EYT ÇIKARSA KİMLER YARARLANACAK?
EYT kanunun Meclis'te görüşülmesi ve Cumhurbaşkanı tarafından onaylanması durumunda 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı girişi bulunan kişileri kapsayacağı belirtiliyor. 1999'da yürürlüğe alınan 4447 sayılı Kanun ile emeklilik yaşı kadın sigortalılıklarda 58, erkek sigortalılarda ise 60 olarak belirlenmişti. Emeklilik için prim gün sayısı da 7 bine çıkartılmıştı. Bu yüzden de EYT kanunu çıkarsa 8 Eylül 1999 öncesinde işe başlayan sigortalılar, kanunun kapsamında bulunacak.
EYT KİMLERİ KAPSIYOR?
Yapılan söz konusu değişiklikle 8 Eylül 1999'da sigortalı olanlardan emekli olma tarihleri 15 yıla kadar uzayanlar oldu. Sonuç olarak, emekli olmak için üç şartın (sigortalılık süresi, prim ödeme ve yaş şartının) birlikte sağlanması aranmaya başladı. İşte EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) yasasıyla, 8 Eylül 1999'da sigortalı olup, getirilen kademeli yaş şartından dolayı emekli olacağı tarih uzayanlardan, emekli olmak için aranan sigortalılık süresi ve prim şartını sağlayıp yaşın dolmasını bekleyenlerin emekli edilmesi amaçlanıyor.
10 YILLA BİLE EMEKLİLİK MÜMKÜN
Daha geç sigortalı olan kişiler de 10 yılla, yani 3 bin 600 günle emekli olma hakkına sahipler. Ancak bunun için yalnızca 3 bin 600 prim günü yeterli değil. Aynı zamanda 15 yıllık sigortalılık şartı da söz konusudur. Diğer yandan daha geç sigortalı olan kişilerin yaş haddinde de yükselme olur. Örneğin ilk kez 1 Ocak 1990 tarihinde sigortalı olmuş bir erkek çalışan 3.600 gün primini 1 Ocak 2018'de dolduracaksa 15 yıllık sigortalılık süresi ve 60 yaşını doldurmak şartıyla yaştan emekli olabilecektir. Diğer yandan ilk kez 9 Eylül 1999 ve 30 Nisan 2008 tarihleri arasında ilk kez sigortalı olan kişiler için yaştan emeklilikte 3 bin 600 gün prim yeterli olmuyor.
GEÇ SİGORTALI OLAN İÇİN KURALLAR FARKLI
Bu tarihten sonra ilk kez sigortalı olmuş kişiler için de yaştan emeklilik hakkı bulunmaktadır. Ancak bu hakkın kullanılabilmesi için gerekli yaş şartı yükselmektedir. Sosyal güvenlik sisteminde 1 günün bile önemi büyüktür. Bazen 1 gün geç sigortalı olmak emeklilik hakkını 2 yıl geciktirebilmektedir. Bu nedenle çalışanların mutlaka özellikle ilk kez çalışmaya başladıkları işyerlerinde sigortalarının yatırıldığını kontrol etmeleri gerekir. Bu konuda 5 yıllık hak düşürücü süre söz konusu olduğu için çalışan dava hakkını da kaybetmektedir.
ÖMER ÇELİK AÇIKLAMA YAPTI
AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik, MYK Toplantısı sonrası gündeme ilişkin önemli açıklamalarda bulundu. Çelik, EYT konusuna değinerek 'Sorunlara duyarlıyız ama ülkeye maliyeti var' ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanımız uzun zamandır Türkiye'nin yönetiminde birinci derecede söz sahibi. Sorunlara duyarlıyız ama ülkeye maliyeti vardır. Ülkeye bir maliyeti vardır. Bu maliyet altından kalkılacak bir maliyet değildir. Sayın Cumhurbaşkanımız son sözü söylemiştir. Bazı partiler açıklama yapıyor. Onlar bu sorumluluğun altında değildir. Eğer çözülebilecek mesele varsa çözülmektedir.
Talep edildiği gibi çözülmeyecek mesele söz konusuysa Cumhurbaşkanımız başta olmak üzere AK Parti kadroları dürüst bir şekilde kamuoyuyla paylaşılmaktadır. Son derece dürüst bir şekilde Türkiye'nin gerçekleri paylaşılmıştır.
EMEKLİLİKTE YAŞA NASIL TAKILDILAR?
8 Eylül 1999 tarihinden önce kadın 20; erkek 25 yıl sigortalılık ve 5000 gün prim koşulunu yerine getirerek emekli olabiliyordu. 8 Eylül 1999 tarihinde 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile emeklilik yaşı kademeli olarak kadınlarda 58, erkeklerde 60'a çıkartıldı. 2008 yılında yapılan ikinci değişiklikle de emeklilik yaşı 2036'dan itibaren yeniden kademeli olarak artırılarak kadın ve erkeklerde 2048 yılında 65'te eşitlenecek.
EYT NEDİR?
Uzunca bir süredir sosyal medyada tartışılmakta olan EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) son zamanlarda ülke gündeminde kendisine hatırı sayılır düzeyde bir yer edindi. Kendilerine "EYT mağdurları" diyen kişiler kazanılmış haklarının ellerinden alındığını iddia ederken hükümet de "erken emeklilik" diye bir şeyin söz konusu bile olamayacağını ifade etti. Peki EYT'nin "hakikati" nedir? Bu yazıda çeşitli boyutlardan bu soruya cevap vermeye çalışacağım.
Bütün bu tartışmaların kökeninde aslında 1990'lı yıllarda yaşananlar bulunmaktadır. Süleyman Demirel 1992'de inanılmaz derecede popülist ve mantık dışı bir hamleyle emeklilikte yaş sınırını kaldırdı. Böylece çalışanların 40'lı ve hatta 30'lu yaşlarda emekli olabilmesinin önü açıldı. Emeklilik sisteminde yapılan bu değişiklik bir taraftan SSK'yı batma noktasına getirirken diğer taraftan da ekonomiye ciddi zararlar verdi.
"Çalışma çağı" insanların hayatlarında "verimli" bir şekilde çalışabileceği dönemdir. Dünyadaki genel kabul ise çalışma çağının 15-64 yaş arası olduğu şeklindedir. Demirel'in gerçekleştirdiği yasal değişiklik ile birlikte ortaya çıkan sistemde insanlar çalışma çağlarının daha ilk yarısında emekli olur hale gelmişlerdir. Bir insanın 40 veya 38 yaşında emekli olması ancak kötü bir şaka olabilir. Bunun gerçek hayatta yaşanmış olması ise hepimiz için büyük bir trajedidir. 1990'ların sahip olduğu kötü imajda işte bu trajedinin de hatırı sayılır bir payı bulunmaktadır. Şu halde, kendilerine EYT'li diyenler kendi çıkarları için hareket ederken 1990'ları kısmen de olsa geri getirmeye çalışmış olmaktadır.
İnsanların 38-40 yaşında emekli olduğu bir emeklilik sisteminin uzun süre devam ettirilebilmesi imkansızdı ve gerçekten de Mayıs 1999'da yapılan yasal değişiklik ile birlikte emekliliğe yaş sınırı tekrar getirildi. Bu yasaya göre Mayıs 1999'dan itibaren çalışmaya başlayan kadınlar 58, erkekler de 60 yaşından önce emekli olamayacaktı. Bu yasal değişiklik Mayıs 1999'dan önce çalışmaya başlayanları da etkileyerek bu kişilerin emekli olma yaşlarını yükseltti. Örneğin, prim gününü doldurduğunda 40 yaşında emekli olabilecek bir kişi bu yasal değişiklikten sonra emekli olabilmek için 48 yaşını beklemek durumunda kalabildi.
