Rahat bir emeklilik hayatı hemen hemen herkesin hayali. Milyonlarca sigortalı çalışan ne zaman emekli olacağını merak ederken bir yandan da erken emeklilik koşullarını araştırıyor. Peki Bağkurlu olan vatandaşların erken emeklilik için hangi şartları taşıması gerekir? SGK, SSK, Bağkur'dan nasıl erken emekli olunur? Sizler için merak edilen bu sorunun yanıtını derledik. Bu yöntemle emeklilik yaşını hemen düşürün..
EMEKLİ OLMAK İSTEYENLERE FIRSAT! 8 YIL ERKEN EMEKLİ NASIL OLUNUR?
4 Ekim 2000'den önce 'bir gün dahi' Bağ-Kur tescili olan esnaf, 20 Nisan 1982'ye kadar tescilini geriye götürebilir. Yeter ki sigorta tescili olduktan sonraki dönemlerle ilgili vergi kaydı veya şirket ortaklığı olsun. Oda kaydı olanlar da sigortasını 22 Mart 1985'e kadar çekebilir. 4 Ekim 2000'den sonra Bağ-Kur tescili olanlar 2000 öncesi işletilemiyor. 2000'den önce esnaf olduğu halde, 4 Ekim 2000'e kadar Bağ-Kur'a kayıt ve tescilini yaptırmayanların sigorta hak ve yükümlülüğü, 4 Ekim 2000'den itibaren başlatılıyor.
1 Ekim 2008'den önce Bağ-Kur tescili olanlar da 4 Ekim 2000'e kadarki sürede vergi mükellefi veya odaya kayıtlı ise Bağ-Kur'unu geriye götürebilir. Bağ-Kur'u silinmişse de aktif hale getirilebilir. Bu tarihlerde tescil yaptırmayanlar için ise son şans 1 Ekim 2008.Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, konuyla ilgili yaptığı açıklamada emeklilik yaşı gelen ancak 2000 yılından önce Bağ-Kur'a kayıt yaptırmayan esnafın oda ve vergi kayıtlarının dikkate alınmasını istedi.
Çok sayıda esnafın, daha önce sağlanan geriye dönük borçlanma imkanından ekonomik sorunları nedeniyle faydalanamadığını belirten Palandöken, şunları kaydetti:"Esnafın gözü kulağı, vergi ve oda kaydı dikkate alınarak geriye dönük borçlanma hakkı sağlayacak yeni bir yasal düzenlemede.
Emeklilik yaşı gelen ancak 2000 yılından önce Bağ-Kur'a kayıt yaptırmayan esnafın oda ve vergi kayıtları dikkate alınsın."Şu ana kadar hiçbir Bağ-Kur kaydı olmayan esnaf ve sanatkarlar, vergi ve oda kaydıyla 1 Ekim 2008'den başlamak koşuluyla sigortalı olabilir. Diğer bir deyişle bugün itibarıyla yaklaşık 8 yıl kazanması mümkün. Örneğin: 1 Mayıs 2005'te vergi mükellefi olarak kasaplığa başlayan ve vergi kaydı devam eden Enes Bey, bugüne kadar Bağ-Kur kayıt ve tescil yaptırmadıysa, SGK'ya başvurduğunda 1 Ekim 2008'den itibaren sigortalı olabilir.
YAŞTAN EMEKLİLİK
Kısmi emeklilik olarak bilinen yaştan emekli olabilmek için belirli bir prim gününün, sigortalılık süresinin ve yaşın doldurulması gerekmektedir. 3600, 4500 ve 5400 prim günü ile yaştan (takvim.com.tr) emekli olabilirsiniz. İlk sigorta başlangıç tarihinden itibaren 15 yıl ve 3600 günü tamamlamış olanlar için yaş şartları şöyledir;
– 24.05.2002-23.05.2005 tarihleri arasında yerine getirenler 56 yaşında,
– 24.05.2005-23.05.2008 tarihleri arasında yerine getirenler 57 yaşında,
– 3.24.05.2008-23.05.2011 tarihleri arasında yerine getirenler 58 yaşında,
– 24.05.2011-23.05.2014 tarihleri arasında yerine getirenler 59 yaşında,
– 24.05.2014 tarihinden sonra yerine getirenler 60 yaşında.
Kadınlarda ise;
– 24.05.2002-23.05.2005 tarihleri arasında yerine getirenler 52 yaşında,
– 24.05.2005-23.05.2008 tarihleri arasında yerine getirenler 54 yaşında,
– 3.24.05.2008-23.05.2011 tarihleri arasında yerine getirenler 56 yaşında,
– 24.05.2011 tarihinden sonra yerine getirenler 58 yaşında emekli olabiliyor.
EVLAT EDİNMİŞ KADINLARIN BORÇLANMASI
Evlat edinen kadınlar da doğum borçlanması yaparak erken emekli olabiliyor. Sigortalı olarak çalışan kadınlar 2 yaşından küçük olmak şartıyla evlat edindikleri çocuklar üzerinden erken emeklilik hakkına sahip olabiliyorlar. Borçlanma çocukların evlat edinildiği tarihten itibaren başlıyor.
Diğer şekilde ise yine doğum yaptıktan sonra çocuğunu başka bir aileye veren kadınlar da doğum borçlanması yapabiliyorlar. Çocuğunu başka ailelere evlatlık olarak veren kadınların doğum borçlanma süresi ise yalnızca 6 ay olarak belirlenmiştir.
ENGELLİ ÇOCUK SAHİBİ OLANLAR
Sürekli olarak başkasının bakımına muhtaç olan ve ağır bir engeli bulunan çocukların anneleri erken emeklilikten yaralanabiliyor. Engelli çocuğu olan kadınların çalışma günleri 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren 1.25 gün olarak hesaplanıyor. Böylelikle emeklilik yaşı da daha erkene çekiliyor.
Ayrıca bu tarihten itibaren prim gün sayılarının da dörtte biri indirilmiş oluyor. Bu yasadan yararlanabilmek için erken emeklilik için başvuracak kadınların çocuklarının engellik durumunu gerekiyor ve tüm çalışan kadınlar yararlanabiliyor.
YAŞ VE PRİM GÜN SAYISININ BELİRLENMESİNDE ÖNEMLİ
Şu anki mevzuat uyarınca 18 yaş öncesi sigortalı olarak gösterilenlerin giriş tarihi 18 yaşa girdikleri gün olarak belirleniyor. Dolayısıyla süre bakımından sağlayacağı bir avantaj yok. Ancak 18 yaşından önce sigortalı olunan tarih, emeklilik için gerekli yaş ve prim ödeme gün sayısının belirlenmesinde önemli. Bu açıdan 18 yaşından önce sigortalı olmak daha erken yaşta emekli olabilmeyi sağlayabiliyor. Örneğin 1 Ocak 1990 doğumlu bir kişinin 1 Ocak 2008'de sigortalı olması halinde 1 Ocak 2008'e kadar geçen süre, bu kişinin prim ödeme gün sayısına ekleniyor.
YÜKSEK BİLDİRİM MAAŞI ARTIRIR!
4/A'LI yani SSK'lı ve 4/b'li yani Bağ-Kur'lu bir kişinin emekli maaşı aylık bağlama oranıyla ortalama aylık kazanç tutarının çarpılmasıyla hesaplanır. Sigortalı SGK'ya ne kadar yüksek ücretle bildirilirse, emekli maaşı da o kadar yüksek olur. 1 Ekim 2008 öncesi sigortalı olup, bu tarihten sonra emekli aylığı talebinde bulunan kişilere emekli aylığı bağlanırken bu kişilerin son yedi yıldaki çalışmalarına bakılıyor.
SON 1260 GÜNE DİKKAT!
İki sigortalılık statüsünde geçirilen süreler 1.260 gün ise, kişinin emekli olacağı statü tarih olarak son sigortalılık türü olarak belirleniyor. Kişi önce SSK'lı sonra Bağ–Kur'lu olmuşsa ve her ikisinde de 1.260 gün geçirmişse Bağ–Kur'lu olarak emekli olacaktır.
KADINLARA DOĞUM BORÇLANMASI
Kadın çalışanlar için geçmiş yıllarda çıkarılan yasalar ve düzenlemeler sayesinde çocukları üzerinden prim kazanma imkanı bulunuyor. Bu hak ilk olarak SSK kadın çalışanlarına tanınmış olsa da daha sonra aynı haklardan memur kadınlar ve Bağ Kurlu kadınlar da yararlanmaya hak kazandılar.
Bu imkan 3 çocuğa kadar borçlanma ile 2160 gün yani 6 yıl kazandırıyor. Burada tek şart annenin borçlanacağı çocuklarının sigortalı olunan tarihten sonra dünyaya gelmiş olması. Maalesef sigortadan önceki doğumlara bu hak tanınmıyor. Anneler ise bu hakkın tanınmasını bekliyor. Staj için yapılan sigorta başlangıcı emeklilikte geçerli olmaz iken doğum borçlanmasında geçerli sayılıyor.
DOĞUM BORÇLANMASININ ŞARTLARI
– Doğumdan önce SSK tescili
– Doğumun gerçekleştiği tarihten sonraki iki yıl içinde adına herhangi bir prim yatmamış olmak (Bazı bölümlerinde prim yatmışsa yine aynı süre içinde prim yatmayan süreler borçlanılır.)
– Doğumdan sonra iki yıl içinde çocuğun sağ olması.
ASKERLİK BORÇLANMASI İLE ERKEN EMEKLİLİK
Erkeklerde ise askerlik süreleri hem yaşı geriye çekerken hem de prim kazanma imkanı veriyor. Askerliğini işe girmeden önce yapan çalışanlar, borçlanma ile hem prim şartını azaltıyor hem de 1-2 yıl kazanabiliyor.
1988 girişli birisi 1 yıl askerlik borçlanırsa 1987 girişli oluyor ve şartları buna göre belirleniyor. Böylece en az bir yaş önce emeklilik imkanı bulunuyor.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
İşe başlayan kişilerin daha ilk günden aklına bu soru belirmektedir. Ne zaman emekli olurum konusu gün geçtikçe değişmekte ve cevaplar da buna bağlı olarak sürekli olarak değişmektedir.
Ülkemizde en çok tartışılan konulardan biri olan ne zaman emekli olurum sorusunun cevabı 1950 yılından beri oldukça radikal değişimlere uğrayarak sekiz kere değişmiştir.
Emekli olmak için kişinin ilk iş gününden itibaren başladığı kurumda aylık düzenli olarak primleri ödenmeli ya da kendisi bu primi ödemelidir.
E DEVLET'TEN BAŞVURU
Askerlik borçlanması yapmak için gerekli başvuru e-devletten yapılabiliyor.
E-devlet şifresiyle kendi sayfasına giren vatandaşlar, SGK'nın sunduğu hizmetlerden askerlik borçlanmasını seçip, borçlanacağı günleri belirtip, ilgili belgeleri sisteme yükledikten ve borçlanmak istedikleri prim seviyesini seçtikten sonra SGK başvuruyu değerlendirip gerekli rakamı hesaplıyor ve başvuru sahibine bildiriyor. Bu tutarın ödenmesi sonrası borçlanma işlemi gerçekleştirilmiş oluyor. Bu sayede askerlik borçlanması çok hızlı ve kolay bir şekilde yapılabiliyor.
HER BORÇLANMA EMEKLİ ETMEZ
İlk kez sigortalı olduğu tarihten sonra askerlik borçlanması olan kişilerde bu borçlanması yalnızca prim ödeme gün sayısını artırır, ancak emeklilik tarihini öne çekmez.
Fakat çalışmaya başlamadan önce askere giden bir sigortalı askerlik borçlanması yaparsa, ilk kez sigortalı olduğu tarih borçlanma süresi kadar geriye gider. Örneğin, ilk kez 1 Ocak 2000 tarihinde sigortalı olan ve askerliğini 1999 yılında, yani sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önce yapan bir sigortalı, altı aylık askerlik borçlanması yaparak iki yıl daha erken emekli olabilir.
Normalde 1 Ocak 2000'deki sigorta girişi nedeniyle 60 yaşında emekli olabilecek olan bu kişi, altı aylık borçlanma ile sigorta girişini altı ay öne çekecek ve 1 Temmuz 1999 sigorta girişi üzerinden 58 yaşında emekli olma hakkına kavuşacaktır. Ancak önce sigortalı olarak çalışan daha sonra askere giden bir kişinin yapacağı askerlik borçlanması sigortalılık girişini geriye çekmeyecek, yalnızca prim ödeme gün sayısını artıracaktır.
BORÇLANMA İÇİN PRİM YATMAMIŞ OLMASI GEREKİR?
Askerlik borçlanması yapılabilmesi için askerlik süresince kişi adına sigorta primi yatırılmamış olması gerekir. SSK'lı çalışanlar için işverenlerce askerlik süresince sigorta primi yatırılmaz. Yani, askere giden işçi adına işveren prim ödemesi yapmaz. Bu dönemde prim yatırıldığı tespit edilirse fiili çalışma söz konusu olamayacağı için SGK tarafından askerlik süresince ödenen primler iptal edilir.
Dolayısıyla, askere giden çalışanların kendilerini bir işyerinden sigortalı göstermeleri doğru olmayacaktır. Diğer yandan, Bağ Kur'lular için askerlik süresince prim yatırılması mümkündür. Bağ Kur'lu kişilerden işlerinin başında fiilen bulunması gerekmeyenler, askerlik döneminde primlerini ödemeye devam edebilirler. Ancak SSK'lılar için askerlik döneminde prim ödenmesi mümkün değildir, borçlanma yapılması gerekir.
Dolayısıyla, askere giden çalışanların kendilerini bir işyerinden sigortalı göstermeleri doğru olmayacaktır. Diğer yandan, Bağ Kur'lular için askerlik süresince prim yatırılması mümkündür. Bağ Kur'lu kişilerden işlerinin başında fiilen bulunması gerekmeyenler, askerlik döneminde primlerini ödemeye devam edebilirler. Ancak SSK'lılar için askerlik döneminde prim ödenmesi mümkün değildir, borçlanma yapılması gerekir.
Ne fayda sağlar? Askerlik borçlanması, borçlanan kişinin prim ödeme gün sayısının artmasını sağlar. Dolayısıyla, emekli olmak için gerekli sigortalılık süresi ve yaş şartını sağlayan, ancak çalıştığı günler emekli olmasına yetmeyen bir sigortalı askerlik borçlanması ile emekli olmaya hak kazanabilir. Örneğin, emekli olmasına altı ay kalan bir erkek sigortalı, altı ay daha çalışmak yerine altı aylık askerlik süresini borçlanarak hemen emekli olabilir.