ATÇILIĞIN bir diğer yüzü de at yarışlarıdır. Amatör anlamda at yarışı yapmanın tarihi ata binmekle başlar ama bugün de devam eden modern at yarışlarının tarihi deyince Osmanlı'ya ve İzmir'e gitmek gerekiyor.
GAZİ'NİN DEVAMIDIR
19. yüzyılın ortalarında geniş çayırların, Levanten ailelerin büyük köşklerde ikamet ettiği Bornova ve Buca'da at yarışları düzenlenmeye başladı.
Osmanlı ve Cumhuriyet bir süreklilik arz eder. Bugün at yarışlarında her yıl düzenlenen ve en önemli yarış olan Gazi Koşusu, ilki 1853'te düzenlenen Sultan Kupası'nın devamıdır.
Sultan Kupası Buca'da uygun bir alanda düzenlenmiş ve adına da "Paradiso" denmişti. Osmanlı döneminde ve Cumhuriyetin başında Kızılçullu denen bu semtin adı bugün Şirinyer'dir.
Hipodromun adına da bugün Şirinyer Hipodromu deniyor. İzmir-Aydın demiryolu hattını yapan şirket, bugün hipodromun olduğu yerde ilk hipodromu da yaptı ve inşaatın bitişinin şerefine 23 Eylül 1856'da bir de sekiz koşulu at yarışları düzenledi. Bu tarih, İzmir'de ve Türkiye'de ilk düzenli koşunun başlangıcı sayılıyor.
1870'lerin başında İzmir- Aydın demiryolundan bir hat çekilerek, Buca, İzmir'e trenle bağlanınca ulaşımı çok kolay bir belde haline geldi. Hattın amacı Buca'nın meşhur üzümünü limana ulaştırmak ve Levanten halkın özellikle cumartesi günleri İzmir'e kolayca inmesini sağlamaktı.
ÇİFTLİĞİ VARDI
Bu hattan sonra yarışları izlemek için binlerce Türk de yarış günleri Buca'ya akın etmeye başladı.
Şirinyer'de çadırlar kuruluyor, seyyar esnaf geliyor ve hipodrom civarı bayram yerine dönüyordu. "Smyna Club" içine zamanla bir Türk girmişti, o Türk de şehrin en zenginlerinden birisiydi ve ismi de Refik Bey'di. İzmir'in en güçlü ve zengin ailelerinden olan Evliyazâdelerin büyüğü Evliya Bey, onun oğlu Refik Evliyazâde'dir. Refik Bey, bu rekabet ve eğlenceye 1880'lerden sonra katılmaya başladı. Hem çok sayıda at sahibi olarak yarışlara atları katılıyor hem de kendisi de bizzat atlarına binerek yarışıyordu. Torbalı'da bir at çiftliği de kurmuştu. Refik Evliyazâde'nin oğulları Nejat ve Sedat Beyler de babalarının izinde gittiler. İki kardeş yurt dışındaki eğitimleri sırasında jokeylik de yaptılar.
Türkiye Jokey Kulubü bugün iki kardeş adına da koşu düzenliyor. Bu onur sadece at sevgilerinden değil. Nejat Evliyazâde, eşi Mesude Hanım'ın yeğeni Demokrat Parti İzmir Milletvekili Sadık Giz'le birlikte at yarışlarının ve TJK'nın hukuki alt yapısını hazırlayan yasa tasarısı hazırladı. Akrabası olan devrin Başbakanı Adnan Menderes'in onay vermesiyle yasa çıktı ve Kasım 1950'de Türkiye Jokey Kulübü kuruldu. Kurucu 5 üye arasında yer alan Nejat ve Sadık Bey'in öncülüğünü yaptığı TJK'ya ilk başkan olarak da devrin Devlet Bakanı Lütfi Karaosmanoğlu seçildi.
YARIN: VELİEFENDİ