Sosyal güvenlik mevzuatımıza göre emeklilik için bazı şartlar bulunuyor. Bunlar belli bir süre sigortalı kalmak, belli bir prim gününü tamamlamış olmak ve bazı tarihler için belli bir yaşa ulaşmak. Bilindiği gibi 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar açısından EYT yasası ile yaş şartı kalktı. Erkekler için 25 kadınlar için ise 20 yıl sigortalılık ve prim şartı yeterli oluyor. Bu tarihten sonra ise prim ve yaş şartı bulunurken yıl şartı da ortadan kalkmış oldu. Emeklilik için en önemli şartlardan olan prim ödeme şartı ise değişik şekillerde oluyor. Bir işyerinde çalışanların primlerini işveren ödüyor. Kendi işini kuranlar ise Bağ-Kur kapsamında prim ödüyorlar. Borçlanma yolu ile yani doğum, yurtdışı ve askerlik gibi sürelerin satın alınması yoluyla da prim elde edilebiliyor. Bir başka yöntem ise çalışma imkanı bulamayanlar ya da kendi işini kuramayanlar için geçerli. Bu da isteğe bağlı sigorta.
İŞLEMLER KOLAY
18 yaşını dolduran her Türk vatandaşı isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek emeklilik için ilk adımı atmış oluyor. Bu konudaki soruların cevapları ise şöyle:
■ Kimler isteğe bağlı sigortaya başvurabilir?
Türkiye'de ikamet edenler ile Türkiye'de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarından;
5510 sayılı Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmayan
Sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışan ya da tam gün çalışmayanlar
Kendi sigortalılıkları nedeniyle Türkiye'de sosyal güvenlik kanunlarına göre malullük ve yaşlılık aylığı almayanlar
18 yaşını dolduranlar. Kanunun yürürlük tarihinden önce mülga kanunlara göre isteğe bağlı sigortaya devam edenlerin, herhangi bir işleme gerek kalmaksızın Kanun kapsamında isteğe bağlı sigortalılıkları devam ettirilecektir.
■ Nereye ve nasıl başvurulmalı?
İlk defa isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin örneği Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan "İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi" ile ikametgahlarının bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüklerine/ sosyal güvenlik merkezlerine başvurmaları gerekmektedir.
Tekrar isteğe bağlı sigortalı olmak isteyen sigortalıların ise talep dilekçesi ile müracaatları yeterli olacaktır.
5434 sayılı Kanunun mülga 12'nci maddesi uyarınca isteğe bağlı iştirakçilik başvuruları, Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü Sigortalı Tescil Daire Başkanlığı Mithatpaşa Caddesi No:7 Sıhhiye/Ankara adresine yapılacaktır.
■ Sigorta ne zaman başlıyor?
İsteğe bağlı sigortalılık, müracaatın Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlar.
■ Ne kadar prim ödenmesi gerekiyor?
İsteğe bağlı sigorta primi prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında, sigortalı tarafından belirlenen prime esas aylık kazancın % 32'sidir. Bunun % 20'si malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi, % 12'si genel sağlık sigortası primidir. İsteğe bağlı sigortalılığın devamında belli süre prim ödememe halinde sigortalılığın sona ermesi uygulaması kaldırılarak, ait olduğu ayın primini en geç 12 ay içinde ödemeyen sigortalının o aya ait primini ödeme imkanı olmayacak, 12 ay geçmedikçe diğer aylara ait primlerini gecikme zammı ile ödenmesi imkanı ve talep veya ölüm dışında isteğe bağlı sigortalılık sonuçlandırılmayacaktır.
■ Nasıl sona eriyor?
İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların, primi ödenmiş son günü takip eden günden
Aylık talebinde bulunanların, aylığa hak kazanmış olmak şartıyla talep tarihinden
Ölen sigortalının ölüm tarihinden itibaren sona erer.
■ Süre değerlendirilmesi nasıl olacak?
01/10/2008 tarihinden itibaren ilk defa isteğe bağlı sigortalı olanlar ile 506, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara tabi isteğe bağlı sigorta primi ödeyen sigortalıların 01/10/2008 tarihinden sonra isteğe bağlı sigorta primi ödenmiş süreleri 5510 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilecektir.
