para biriminin değerini düşük tutmasını ve içeride doları güçlendiren para politikalarını gösteriyor.
Bu konuyu açıklayabilmek için birkaç teknik bilgi paylaşmam gerekiyor.
Örneğin; ABD'li bir hazır giyim şirketinin Çin'den ithal ettiği tekstil ürünlerini sattığını varsayalım. Hazır giyim şirketi, ABD'deki bir imalatçıdan benzer tekstil ürünlerini almak yerine, Çin'den tekstil ürünleri almayı neden tercih ediyor?
Bunun temel nedeni nominal döviz kurudur. Nominal döviz kuru yerli para birimi ile satın alınabilecek yabancı para birimi miktarıdır. Örneğin; yuan-dolar döviz kuru 6.05 yuan/dolar ise o zaman 1 doları olan bir kişi 6.05 yuan alabilir.
ABD'li hazır giyim şirketi Çinli bir imalatçı tarafından 20 yuan birim fiyatla satılan bir tekstil ürününün ABD'li bir imalatçı tarafından 5 dolara satıldığını varsayalım.
Hazır giyim şirketinin tekstil ürünlerini Çin'den mi yoksa yerli üreticinden mi almaya karar verebilmesi için bir küçük hesaplama yapalım. Doların maliyetini hesaplayabilmek için Yuan maliyeti x dolar/yuan formülü kullanabiliriz. Buna göre dolar maliyeti=20x1/6.05 olarak formülde yerine yazdığımızda dolar maliyeti 3.31 çıkıyor. Siz ABD'li bir şirket olsaydınız, 5 dolara ABD içinden mi satın alırdınız, yoksa Çin'den 3.31 dolara ithal mi ederdiniz. Bu tekstil ürününü Çinli imalatçıdan satın almak daha hesaplıdır. ABD'li şirketler de böyle yapıyor. ABD 2.3 trilyon dolar ithalat ile dünyanın en büyük mal ithalatçısı ve 1.5 trilyon dolar ihracat ile Çin'den sonra 2. en büyük mal ihracatçısı.
ABD'nin toplam dış ticaret hacmi ise 3.813,3 milyar dolar, dış ticaret açığı 804.1 milyar dolardır. ABD, Çin'e yılda ortalama 116.2 milyar dolar ihracat yaparken, Çin'den 502.7 milyar dolar ithalat gerçekleştiriyor.
TL'DEKİ DALGALANMA GEÇİCİ
Trump'ı rahatsız eden de Çin ile karşılıklı ticarette açığın giderek büyüyor olması. Böylesine büyük bir kur savaşı varken, TL'nin dolar karşısındaki dalgalanmasının içerideki gelişmeler ile nedensellik ilişkisini kurmaya çalışanlar Merkez Bankası'nın faiz artırması yönünde baskı uyguluyor. Gelişmekte olan para birimlerindeki dalgalanma Trump koltuğuna oturana kadar bir süre daha devam edebilir. Merkez Bankası bu dönemi faiz dışı araçlarla rahatlıkla yönetmeye devam edebilir.