Meclis'te görüşülmeye başlanan ve önümüzdeki günlerde yasalaşması beklenen kanun tasarısı, koronavirüs önlemleri kapsamında çalışma hayatında önemli değişiklikler içeriyor. Hürriyet Gazetesi'nden Noyan Doğan'ın konuya ilişkin yazısı şöyle: Özetleyecek olursam, tasarının yasalaşması halinde, işverene sigorta prim desteği verilecek, kısa çalışma ödeneği devam edecek, halen uygulanmakta olan çalışanı işten çıkarma yasağının süresi uzayacak.
Detaya geçmeden önce bugünkü uygulamalar hakkında kısa bir hatırlatma yapayım. Koronavirüs önlemleri kapsamında uygulanan kısa çalışma ödeneği, ücretsiz izne çıkartılanlara ödenen nakdi ücret desteği ve çalışanı salgın döneminde işten çıkarma yasağı 30 Haziran'da yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile bir ay süreyle uzatılmıştı.
Buna göre, kısa çalışma ödeneği alan işyerleri ile 30 Haziran tarihinden önce kısa çalışma uygulaması biten işyerleri, 1 Temmuz'dan itibaren bir ay daha kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilecek.
Aynı şekilde nakdi ücret desteği ile salgın döneminde getirilen işverene çalışanı işten çıkarma yasağı 17 Temmuz tarihinde dolacaktı; 30 Haziran'daki kararname ile bu süre de bir ay uzatıldı. Özetleyecek olursak, işverene ve çalışana getirilen bu destekler ağustos ayında son bulacak.
DESTEK MİKTARI NE KADAR?
İşte, Meclis'te görüşülen yasa tasarısı ile destekler farklılaştırılarak devam edecek. Tasarıdaki en önemli maddelerden biri, işverene prim desteği getirilecek olması.
Buna göre, işyerinde haftalık normal çalışma sürelerine dönülmesini teşvik etmek amacıyla sigortalı ve işveren paylarının tamamı, 3 ay boyunca devlet tarafından, yani İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanacak.
Prim desteği, kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işyerleri ile nakdi ücret desteği alanlara verilecek. Destek süresi ise, 3 ay sürecek ve 31 Aralık tarihini geçmeyecek.
Destek miktarı ise çalışanın bir ay içinde aldığı kısa çalışma ödeneği gün sayısı kadar olacak. Nakdi ücret desteği alanlar için de aylık ortalama aldıkları gün sayısı kadar olacak.
Örneğin, işyeri, kısa çalışma ödeneğinde bir ay içinde 15 gün yararlanmışsa, normal çalışma süresine dönülmesi halinde, 15 günlük işveren ve işçi primleri devlet tarafından karşılanacak.
Eğer işyeri salgın döneminde faaliyetini tamamen durdurmuşsa, prim desteği bir aylık olacak. Ancak bu destekten sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ile ev hizmetlerinde çalışanlar yararlanmayacak.
2020 SONUNA KADAR UZAYACAK
Tasarıda yer alan bir diğer madde ise işverenlerin devam edip etmeyeceği yönünde merak ettiği, kısa çalışma ödeneği ile ilgili. Tasarıya göre, kısa çalışma ödeneği devam edecek ancak içeriği farklı olacak.
Aslında, Cumhurbaşkanı'nın, kısa çalışma ödeneğini bu yılın sonuna kadar uzatma yetkisi bulunuyor. Meclis'te görüşülen kanun tasarısı yasalaşırsa Cumhurbaşkanı, yılsonuna kadar isterse kısa çalışma ödeneğini sektörel olarak ayrı ayrı uygulattırabilecek, isterse de bugün olduğu gibi tüm çalışanlar için uzatabilecek. Buradan da anlaşılacağı üzere, kısa çalışma ödeneği, 2020 sonuna kadar devam edecek.
2021 HAZİRAN'A KADAR İŞTEN ÇIKARMAK YASAK
Yasa tasarısı ile işten çıkarma yasağı da değişiyor. Hem süre uzuyor hem de esneklik getiriliyor. Nisan ayından bu yana işverene, çalışanı işten çıkarma yasağı uygulanıyor ve bu yasak 17 Ağustos tarihine kadar da uygulanacak.
Tasarı yasalaşırsa, üçer aylık süreler ile bu yasak, 30 Haziran 2021'e kadar devam edecek. Bugünkü fesih yasağı uygulamasında ise bazı aksaklıklar bulunuyor.
İşyeri faaliyetini durdursa bile işveren, çalışanını işten çıkartamıyordu ya da çalışanın iş sözleşmesi bitse de işverenin eli kolu bağlıydı. Çalışanlar da bu nedenle işsizlik maaşından da yararlanamıyordu.
Tasarıda bu durumlara da açıklık getiriliyor. Buna göre; belirli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi, işyerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi, her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi halleri fesih engelinin istisnaları arasına eklenecek.
Bu hallerden biri gerçekleştiğinde işveren çalışanın iş sözleşmesini fesh edebilecek. Bunların dışındaki hallerde ise işveren, 2021'in Haziran ayına kadar çalışanını işten çıkartamayacak.