takvim.com.tr
Dünya ellerinin altında. Aslında sadece yüzde 1'ler. Dünya nüfusunda bu kadar yer kaplıyorlar. Ancak sahip oldukları servet, ülkeleri bile geride bırakıyor. Merakları sadece lüks yatlar, özel jetler, uçsuz buçaksız malikaneler ya da pahalı sanat eserleri değil. Kafalarındaki dünyayı hayata geçirmek istiyorlar ve yapıyorlar. Milyarderlerden bahsediyoruz. Alman DW ajansının YouTube kanalında bir haber yayınlandı. "Milyarderler demokrasiye tehdit mi?" sorusuna cevap arandı.
EN FAZLA ÇİN'DE VAR
Hurun Enstitüsü'nün yıllık olarak yayınladığı milyarderler listesiyle başlayalım. Buna göre en fazla milyarder artık Çin'de var. 2022 verilerine göre bazı ülkelerdeki milyarder sayıları:
- Çin: 1,133
- ABD: 716
- Hindistan: 215
- İngiltere: 150
145 HER 26 DAKİKADA LİSTE ARTIYOR
Milyarderlere dair detaylara bakalım.
- Her ne kadar en fazla milyarder Çin'de olsa da, dünyanın en zengin 10 kişisi listesinde 8 tane ABD'li bulunuyor. Diğer iki kişi de Fransız ve Hintli.
- Bu 10 kişinin (Sırasıyla isimler şöyle: Elon Musk, Jeff Bezos, Bernard Arnault, Bill Gates, Warren Buffett, Lary Page, Sergey Brin, Larry Ellison, Steve Ballmer, Mukesh Ambani) toplam serveti dünya genelindeki 3.1 milyar kişiden daha fazla.
- Oxfam: Pandemide her 26 dakikada milyarderler listesine bir kişi daha eklendi.
- Milyarderler krizi seviyor. Gıda ve enerji alanında faaliyet gösteren milyarderlerin serveti de iki yıl öncesine göre 453 milyar dolar arttı.
TARİHTE ÖRNEĞİ YOK
Şimdi biraz eşitsizliğe odaklanalım.
- Pandemide her 30 dakikada 1 milyon kişi daha yoksulluk sınırının altına düştü.
- BM: Dünyanın en zengini yani yüzde 1'lik bir kesim, yoksul kesimden yani yüzde 50'lik nüfustan daha fazla karbon emisyonuna neden oluyor.
- Yüzde 1'lik kesime 'kirletici elitler' deniliyor.
- Dünya genelindeki bu eşitsizlik insanlık tarihinde hiç olmadığı kadar yüksek seviyede.
DERTLERİ GELECEKLE
- Milyarderlerinin ortak özellikleri gelecek. "Geleceği beklemek ya da öngörmeye çalışmak yerine, geleceği kendimiz belirliyoruz" diyorlar.
- Yani akıllarınca ileriki yıllarda olması tahmin edilen bir gelişmeyi hemen hayata geçirip sonra da toplumu "Bak gelecek geldi. Sen de hemen bunu kullanmaya geç" şeklinde ikna ediyorlar.
- Genellikle teknoloji alanındalar. Online alışveriş, elektrikli arabalar, bilgisayarlar favori sektörleri.
- Şimdilerde derin bir petrol krizi var. ABD'de şöyle komplo teorileri dönmeye başlamış bile: "Elektrikli arabalara geçiş için böyle yapıyorlar."
- Uzmanlara göre milyarderlerin en önemli özelliklerinden biri insanları bir şekilde kendi kafalarındaki dünyanın içine çekmek.
VERGİ Mİ SERVETİ PAYLAŞMAK MI?
- VERGİ: Milyarderlere yönelik istenilen vergiler bir türlü getirilemiyor. Bir gruba göre bu kişiler zaten milyonlarca kişiye istihdam sağlıyor. Dolayısıyla daha fazla vergi çözüm değil.
- PAYLAŞIM: Bu zenginleri kontrol altında tutmak için bir diğer çözüm servetlerini paylaşmaları oluyor. Çin'de biraz bu deneniyor aslında. Ama milyarderlerin zamanla bundan da kaçacağı düşünülüyor.
- YARDIMLAR: Milyarderlerin servetlerini hayır işlerinde kullanmaları da öne çıkıyor. Örneğin Bill Gates, 2 yıl önce kendi kurumuna 25 milyar dolar bağışladı. Ama buna da şöyle bir itiraz geliyor: "Neden ABD'de eğitimdeki eşitsizlikle değil de Afrika'daki bir sorunla uğraşıyor. Bunu da kendi kafasındaki 'çözüm' yollarıyla yapıyor."
- EL KOYMA: Geçtiğimiz yıllarda Suudi Arabistan'da birçok milyarderin servetine el konmuştu. Şimdi Rus oligarklara da benzeri yapılıyor. Ama bunu her ülkede yapmak imkansız.
UZMANLAR ENDİŞELİ
- DW ajansına konuşan yazar Anand Giridharadas: "Milyarderler demokrasiye ve insanlığın gelişimine yönelik en büyük tehditlerden biri."
- Oxfam International yetkililerinden Nabil Ahmed: "Bu kadar çok milyarderin olması temel problemlerden biri. İnsanlığın kendi doğal sürecinde gelişimine engeller."
ÜLKELER HAREKETE GEÇİYOR
Sabah'ın haberine göre milyarderler son zamanlarda özellikle Ukrayna savaşı ile yine gündemde. Yani Rus oligarklar. Ancak arka planda her ülke kendi içinde sorunlar yaşıyor.
- ABD: En tartışmalı isimler burada. Örneğin Bill Gates. Yıllardır "dünyayı kurtacağını" söylüyor. Kimseyi ikna edemiyor. Ya da son zamanlarda Elon Musk çok popüler. Twitter'ı satın almak istedi. Ortalık karıştı. Warren Buffet, Koch Kardeşler, George Soros'u atlamamak gerekiyor. Beyaz Saray, bu milyarderleri kontrol edemiyor. Beyaz Saray'ın belirleyeceği alanlara yatırım yapmaları isteniyor. Ya da Facebook'un kurucusu Marc Zuckerberg'e yaptıkları gibi Senato'da "demokrasi" tartışması üzerinden ifadelerini alıyorlar. Ancak birçoğuna göre milyarderler, siyasileri ya da Amerikan medyasını satın alarak, kontrol ediyor.
- ÇİN: Mao dönemindeki kıtlığı görenler şimdilerde milyarder oldu. Çinli milyarderlerin büyük kısmı bu seviyeye 2000'lerden sonra çıktı. Daha yeniler. Dolayısıyla ABD'li akranları gibi siyasete ve düşüncelere yön veremiyorlar. Zaten Çin devlet yapısı buna izin vermiyor. Pekin hükümeti bir süredir bu milyarderlere nefes aldırmıyor. Örneğin en popüler Çinli milyarder Jack Ma, 2020'den beri kayıp. En son devletin vergi politikasını eleştirmişti. Ya da milyarderler, Çin Komünist Partisi'nin özellikle belirlediği alanlara yatırımlar yapmaya başladı.
- RUSYA: Nam-ı değer oligarklar. Sovyetlerden sonra bu seviyelere geldiler. Doğal gaz ve petrol servetlerinin ana kaynağı. Şimdilerde Batı ve ABD bir oldu, Rus milyarderlerin servetlerine el koyuyorlar. Uzmanlara göre Rus milyarderler diğer ülkelerdekilere göre siyasetle çok daha iç içe olmak zorunda. Bu bağ Çin'deki durumdan bile daha sıkı. Dolayısıyla uzmanlara göre oligarklar, Rusya'daki siyasi yapının da ana unsurlarından.
- AVRUPA-HİNDİSTAN: Avrupa'daki milyarderler çok fazla tanınmıyor. Avrupalı devletler, bu isimleri doğru şekilde kontrol edebildiklerini ileri sürüyor. Ancak Batılı milyarderlerin Avrupa kıtası dışındaki ülkelerde kafalarına göre at koşturdukları biliniyor. Hindistan'daki durum diğerlerine göre çok farklı. Bunun temel nedeni Hintli milyarderler daha yolun başında olması. Şöyle ki 2000'lerde birkaç tane Hintli milyarder vardı. Günümüzde sayıları 200'leri geçti. Ama dünyada milyarder ile yoksulların arasının en açık olduğu ülke burası. O yüzden izleyecekleri yol merakla bekleniyor.
