NATO üyeliği nasıl bir süreç? İsveç ve Finlandiya'nın başvurusu nasıl değerlendirilecek? İşte NATO üyeliği hakkında bilinmeyenler

İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya başvurucak olması dünyanın gündeminde. Türkiye'nin veto yetkisi bulunurken iki ülkenin terör örgütü PKK'ya olan desteği ise aşikar. Peki NATO üyeliği süreci nasıl işliyor? NATO'nun yeni üye kabul etmesi birçok aşamadan oluşan teknik ve yasal süreçlerin ardından mümkün oluyor. Bir ülkenin NATO üyesi olabilmesi için her şeyden önce mevcut 30 müttefik ülkenin hepsinin birden üyeliğe onay vermesi şartı bulunuyor. İşte NATO üyeliğinin bilinmeyenler tarafları..

takvim.com.tr takvim.com.tr
Giriş Tarihi :17 Mayıs 2022 , 19:17 Güncelleme Tarihi :17 Mayıs 2022 , 19:33
NATO üyeliği nasıl bir süreç? İsveç ve Finlandiya’nın başvurusu nasıl değerlendirilecek? İşte NATO üyeliği hakkında bilinmeyenler

İÇİNDEKİLER

İsveç ve Finlandiya'nın katılmak istediği NATO'ya üyelik normal şartlarda uzun bir süreç gerektiriyor. Bosna Hersek, Gürcistan ve Ukrayna'nın da dahil olmak istediği NATO'nun yeni üye kabul etmesi için çeşitli şartların yerine getirilmesi, yasal süreçlerin tamamlanması isteniyor.

NATO, İkinci Dünya Savaşı'nın bitmesinden sonra 1949'da 12 ülke tarafından kuruldu. Bu ülkeler ABD, İngiltere, Kanada, Fransa, İtalya, Hollanda, Norveç, Portekiz, Lüksemburg, İzlanda, Danimarka ve Belçika'ydı. Aradan geçen 73 yılda 8 genişleme dalgasıyla üye sayısı 12'den 30'a çıktı.

Türkiye ve Yunanistan 1952'de NATO'nun yeni üyeleri oldu. 1955'te o zamanki adıyla Federal Almanya, 1982'de İspanya ittifaka katıldı. Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya'nın 1999'da katılımıyla üye sayısı 19'a yükseldi. 2004'te Bulgaristan, Letonya, Litvanya, Estonya, Romanya, Slovakya ve Slovenya NATO'ya girdi. 2009'da Arnavutluk ve Hırvatistan, 2017'de Karadağ ve son olarak 2020'de Kuzey Makedonya NATO üyesi ülkeler oldu.

SON ÜYEYE YUNANİSTAN VETOSU YILLARCA SÜRDÜ

Kuzey Makedonya'nın üyeliği, Yunanistan ile yıllar süren isim anlaşmazlığının çözülmesinden sonra mümkün olabildi.

Yunanistan, adının başına "Kuzey" kelimesi eklenen ülkenin eski adına karşı çıktığı için uzun yıllar bu ülkenin NATO üyeliğini engelledi. İsim sorununun 2018'de çözülmesiyle Yunanistan vetosunu kaldırdı ve Kuzey Makedonya, NATO ile üyelik müzakerelerine başlamaya davet edildi. Kuzey Makedonya Mart 2020'de resmen üyeliğe kabul edildi.

3 ÜLKE YILLARDIR ÜYELİK İSTİYOR

Bu genişleme dalgaları içinde bazı ülkeler de NATO üyesi olmak istediklerini duyurdular ancak şu ana kadar üye olamadılar. Bu ülkeler Bosna Hersek, Ukrayna ve Gürcistan.

Romanya'nın başkenti Bükreş'te 2008'de düzenlenen NATO Zirvesinde Gürcistan ve Ukrayna'nın gelecekte NATO üyeleri olacağı üzerinde uzlaşıldı. Ancak bu ülkelere tarih verilmedi. Bosna Hersek ise 2010 yılında Üyelik Eylem Planına dahil olmaya davet edildi.

FİNLANDİYA VE İSVEÇ, NATO'YA BAŞVURACAK

Son olarak NATO'ya iki yeni üyenin katılması gündeme geldi. Rusya'nın Ukrayna'ya saldırmasından sonra Avrupa güvenlik mimarisindeki gelişmelerden etkilenen Finlandiya ve İsveç, uzun yıllardır benimsedikleri askeri tarafsızlığı terk ederek NATO'ya üyelik başvurusu yapmayı kararlaştırdı.

Finlandiya'nın Rusya ile 1500 kilometreye yakın sınırı bulunuyor. İkinci Dünya Savaşı'nda o zamanki Sovyetler Birliği ile savaşan Finlandiya, topraklarının yaklaşık yüzde 10'unu kaybetti, nüfusunun yüzde 11'ini yeni yerlere yerleştirdi ve bugünün kuruyla yaklaşık 5 milyar avro savaş tazminatı ödedi.

Bu kayıplardan sonra Finlandiya'nın Sovyetler Birliği ile imzaladığı anlaşma, ülkenin uzun yıllar askeri olarak bağlantısızlığına neden oldu. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra AB'ye üye olan, avro para birimine geçen Finlandiya'nın NATO'ya üyeliği söz konusu olmadı.

Uzun yıllar Finlandiya halkının sadece yüzde 20 kadarı NATO üyeliğini istedi. Ancak Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sonrasında NATO üyeliğini destekleyen Finlerin oranı yüzde 70'in üzerine çıktı.

İsveç ise Finlandiya'dan sonra NATO üyeliğine başvurma kararı aldı. 1809'da Rusya ile savaşan ve o savaşta elindeki Finlandiya'yı Rusya'ya kaptıran İsveç, yaklaşık 200 yıldır Rusya ile savaşmadı. İsveç, İkinci Dünya Savaşı'nda ve Soğuk Savaş döneminde de tarafsız bir ülke olarak kaldı.

Ancak ABD'li eski istihbarat çalışanı Edward Snowden'ın ifşa ettiği belgelerde, İsveç'in 1950'li yıllarda ABD ile gizli anlaşma yaptığı ortaya çıktı. Buna göre, İsveç'in Rusya'nın saldırısına uğraması halinde ABD'nin yardım edeceği iddia ediliyordu.