IMF'nin isteği ve talimatıyla 1999 Marmara depreminden sonra sırtımıza yüklenen deprem vergileri üzerinden duyar kasan arkadaşlara kötü bir haberim var.
Çok eleştirdiğiniz devlet 18 yıl boyunca yaşanan depremler ve alınan önlemlere tam 625 milyar lira harcamış. Yani toplanan verginin 10 katını…
2003 Bingöl depreminde 2.2 milyar, 2011 Van depreminde 8 milyar, Kütahya depreminde 3,5 milyar lira harcanmış.
Bitmedi… Sadece Van'da 26 bin konut yapılmış depremden sonra. Kütahya'da ve Bingöl'de inşa edilen konutlar, işyerleri, okullar, hayvan barınakları vs. de cabası.
Bu kadar para yalnızca depremin yaşandığı yerlerde harcanmamış. Bir de tüm Türkiye'yi kapsayan depreme hazırlık, güçlendirme ve önlem çalışmaları var.
Riskli görülen binlerce kamu binası depreme karşı güçlendirmiş. Hastaneler, adliyeler, okullar, cezaevleri hatta barajlar… Sosyal destekler ve sanayi altyapılarının güçlendirilmesi de yine bu parayla sağlanmış.
Eğer tüm bu önlemler alınmasaydı Elazığ ve Malatya'da 41 değil 4 bin kişi ölecekti.
Nereden mi biliyoruz bunu? AFAD'ın daha ortada deprem yokken Elazığ için hazırladığı deprem senaryosundan. O senaryoya göre kentte 6.8'lik bir depremde merkezde 38-41 kişinin ölebileceği öngörülmüş. AFAD'a adeta nokta atışı yaptıran şey devletin depreme hazırlıklı olması.
Özetle, devlet biraz ağır da olsa Türkiye'nin her noktasında depreme karşı tedbirini alıyor. Sadece Elazığ ve Malatya'da yakın dönemde depreme dayanıklı 7 bin 500 konut inşa edilmiş. Türkiye genelindeki rakam ise 1 milyon 350 bin. Yeterli mi? Tabi ki değil… Ama vatandaş olarak biz ne yapıyoruz? İşte orada bir özeleştiriye ihtiyacımız var.
Deprem kenti Elazığ'da konutların sadece 35'inde zorunlu deprem sigortası yapılmış. Elazığ'da 80 bin, Malatya'da 102 bin konut depreme sigortasız yakanmış. Ne yapacak devlet? Evine deprem sigortası bile yaptırmayan vatandaşın yakasına mı yapışacak?
Ya belediyeler… Türkiye'de kentsel dönüşüm yasası 2012'de çıktı. O tarihten beri bakanlıktan dönüşüm için yetki alan belediyeler ne yaptı? Yönettikleri kentlerde kaç tane depreme dayanıklı konut ürettiler.
Yoksa uyanık müteahhitlerle el ele verip kentsel dönüşümü rantsal dönüşüme mi çevirdiler? Büyükşehirlerin zengin muhitlerinde yapılan yeni binalara bir bakın…
Eskisini yıktıranlar üste bir daire daha alarak rantlarına rant kattı. Üstelik bunu da kentsel dönüşüm adı altında yaptılar.
Yeri gelmişken vergi meselesi üzerine de iki kelam edip yazıyı bitirelim.
Bu ülkede gariban, emekçi, işçi, memur vergisini son kuruşuna kadar ödüyor. Ama aylık kazancı 100 bin lirayı geçen anlı şanlı doktorlarımız, milyonlarla oynayan nice sanatçılarımız, nice sözde işadamlarımız vergi kaçırmak için her yolu deniyor.
İlginçtir "Ne oldu bu deprem vergileri" diye en çok bağıranlar da bu arkadaşlar.
Devletten vergi hesabı sormadan önce dönüp bir aynaya baksalar keşke.