Kimler izin kullanabilir? Tüm çalışanların senelik izin hakkı vazgeçilmez bir hak. İşçilerin yıllık izin için en az 1 yıl çalışmaları gerekiyor. 1-5 yıl arası çalışanlar 14 gün, 5-15 yıl arası 20 gün, 15 yıl ve daha fazlası 26 gün izne hak kazanıyor. 50 yaş üstü ve 18 yaş altı çalışanların izinleri 20 günden az olamıyor. 1 yılını doldurmayan izin yapamaz mı? Yasa gereği 1 yılını doldurmayan bir çalışan izin kullanamıyor. Fakat, işveren isterse işçilerine bir yıl dolduktan sonra hak edeceği izin günlerini avans olarak kullandırabilir. Burada iznin tamamı da bir bölümü de kullandırılabilir. Örneğin; Mart'ta işe girmiş bir çalışan 4 aydır çalışmasına rağmen Temmuz'da 14 günlük izninin 1 haftasını kullanabilir. 1 yıllık süre nasıl hesaplanıyor? Yıllık izin için gerekli 1 yıl hesaplanırken işyerinde bulunulan tüm zamanlar dikkate alınır. Yani deneme süresi de bu 1 yıla dahil edilir. Doğum izni gibi yasal izinler de 1 yıllık süre hesabına katılır. Kısa süreli part-time çalışanların izin süreleri nasıl hesaplanır? Part-time çalışan işçilerin izin için gerekli 1 yıllık süreleri de işe başladıktan sonra geçen zaman olarak hesaplanır. Çalışmadıkları günler de bu hesabın içindedir. İzin süresine resmi ve hafta tatili rastlarsa ne olur? Yıllık izin süresine denk gelen örneğin pazar tatili ya da bayram tatilleri izin süresine eklenir. 14 gün izni olan bir çalışan 2 günlük pazar tatiliyle 16 gün izin yapar. İzin istenilen zamanda kullanılabilir mi? Çalışanın bu hakkı olmasına rağmen, çalışma düzeni bakımından burada takdir hakkı işverendedir. Kullanılmayan izin hakkı yanar mı? İzin hakkının yanması söz konusu değildir. Çeşitli sebeplerle kullanılmayan izinler ya sonraki dönemde kullandırılır ya da iş akdinin feshedilmesi sırasında son maaştan parası ödenir. Yıllık izinler bölünebilir mi? Yıllık izni son düzenlemeye göre ilk bölümü 10 günden az olmamak üzere istenilen güne kadar bölünebilir. İzinler maaştan düşülür mü? Yıllık izinler ücretli izinlerdir. Çalışana maaşı tam olarak ödenir. Sigorta primleri tam olarak ödenir. Yol izni nasıl kullanılır? 4 güne kadar yol izni verilir. Ancak bu 4 günün ücreti maaştan düşülür.İZİN ÜCRETİ NASIL HESAPLANIR?
İzin ücreti hesaplanırken 1 tam yıl hesaba katılır. 1 yıldan eksik süreler dikkate alınmaz. Örneğin; 1 yıl 8 ay çalışan bir işçi için izin ücreti 1 yıl üzerinden belirlenir. İşçiye ödenecek miktar son çıplak ücreti ile hesaplanır. Brütten yapılacak hesaplamalarda yasal prim ve vergi kesintileri düşülür. Yani net ücret olarak ödenir.
GAZETECİLERDE SİSTEM FARKLI
Gazeteciler diğer çalışanlardan farklı olarak izin hakkı kullanıyor. Gazeteciye en az 1 yıl çalışmış olmak şartıyla 4 hafta izin kullandırılıyor. Meslekte hizmeti 10 yıldan yukarı olan bir gazeteciye, 6 hafta ücretli izin veriliyor. Gazetecinin kıdemi aynı gazetedeki hizmetine göre değil, meslekteki hizmet süresine göre hesaplanıyor.
STAJ EMEKLİLİKTE SAYILMAZ
Lisede staj yapmıştım. Ama bu dönemki SGK girişi işe giriş olarak kabul edilmiyor. Bununla ilgili çalışma var mı? Ömer AŞKIN
Maalesef staj sırasında yatırılan primler tamamen meslek hastalığı ve iş kazası ile ilgili olduğu için emeklilik hesabında kullanılamıyor. Bununla ilgili bir çalışma da bulunmuyor.
ARABULUCUYA BAŞVURUN
Benzin istasyonunda 2 yıldır, 24 saat çalışıp, 24 saat istirahat ediyoruz. İşyeri sahibi istasyonu kiralayacak ve çıkışımızı verecek. Maaş bordrosunda resmi ve bayram tatilleri işleniyor, ancak maaşımız yine asgari ücretten gösteriliyor. Haklarımız nelerdir? (İsmi saklı)
Gerçek maaşınız gizleniyorsa durumu hemen ALO 170'e bildirmelisiniz. Mesai, tazminat gibi alacaklar için de arabulucuya başvurabilirsiniz.
İKRAMİYE SGK'LIYA VERİLİYOR
Özel banka sandıklarından emekliyiz. Geçen yıl Ramazan Bayramı ikramiyesi aldık, Kurban Bayramı ikramiyesini alamadık. Bu sene bizlere de bayram ikramiyesi var mı? (İsmi saklı)
Yasa gereği bayram ikramiyesi SGK'dan maaş alanlara veriliyor. Bazı kamu bankaları emeklilerine bu parayı verdi ama şimdi tekrar verecekler mi o konuda bir açıklama bulunmuyor.
1999 KRİTİK TARİH
İşe giriş tarihim 15.09.2002. Tam zamanlı olarak haftada 5 iş günü çalışıyorum. 3600 günü tamamlasam bile başlangıçtan dolayı 15 yılda emekli olmam mümkün mü? (İsmi saklı)
15 yıl, 3600 prim günden emekli olabilmek için işe giriş tarihinizin 08.09.1999 tarihinden önce olması gerekmektedir. Çünkü bu tarihten sonra işe başlayanlar; 25 yıl sigortalılık süresi, kadın ise 58, erkek ise 60 yaş ve en az 4500 prim gün sigorta ödemiş olmaları şartıyla yaştan emekli olabilmektedir. Yine 08.09.1999 tarihinden sonra işe başlayıp tam emekli olabilmek için kadın ise 58, erkek ise 60 yaş ve 7000 prim günü ödemiş olmak gerekmektedir. Dolayısıyla sizin de girişiniz 2002 yılı olduğundan, yukarıda saydığım şartlara tabisiniz. Ayrıca hatırlatmak isterim ki; 08.09.1999 tarihinden sonra işe başlayanlar 15 yıl, 3600 prim günle emekli olamadıkları gibi, yine 15 yıl ve 3600 prim günü ödeyip kendi isteğiyle istifa ederek tazminat hakkına da sahip olamıyor.
HABERSİZ AYRILAN İHBAR ÖDER
Annem 4 yıldır aynı işyerinde çalışıyor. İşten ayrılacak, işverene önceden haber verirse tazminatını alabilir mi? Özge KULUÇ
İşverene önceden haber verirse ihbar tazminatı ödemekten kurtulur. Haber vermez ise bırak almayı, ihbar tazminatı ödeme durumuna düşer. Kıdem tazminatını ise kendi ayrıldığı için alamaz.
İSTİFA EDEN TAZMİNAT ALAMAZ
10 yıldır çalışıyorum. Kendi isteğimle istifa etsem tazminat alır mıyım? Burak BEYAZ
Ne kadar çalıştığınız değil, nasıl işten ayrıldığınıza bakılıyor. Bu yüzden istifa ettiğinizde tazminat alamazsınız. Ancak ilk sigorta olduğunuz tarih 8 Eylül 1999 öncesi ise durum değişir veya haklı fesih şartları oluşmuşsa yine durum değişir.
HAKKINIZI TALEP EDİN
Patronumla iş uyuşmazlığı yaşadım. Sigortamı askeri ücretten ödüyordu. Resmi tatillerde çalıştırıp, paramı vermiyordu. Bu zamana kadar AGİ de hiç ödemedi. Kanuni haklarımı talep edince bana hakaret etti. Ben de arabuluculara müracaat ettim. Noterden de hakaret için iş haddimin feshini istedim. Benimle anlaşma yoluna gittiler. Tazminatımın 3'te 1'ini teklif ettiler. Kabul etmeyince, babası beni tehdit etti. "Şirketi zarara uğrattı, üretimi engelledi" gibi yalan beyanlarla bana tebligat çekildi. Avukatım iş mahkemesini kazanacağımı, diğer davanın korkutmak amaçlı olduğunu söyledi. Arif KAR
Avukatınıza güvenebilirsiniz. Tabii anlattıklarınızla hareket edersek, size haksızlıklar yapılmış. Bu tür durumlar çok oluyor. Ancak tazminattaki indirim isteklerini kabul etmeyin, hakkınız neyse onu talep edin.
EMEKLİLİK HESABI
Annem 1954 doğumlu. 1968 Mart ayından sigorta başlangıcı var. 944 günlük ödenmiş primi bulunuyor. Tarım sigortası ödüyoruz. "4 yıl ödeyin, sonra da 3 çocuk borçlanması yaptırın, emekli olabilir" dediler. Kaç gün üzerinden prim günü doluyor ve borçlanma kaç güne tekabül ediyor? Hatice KUYU
Annenizin 3600 günü doldurması durumunda emeklilik imkanı bulunuyor. Bunun için doğum borçlanması yapabilirsiniz. 3 çocuk için 6 yıl yani 2160 gün prim kazanılabiliyor. Ancak siz ne kadar eksiğiniz varsa o kadar ödeyip emekli edebilirsiniz annenizi.
Babam 21.12.1973 doğumlu ve 26.12.1992 sigorta başlangıç tarihi. 7820 gün SGK prim ödemesi var. Ancak kimliği 2 yıl geç alınmış. Yaşını büyütmesi durumunda emekliliği 2 yıl erken olabilir mi? Nadide SARI
Bu durumlarda ölçü şöyle belirleniyor. 1992 yılında sigortası yapılırken babanızın nüfus cüzdanında hangi doğum tarihi yazıyorsa o geçerli oluyor. Gidip mahkemeden düzeltme kararı bile alsa SGK bunu kabul etmiyor ve ilk tarihi geçerli sayıyor. Babanız 54 yaşında yani 21.12.2027'de emekli olacak.
1990 doğumluyum. 05.07.2007'de staj girişim oldu. 16.11.2014 tarihinde işe girdim. 2017'de işten çıktım. Geçmişe dönük staj boşluk yıllarımı, nasıl ödeyebilirim? Muhammed YETİŞİR
Staj başlangıcınız emeklilik hesabında kullanılamıyor. Dolasıyla sizin emeklilik hesabınız 2014 tarihindeki girişinize göre yapılacak ve 61 yaş, 7200 gün şartları bulunuyor. Geçmişe dönük bir borçlanma imkanı da bulunmuyor.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
