Bunu biraz açmak istiyorum. 9 Eylül 1999 ile 8 Mart 2001 tarihinde ilk defa sigortalı çalışmaya başlayanlar, şanssız kuşağı oluşturuyor. Çünkü bunların emeklilik yaşı bir anda 58'den 60'a çıktı. Ancak, işe girmeden önce askerliğini yapıp söz konusu tarihler arasında işe girenler 1 gün ile 540 gün arasında askerlik borçlanması yaptıklarında emeklilik yaşını iki yıl öne çekebiliyor.
Prim günü konusunda zaten sıkıntınız görünmüyor ama askerlik borçlanması size iki yıl daha erken emeklilik hakkı verir. Askerlik borçlanmasını dilediğiniz zaman yapabilirsiniz ancak tavsiyem yılın sonlarına doğru yapmanız. Çünkü her yıl 1 Ocak'ta asgari ücrette artış yapıldığından, yılın son aylarında borçlanma yaparsanız, asgari ücrete endeksli olan prim artışından etkilenmezsiniz.
EĞİŞİKLİK EMEKLİ AYLIĞINI NASIL ETKİLİYOR?
Soru: 1998 yılında çalışmaya başladım. Primlerim 2009 yılına kadar asgari ücretten yatırıldı, sonrasında ise kademeli olarak arttı. Şu an brüt 5300 TL üzerinden prim ödüyorum. Prim gün sayım dolunca çalışmaya devam etsem ve her sene 500 lira artırarak 8 yıl çalışsam emekli maaşıma faydası olur mu? Günümüze uyarlarsak ortalama ne kadar aylık alabilirim? (Salih Tokay)
Yanıt: Salih Bey, en son söyleyeceğimi başından söyleyeyim. Elbette ne kadar yüksek kazanç üzerinden prim yatırırsanız emekli aylığınıza o kadar faydası olur. Ne kadar emekli aylığı bağlanacağını bugünden kestirmek ise mümkün değil. Çünkü bağlanacak emekli aylığının belirlenmesinde gelecek yıllarda ekonomideki büyüme performansı da belirleyici.
Sosyal güvenlik sisteminde yapılan değişiklikler, her defasında emekli aylıklarını aşağı çekti. Bu değişikliklerin emekli aylıklarına etkisini, son brüt ücretiniz üzerinden anlatayım. 2000-2008 arasındaki aylık bağlama oranı (ABO) aynen devam etseydi 25 yıl çalışmanıza karşılık 5300 liralık prime esas kazancınızın yüzde 65'i oranında, yani 3 bin 445 lira emekli aylığı bağlanacaktı. 2008 yılında yapılan değişiklik ile 25 yıl çalışanlarda ABO yüzde 50'ye çekildiği için, sadece aylık bağlama oranı dolayısıyla alabileceğiniz maaş 2 bin 650 liraya düşecek.
Güncelleme katsayısı da emekli aylığının miktarını önemli ölçüde etkiliyor. 2000-2008 arasındaki dönemde milli gelirdeki artışın yüzde 100'ü prime esas kazançların güncellenmesine etki ederken, 2008'den sonra milli gelirdeki artışın yüzde 30'u dikkate alınmaya başladı. Yani, milli gelir yıllık yüzde 8 arttığında 2008 öncesinde bu artışın tamamı güncelleme katsayısında dikkate alınırken, 2008 sonrasında 2.4 puanlık kısmı dikkate alınıyor.
Diğer taraftan, prim gününü doldurduktan sonra emekli aylığının düşmesi sizin için söz konusu değil. Bu durum daha çok, 2000 öncesinde uzun süre çalışması olanlar için geçerli. Çalıştığınız her yıl için aylık bağlama oranınızın 2 puan artacak olması da emekli aylığınıza olumlu yansıyacaktır. Bu nedenle "prim günümü doldurdum" diye çalışmayı bırakmak yerine, imkanınız var ise yaşı dolduruncaya kadar çalışmak emekli aylığınızı artırır.
2008'DEN SONRA BİRDEN FAZLA STATÜDE ÇALIŞANLARIN DURUMU
Soru: Ben sigortalı bir işte çalışmaktayım fakat eşim evkadını. Ona da sigorta yaptırmak istiyorum. Bunun için ne yapmalıyım? (Orhan O.)
Yanıt: Eşiniz fiilen bir işte çalışmıyorsa size en yakın sosyal güvenlik merkezine veya sosyal güvenlik il müdürlüğüne giderek isteğe bağlı sigorta yaptırmak istediğinizi söyleyebilirsiniz.
SSK'dan 20 yıl prim ödeyerek; isteğe bağlı sigortalı olarak ise BAĞ-KUR statüsünde 25 yıl prim ödeyerek emeklilik hakkı elde eder. SSK'dan emekli olabilmesi için en az 10 yıl fiilen bir işte hizmet akdi ile çalışması gerekir. Çünkü, 2008'den sonra işe girenler birden fazla statüde çalışmaları var ise en çok hangi statüde çalışmışlar ise o statüde emekli olabiliyor.
