ŞİŞMANLIK KALITSAL HASTALIK MI?
Obezitenin önemli bir nedeninin kalıtsal olduğu yıllardır bilinen bir gerçektir. Genetik eğilim ve çevresel faktörler önemli rol alır. Kalıtımın yüzde 35, modifiye edici genlerin de yüzde 15 rol oynadığı düşünülürse, geri kalan yüzde 50 olguda çevresel faktörler ve yaşam stilinin etkili olduğu ortaya çıkmaktadır.
ÇOCUKKEN KİLOLU OLANLAR İLERİDE BU HASTALIĞA YAKALANIR MI?
Obezite her yaşta olabilir. Şeker hastası (diyabetik) anneden doğanlarda obezite riski ve karın bölgesinde yağlanma fazladır. Annebabası aşırı kilolu çocukların yüzde 80'inde, birisi aşırı kilolu olanların yüzde 40'ında, anne-babası normal kilolu olanların yüzde 10'unda erişkin döneminde obezite riski vardır. 3-10 yaş arasında aşırı kilolu çocukların yüzde 50'si yetişkinlikle obez olma tehlikesiyle karşı karşıyadır.
BESLENME DIŞINDAKİ RİSK FAKTÖRLERİ
Erişkinlerde obezite gelişiminde beslenme alışkanlığı dışındaki başlıca risk faktörleri şöyle: Fiziksel aktivitede azalma, yaş (yaşlandıkça kilo alımı kolaylaşır), kadın olmak, doğum sayısı, evlilik, sigarayı yeni bırakmak, alkol alımı, anne veya babanın veya ikisinin obez olması, psikolojik problemler, ailevi yatkınlık, bazı ilaçların kullanımı ve bazı endokrin hastalıklar (Cushing sendromu, hipotiroidi vd.).
ÖLÇÜLERİNİZİ İYİ BELLEYİN!
Obezitenin tanımında bel çevresi kalınlığının da belirleyici olduğunu söyleyen Prof. Dr. Halil Coşkun, ince belli olmanın önemine dikkat çekiyor. "Erkeklerde 94 cm'nin üzerindeki ölçüler artmış bir riski, 102 cm'nin üzerindekiler ise çok yüksek riskli grubu işaret eder. Kadınlarda ise 80 cm'nin üstü artmış risk, 88 cm'nin üzeri çok yüksek riskli grubu gösterir" diyen Prof. Dr. Coşkun, beli kalın olanların kalp-damar hastalıklarına yakalanma tehlikesinin de arttığını belirtiyor. Ayrıca büyüme çağında aşırı şişman olanların yüzde 70-80'inde ileri yaşta obezite geliştiğini vurguluyor.
HESAP ORTADA
18 yaşındaki erkeklerde vücut ağırlığının yüzde 15-18'ini, kızlarda ise yüzde 20-25'ini yağ dokusu oluşturur. Erkeklerde bu oran yüzde 25'i, kadınlarda ise yüzde 30-35'i aşarsa obezite gelişmiş olur. Diğer bir belirleyici faktör de 'Vücut Kitle İndeksi'nin (VKİ) belirlenmesidir. Boy ve ağırlık ölçümlerinden hesaplanan bir parametredir. Kilonun boyun karesine bölünmesiyle çıkan rakam VKİ'yi gösterir. Normal VKİ 18.5-24.9 olarak belirlenmiştir. Fazla kilolu 25-29.9, obez 30-39.9, morbid obez 40-49.9, süper morbid obezite 50'nin üzerindekiler için kullanılmaktadır.
KISIRLIK YAPIYOR
Obezite insan ömrünü büyük ölçüde etkiliyor. Kilo artışı ile birlikte yandaş hastalık riski de artıyor. Bunların başında hipertansiyon, kalp hastalıkları, şeker hastalığı, uyku sırasında geçici solunum problemi, safra kesesinde taş oluşumu, kemik erimesi, kısırlık ve psikolojik problemler geliyor. Ayrıca obez hastalarda meme, yumurtalık, prostat, kalın bağırsak, karaciğer, pankreas ve böbrek kanserleri sıklığı artıyor.
NÜFUSUN YÜZDE 20'Sİ OBEZ
2015 yılı Türkiye Sağlık Araştırması, nüfusun yüzde 19.9'unun obez olduğunu ortaya koydu. Kadınların yüzde 24.5'inin, erkeklerin ise yüzde 15.3'ünün obez olduğu görüldü. Aradan geçen 2 yılda bu rakamın yüzde 20'yi aştığını düşünen uzmanlar, 20 milyona yakın kişinin obezitenin pençesinde olduğunu belirtti.
AŞIRI YAĞ BİRİKMESİ
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) obeziteyi, "Sağlığı bozacak ölçüde yağ dokularında anormal veya aşırı miktarda yağ birikmesi" şeklinde tanımlıyor. Diğer bir deyimle obezite multifaktöryel bir hastalık olarak kabul ediliyor.
YARIN: 12 SORUDA NEDEN ŞİŞMANIM?
HAZIRLAYAN: HÜLYA BALCI
