Afrika’da üç yılda sekizinci darbe! Fransa’nın eski kolonisi Gabon’da ordu iktidarı nasıl devirdi?

Sudan, Çad, Mali, Burkina Faso ve Nijer'in ardından Gabon'da da ordu Cumhurbaşkanı Ali Bongo'yu devirmek için iktidarı ele geçirdiğini duyurdu. Devlet seçim organının Cumhurbaşkanı Bongo'nun üçüncü dönemi kazandığını açıklamasının ardından ordu harekete geçti ve tüm sınırlarını kapattıklarını ve seçim sonuçlarının iptal edildiğini ulusal televizyonda bildirdi.

DARBENİN ARKA PLANINA NE VAR? VİDEO İZLE

Gabon halkı ülkenin dört bir yanında darbeyi kutluyor. Ordunun iktidarı ele geçirmesi ile en büyük darbe ise Gabon petrolünü elinde tutan kolonyalist Fransa'ya vuruldu. Fransa artık Gabon'da bedavaya ucuz hammadde elde edemeyecek.

BONGO AİLESİNİN 56 YILLIK İKTİDARI

Bongo, 2009 seçimlerinde hile iddiaları ile çıkan isyanın ardından görevi babasından devralmıştı. Bongo ailesinin iktidarı tam 56 yıla dayanıyor. 64 yaşındaki Bongo'nun iktidarını bir kez daha uzatacağını açıklaması ise darbe ile sonuçlandı. Fransa'nın en sadık müttefikleri arasında olan Bongo ailesine karşı yapılan bu darbe aslında kolonyalist Fransa'nın Afrika'daki çıkarlarını hedef alıyor.

AFRİKA'DA 3 YILDA 8 DARBE

Gabon'daki darbe başarılı olması hâlinde, son üç yılda Afrika kıtasında yapılan sekizinci darbe olacak ve eski kolonisiyle yakın ekonomik ve diplomatik bağları olan Fransa'ya da bir darbe vuracak.

Gabon'un petrol şirketlerini hâlâ elinde tutan Fransa'nın ülkede en az 400 askeri var. Gabon'un petrol kaynaklarını sömüren Fransa, darbenin ardından, Mali ve Burkina Faso'dan kovulduğu gibi Gabon'dan da çıkacak.

PETROL ZENGİNİ GABON'DA KİŞİ BAŞINA 2 DOLAR DÜŞÜYOR

Yaklaşık İngiltere büyüklüğünde olan Gabon, iki milyonluk nüfusuyla petrol zengini ülkelerden biri. Afrika'nın yüksek gelirli ender ülkelerinden biri olarak gösterilen Gabon'da Opec üyesi olan bir şirket günde 190 bin varil petrol üretiyor.

Afrika'nın en zengin ülkelerinden biri gibi görünse de kişi başına 8 bin 600 dolar düşen ülkede vatandaşların üçte biri günde 1,90 dolar ya da daha düşük bir gelirle yaşamını sürdürüyor.

Fransa, "Fransız Afrikası" şeklinde adlandırılan eski kolonilerinin bağımsızlığını tanısa da elini bu ülkelerin üzerinden hiç çekmedi ve onlarla başta ekonomik boyut olmak üzere ilişkilerini devam ettirdi. Bu da Gabon zengin kaynaklara sahip olmasına rağmen neden vatandaşlarının yokluk içinde yaşadığına ışık tutuyor.

KADDAFİ'NİN İSTİFASINI İSTEYİNCE BATI İLE YAKINLAŞTI

Gabon'un lideri Bongo, Libya'da Kaddafi'nin istifasını isteyen Afrikalı ilk lider oldu ve böylece Batılı ülkelerle ilişkilerini geliştirdi. Ardından ülkede odun ihracatını yasakladı ve Gabon ekonomisini petrolden uzaklaştırdı. Bongo'nun "yeşil politikaları" ve petrolden uzaklaşmaları Bongo'yu İngiltere'nin o dönemin başbakanı Tony Blair ile yakınlaştırdı ve bu sayede Kral III. Charles ile görüşme fırsatı da oldu.

"AVRUPA İÇİN BÜYÜK BİR SORUN"

Gabon'da bugün ilan edilen askeri darbenin ardından Çin, Bongo'nun güvenliğini garanti altına çağrısında bulunurken AB Dışişleri Temsilcisi Joseph Borrell ise şu şekilde konuştu:

Bu tüm bölgedeki istikrarsızlığı artıran yeni bir askeri darbedir. Başta Orta Afrika Cumhuriyeti, sonra Mali, sonra Burkina Faso, şimdi Nijer, belki Gabon olmak üzere bütün bölge çok zor durumda. Orada neler olup bittiği ve bu ülkelere yönelik politikamızı nasıl geliştirebileceğimiz konusunda derin bir düşünceye sahip olmamız gerekiyor. Bu Avrupa için büyük bir sorundur.

FRANSIZ KOLONİLERİ İNGİLTERE İLE YAKINLAŞTI

Fransa'nın Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti gibi ülkelerle yaşadığı krizler, Uluslararası Frankofoni Örgütünün üyelerine ticari hiçbir fırsat sunmaması, Fransızca konuşan ülkeleri yeni pazar arayışına sokmuştu. Sahra altı ülkelerden İngilizce konuşanların Fransızca konuşanlara yani eski İngiliz kolonilerinin Fransız kolonilerine göre daha iyi bir refah seviyesine sahip olması ise bu ülkelerin İngiltere ile yakınlaşmasına yol açtı.

Tarihte Fransız kolonisi olan Gabon, 25 Haziran 2022'de bir diğer Fransız kolonisi olan Togo ile birlikte İngiliz Milletler Topluluğu'na kabul edilmişti. 1960'ta Fransa'dan ayrılarak bağımsızlıklarını ilan eden Togo ve Gabon, İngiltere ile tarihi bağları olmamasına rağmen topluluğa katılan 55. ve 56. ülke olmuştu.

2,5 milyar nüfuslu bir pazara hitap eden İngiliz Milletler Topluluğu'na giriş, Gabon ile Fransa arasındaki bağları büyük oranda zayıflattı.