Emeklilikte yaşa takılanların heyecanla beklediği düzenlemede son viraja girildi. Aralık ayında Meclis'e sevk edilecek düzenleme ile 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlardan prim ve yıl şartını tamamlayanlara emeklilik yolu açılacak. Şartları sağlayanlar uygulama başlar başlamaz, primi ve yılı eksik olanlar ise tamamladıklarında emekli olabilecek. Düzenleme heyecanla beklenirken, eksik primi olanlar bunları tamamlama telaşına kapıldı. İşte prim günlerini artırma yolları...
ASKERLİK BORÇLANMASI NE KAZANDIRIR? BORÇLANMA İLE EYT'Lİ OLUNUR MU?
Erkekler askerlik borçlanmasıyla eksik primlerini tamamlayabiliyor. Eğer askerlik sigortalı olmadan önce yapılmışsa, borçlanma sigorta giriş tarihini de borçlanılan gün kadar geriye çekiyor. 8 Eylül 1999'dan sonra sigortalı olan ancak askerlik borçlanmasıyla başlangıcı bu tarihten önceye çekilenlerin de EYT kapsamında sayılması bekleniyor. Düzenleme Meclis'e geldiğinde bu durum da netleşecek.
DOĞUM BORÇLANMASI NE KAZANDIRIR?
Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile SSK'lı, Bağ-Kur'lu ve memur kadınların en çok 3 defaya mahsus olmak üzere doğumdan sonra prim ödemeden (en çok 2 yıl) geçirdikleri süreler borçlanılabiliyor. Kadınlara sigortalı olduktan sonra yaptıkları doğumlar için bu imkan sunuluyor. Çocuk başına 720 gün, en çok 2160 gün prim kazanılıyor.
BAŞKA HANGİ GÜNLER İÇİN BORÇLANMA YAPILABİLİR?
- 4/c statüsündeki kamu çalışanlarının personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri,
- Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için geçirilen normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,
- Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,
- Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri,
- Grev ve lokavtta geçen süreler,
- Hekimlerin fahri asistanlıkta geçen süreleri,
- Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreleri,
- Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreleri (25/2/2011'den sonraki),
- 1416 sayılı Kanun uyarında yurt dışında geçen öğrenim süreleri (18 yaşının tamamlanmasından sonraki dönem),
- Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ek ders ücreti karşılığında ilgili mevzuatı çerçevesinde uzman ve usta öğretici olarak çalıştırılanların, 25/02/2011 tarihinden önceki bu çalışmalarından dolayı ay içinde 30 günden eksik kalan süreleri,
- 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu uyarınca kurulan sıkıyönetim mahkemelerinin görev alanına giren suçlar nedeniyle yakalanan veya tutuklananlardan beraat edenlerin tutukluluk ve gözaltında geçen süreleri,
- Yurt dışında ev kadını olarak geçen süreler veya sigortalı çalışarak geçirilen süreler.
TÜM SÜREYİ BORÇLANMAK ŞART MI?
İhtiyaç olunan süre kadar borçlanma yapılabiliyor. İsteyen 1 günlük bile borçlanma yapabiliyor.
BORÇLANMAYA NE ÖDENİYOR?
5510 sayılı Kanun'a göre borçlanmalarda brüt asgari ücretin yüzde 32'si ödeniyor. 4857 sayılı Kanun'a göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, 25/2/2011 tarihinden sonraki kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik sürelerine ilişkin genel sağlık sigortası primleri ödenmiş ise bu sürelere ait borçlanma tutarı yüzde 20 oranı üzerinden hesaplanıyor. Yurt dışı borçlanmasında ise brüt asgari ücretin yüzde 45'i oranında prim ödeniyor. Şu anda doğum ya da askerlik borçlanması yapanlar 1 gün için en az 69,02, 1 ay için 2 bin 70 lira 72 kuruş veriyor. Yurt dışı borçlanması yapanlar 1 ay için en az 2 bin 911 lira ödeme yapıyor.
BORÇLANMA NE ZAMAN YAPILMALI?
Asgari ücret 1 Ocak itibariyle artacağı için borçlanma tutarları da artacak. Bu nedenle bu yıl bitmeden borçlanma yapanlar daha az ödemeyle prim kazanabilecek.
EĞER BORÇLANMADAN VAZGEÇİLİRSE TUTAR İADE ALINABİLİR Mİ?
Aylık bağlanmamış olması şartıyla borçlanma tutarının tamamı sigortalının talebi halinde bir sınırlama olmaksızın iade ediliyor. Yeniden borçlanmak istemesi halinde yeni talep alınarak borç tutarı hesaplanır.
EVLAT EDİNEN DE BORÇLANMA YAPABİLİR Mİ?
2 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın sigortalılar da doğum borçlanması yapabilir. Ayrıca evlat edinilen çocuğu doğuran annenin de borçlanma hakkı var. Evlat edinilen çocuğu doğuran anne doğumdan bebeğin evlatlık verildiği süreye kadar olan geçen 2 yılı borçlanabilir. Evlat edinen anne ise çocuğu evlat edindiği tarihten doğumdan sonraki 2 yıllık sürenin dolduğu tarihe kadar olan süreyi borçlanabilir.
BAĞ-KUR'LULAR DONDURULMUŞ HİZMET SÜRELERİNİ NASIL YENİDEN KAZANABİLİR?
Prime ihtiyacı olanlar, Sosyal Güvenlik Kurumu'na başvuru yaparak geçmişte dondurulan hizmet sürelerini ihya ile yeniden kazanabiliyor. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıyor ve primlerine ekletebiliyor.
SİGORTASIZ ÇALIŞANLAR NE YAPMALI?
Geçmişte sigortasız çalıştırılanlar hizmet tespiti yaptırabiliyor. İşveren sonrasında sigorta yapmışsa ya da girişi bildirmiş ama primi yatırmamışsa zaman aşımı olmuyor. SGK kayıtlarında 'bordro, sigortalı hesap fişi, bildirge' gibi belgeler varsa hak düşürücü süre işletilmiyor.
