3 HESAPLAMA DÖNEMİ
Emekli maaşı hesaplanırken üç ayrı dönem dikkate alınıyor. 2000 yılı öncesi, 2000 ile 2008 yılları arası ve 2008 sonrası dönem çalışmaları ayrı aylık bağlama oranlarıyla çarpılıyor. Bu üç dönemde de farklı hesaplama yöntemleri kullanılıyor. Burada en avantajlı dönem, yani aylık bağlama oranının en yüksek olduğu dönem 2000 yılı öncesi dönem. Bu bölümde çalışma süresi çok, maaşı yüksek olanlar için emekli aylığı daha yüksek çıkıyor. Ancak dediğimiz gibi son dönemdeki yüksek maaş da etkiliyor.
Emekli maaşınızı artırmak istiyorsanız çalışırken alacağınız bazı tedbirler bulunuyor. Öncelikle gerçek maaşınızın bordroda yansıtılmasını yani SGK'ya gerçek maaşınızın bildirilmesini sağlayın. Zaten gerçek maaşı saklayıp asgari ücretle bildirmek işveren açısından da suç. Eğer imkan varsa iki ayrı yerde çalışıp sigorta primi ödenmesi de emekli maaşını artıracaktır. Emeklilik işlemleri yapılırken eş ve çocuk durumlarınızı bildirmeyi unutmayın. Bunun dışında eğer emeklilik tarihiniz yılsonuna geliyorsa bir sonraki yılın zammından yararlanabilmek için beklemeden müracaat edin.
YÜZDE 60 RAPOR GEREKLİ
Benim % 40 raporum var. 22.07.2008 tarihinde sigorta girişim, 675 gün primim var. Malulen emekli olur muyum? Olursam nasıl olurum? Ne yapmam gerekiyor? Serhat TUTAR
Malulen emeklilik için rahatsızlığın sigortadan sonra çıkmış olması gerekiyor. Bunun yanında en az yüzde 60 oranında iş göremezlik raporu isteniyor.
Bu raporun da SGK sağlık kurulu tarafından onaylanmış olması lazım. Bütün bunlara ilaveten en az 1800 günlük prim de isteniyor. Dolayısıyla sizin şartlarınız buna uymuyor.
Ancak hala çalışmaya devam ediyorsanız ve rahatsızlığınız sigortadan önce ise, vergi dairesine gidip vergi indirimi talebinde bulunun. Yüzde 40 ve üzeri vergi indirimi alırsanız size erken emeklilik yolu açılır.
TAZMİNATINIZ YANAR
Bir işyerinde 6 yıldır çalışıyorum ve hamileyim. Doğumdan sonra çalışmayı düşünmüyorum. Çocuğuma bakacağımı gerekçe göstererek ayrılsam tazminat ve işsizlik parası alabilir miyim? Yasemin KAYA
Kıdem tazminatı alabilmek için işyerinden kendi istek ve kusurunuz dışında ayrılmış olmanız lazım. Kendiniz istifa ederseniz tazminatınızı alamazsınız. Bunun birkaç istisnası olsa da 'çocuğuma bakacağım' gerekçesiyle ayrılmanız halinde tazminat ve işsizlik maaşı almanız mümkün değil. Ancak evliliğinizin üzerinden 1 yıl geçmemişse bu kez evlilik cüzdanıyla başvurarak tazminatınızı alabilirsiniz. Bir başka istisna ise 3600 gün şartı. Eğer 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olmuşsanız ve 3600 gününüz varsa SGK'dan yazı alarak işyerine başvurup tazminat alırsınız. Bunların dışında söylediğiniz gerekçeyle ayrılırsanız 6 yıllık tazminatınızı yakarsınız.
ÜCRET NASIL ARTIYOR?
Çalışanlar veya kendi işini yapan Bağ-Kur'lular ile isteğe bağlı ödeme yapanlar daha yüksek prim yatırarak emekli maaşlarını artırma imkânına kavuştu. Emekli maaşları yatırılan prim miktarına göre belirleniyor. Prime esas kazanç ne kadar yüksek olursa maaş o kadar artıyor. Tavan miktardaki 4 bin TL'lik artış da emekli maaşlarına olumlu yansıyor. Ayrıca kıdem tazminatı hesaplarında da bu sayede artış oldu.
Tavan miktar 2.029 TL'den 2.558 liraya, tavan ise 5.434 TL'den 6.017 liraya yükseldi. Yeni hesaba göre, 2019 yılı içinde günlük alt sınır 85.28 lira, aylık alt sınır ise 2.558,40 lira oldu. Günlük üst sınır 639.60 liraya aylık üst sınır ise 19.188 liraya çıktı.
Erken emeklilik sağlayan doğum ve askerlik borçlanmaları ile kendi namına iş yapanların ödeyecekleri aylık prim miktarları da değişti. Burada belirlenen kazancın yüzde 32'si ödeniyor. Buna göre en düşük aylık ödeme miktarı 818,69 lira olurken en yüksek miktar ise 6.140,16 liraya ulaştı.
RAZI OLMAYIN
Bazı firmalar işçilerin maaşını bordroda asgari ücretten gösteriyor. Bu durumda hem devletten prim ve vergi kaçırıyor hem de çalışanın geleceği çalınıyor. İleride alacağınız tazminat ve emekli maaşları, iş görmezlik ödenekleri düşüyor. Bu durumu mutlaka ALO 170'e bildirin...
