Uluslararası kuruluşların sırayla açıkladığı gibi pandemi dönemini en az hasarla atlatan ülkelerin başında Türkiye geliyor. Birçok alanda olduğu gibi istihdamın korunması yani çalışanların işlerini kaybetmemesi için getirilen destekler meyvelerini verirken Mayıs ayı ile birlikte işsizlik oranlarında düşüşü de görmeye başladık.
Özellikle Temmuz ayı ile birlikte yaşanan canlılık, turizm, hizmetler ve yeme içme sektörlerinin faaliyetlerinin hızlanması işsizlikteki düşüşü de artıracak. Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 2021 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre 265 bin kişi azalarak 4 milyon 237 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,6 puanlık azalış ile yüzde 13,2 seviyesinde gerçekleşti. Peki bu noktaya nasıl gelinde sonra ne olacak, işçiler için hangi yeni destekler var detaylı bakalım.
DÜNYA İŞÇİ ÇIKARTIRKEN TÜRKİYE...
- 2020 yılında pandeminin en yoğun yaşandığı dönemde tüm dünyada başa havacılık, hizmetler ve turizm olmak üzere birçok sektörde milyonlarca insan işini kaybetti. Pendeminin ilk aylarında Alman havayolu Lufthansa, 22 bin işçi çıkardı. İşten çıkartmalar British Airways'de 12 bin işçi British Petroleum'da (BP), 10 bin işçi, Marks and Spencer'da, 7 bin işçi, Renault'da, 15 bin işçi, Airbus'da, 15 bin işçi, Nissan İspanya'da, 2 bin 800 işçi, İsviçreli Schindler'de 2 bin işçi kapının önüne konuldu. Bu liste sonraki aylarda uzadıkça uzadı.
- İşte dünyada milyonlar işini kaybederken Türkiye Nisan 2020 tarihinde İş Kanunu'na eklediği geçici onuncu madde ile birlikte işten çıkartmayı yasakladı. Fesih yasağı ile birlikte ücretsiz izne nakdi ücret desteği getirildi hem işçiler hem işverenler korundu. Ardından kısa çalışma ödeneği ile birlikte 4 milyona yakın işçinin 1.5 yıl maaşını devlet ödedi. Bütün bu zamanında ve etkin biçimde alınan tedbirler ile Türkiye'de işten çıkartmalar yaşanmadı, istihdam korundu.
TEŞVİKLER PEŞ PEŞE GELDİ
"Ben çalışabilirim" diyerek iş gücüne katılan nüfusun giderek artmasıyla Türkiye'nin her yıl 1 milyondan fazla vatandaşına iş bulması gerekiyor. Türkiye bu vatandaşlarının önemli bir bölümüne iş buluyor. Ve istihdamı korurken yeni iş alanları açmak için yatırım ve istihdam teşvik ediliyor. Pandemi döneminde bir yandan işten atılma yasaklanıp istihdam korunurken biryandan da yeni işçi alımını teşvik edecek çok önemli destek paketleri devreye sokuldu.
İşçilerin prim ve vergileri karşılandı, yeni işçi alanlar için işçi başına 100 bin liraya kadar faizsiz uzun vadede ödenecek kredi paketi başlatıldı. Başta yeme içme sektörü olmak üzere, turizm ve hizmetler sektöründeki canlanmayla birlikte yeni eleman ihtiyacı da doğdu. İşte bu noktada yepyeni bir teşvik devreye sokuldu.
BAŞKAN ERDOĞAN DUYURDU
2020 yılının Mart ayında başlayan ve yaklaşık 661 milyar lirayı bulan destek paketlerine şimdi bir yenisi daha eklendi. Başkan Recep Tayyip Erdoğan yıl sonuna kadar yeni işçi alımlarında tüm vergi ve primlerin devlet tarafından 1 yıl boyunca karşılanacağını duyurdu. Başkan Erdoğan, "İstihdamın desteklenmesi, işgücü maliyetlerin azaltılması amacıyla çok önemli düzenlemeleri hayata geçirdik. Yıl sonuna kadar işe alınacak her bir işçi için, asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken tüm SGK primleri ve vergileri 12 ay boyunca karşılıyoruz" açıklaması yapmıştı.
TÜM MASRAFLAR KARŞILANACAK
Yeni teşvik ile ilave istihdamın işverene getireceği tüm yükler karşılanmış olacak. Önümüzdeki günlerde uygulama ve detaylarıyla ilgili düzenlemelerin açıklanacağı bu teşvike göre mevcut çalışanlarına ilave olarak alınacak her bir işçinin 12 ay boyunca asgari ücret üzerinden hesaplanacak tüm prim ve vergileri devlet tarafından karşılanacak. Teşvik asgari ücret üzerinden hesaplanacak. Böylece hem işçi için ödenen SGK primleri hem de işveren SGK primleri karşılanacak. Buna ilaveten işçi maaşından alınan gelir vergisi ve damga vergisini de işverenler ödemeyecek. Burada teşvik süresi 12 ay olarak belirlenmesine rağmen kadın ve genç işçi alanlar için 18 ay olarak uygulanacak.
İŞSİZE DE MAAŞ VAR
Öte yandan 1 Temmuz itibariyle işini kaybedenler için de işsizlik fonu devreye giriyor. Son 3 yılda en az 600 gün primleri olan ve son 120 günde de iş akdi devam ederken işten çıkartılanlar için 10 aya kadar 2.862 TL'yi bulan işsizlik maaşı ödeniyor. İşsizlik maaşı brüt maaşın yüzde 40'ı kadar ödeniyor. Bu durumda asgari ücretli bir vatandaşın alacağı en düşük işsizlik maaşı 1.431 TL olurken en yüksek maaş ise brüt asgari ücretin yüzde 80'i kadar ödeniyor. Bu durumda en yüksek maaş da 2.862 TL olarak veriliyor.
