Koronavirüs salgını nedeniyle bir yıldır çalışma hayatında çok şey değişti. Salgından etkilenen işyerleri kısa çalışma ödeneğinden yararlanıyor; işverene, çalışanını ücretsiz izne çıkarma hakkı tanındı, ücretsiz izinde olanlara devlet nakdi ücret desteği ödüyor.
Bugüne kadar da 3.7 milyondan fazla çalışan kısa çalışma ödeneğinden, 2.4 milyondan fazla çalışan da nakdi ücret desteğinden yararlandı, halen de yararlanmaya devam ediyor. Bu çalışanların bazıları da otomatik BES'te olan kişiler.
Hürriyet'ten Noyan Doğan merak edilen soruları yanıtladı:
Uzun süredir çalışanlardan otomatik BES hakkında çokça soru alıyorum. Kimileri kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteğinde BES hesaplarının ne olduğunu; kimileri sistemden ayrılıp ayrılamayacağını soruyor. İşten çıkartılanlar ise nasıl bir yol izlemeleri gerektiğini merak ediyor. Tüm bu merak edilenlere tek tek değineyim.
1) Kısa çalışma ödeneğinden yararlanan çalışanın otomatik BES'i yatar mı?
İşyeri salgın önlemleri kapsamında tamamen kapalıysa, çalışanlara kısa çalışma ödeneği İşsizlik Fonu'ndan ödendiğinden maaştan otomatik BES kesintisi yapılmıyor. Çalışma süresini azaltıp, kısa çalışmadan yararlanan işyerlerinde de çalışanın maaşından BES kesinti yapılıyor.
2) Ücretsiz izne çıkartılıp da nakdi ücret desteği alanların durumu ne olacak?
Çalışanlar ücretsiz izinde olduklarından, devletten nakdi ücret desteği aldıklarından BES ödemeleri yapılmıyor.
3) Otomatik BES'te olup da kısa çalışma ve nakdi ücret desteğinden yararlananların BES hesapları ne olacak?
Maaşınızdan kesinti olmasa da emeklilik şirketindeki BES hesabınızda birikimleriniz duruyor ve değerlenmeye devam ediyor. Birikimlerime bir şey olur diye endişe etmenize gerek yok.
4) Bu dönemde devlet katkısı ne oluyor?
En merak edilenlerden biri de bu. Maaşınızdan Bireysel Emeklilik Sistemi kesintisi yapılmadığından dolayı devlet de katkı yapmıyor.
5) Salgın döneminde eski işimden ayrıldım, yen bir işyerinde çalışmaya başladım, otomatik BES'im ne olacak?
Eğer önceki işyerinizde BES'ten ayrılmışsanız, 45 yaşın altındaysanız, yeni işyerinde yeniden otomatik BES'e dahil edileceksiniz. Eski işyerinde otomatik BES'ten ayrılmadıysanız, yeni işveren hangi emeklilik şirketi ile anlaşmışsa birikimleriniz, devlet katkısı, emeklilik süresi gibi tüm haklarınız yeni işyerindeki emeklilik planına transfer edilecek.
6) Salgın nedeniyle otomatik BES katkı payımı ödemekte zorluk çekersem sistemden çıkmak zorunda mıyım?
Katkı payı ödemelerinize ara vermeyi talep edebilirsiniz. Ancak 3 ayın sonunda katkı payı tekrar tahsil edilmeye başlanır. Ara verme sürenizi yeniden uzatabilirsiniz.
7) Bu dönemde işten ayrıldım, kendim BES ödememi yapabilir miyim?
Mevcut sözleşmenize bireysel olarak ödeme yapabilirsiniz. Ödemeye devam etmeye yönelik talebinizi emeklilik şirketinize iletebilirsiniz.
8) İşverenim, işten çıkardı, BES'ten ayrılabilir miyim?
İsterseniz ayrılabilirsiniz. Ayrılma talebinizi emeklilik şirketinize ileteceksiniz. Ancak bu durumda devlet katkısı tutarını hak etmediğiniz için devlet katkısını alamazsınız, kendi birikimlerinizi değerlenmiş haliyle alabilirsiniz.
9) Bu dönemde işverenim BES kesintisi yapmıyor, ne olacak?
İşyeri kısa çalışma ödeneğinde değilse ve çalışanlar da ücretsiz izinde değilse, yani işyeri normal şartlarda faaliyetine devam ediyorsa; işveren otomatik BES'te olan çalışanların maaşlarından kesinti yapıp, emeklilik şirketine aktarmak zorunda. Aktarmazsa hem işverene cezai işlem uygulanır hem de ödenmeyen katkı payı ve çalışanın mahrum kaldığı muhtemel getiri tutarları işverenden tahsil edilerek çalışanın emeklilik hesabına aktarılır.
10) Otomatik BES kapsamında çalışanın maaşından ne kadar kesinti yapılıyor?
Çalışanın prime esas kazancının yüzde 3'ü kesiliyor. Asgari ücretli çalışan için ise aylık kesinti tutarı 107 lira.
