Emeklilikte yaşa takılanlar yakında muradına eriyor. 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlara emeklilik yolunu açacak düzenlemenin önümüzdeki ay Meclis'e sevk edilmesi için hazırlıklar sürerken, detaylar da önemli ölçüde belli oldu. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, 8 Eylül 1999 öncesi prim gün sayısı ve yıl şartlarını değiştirmediklerini söyledi.
5000-5400 prim gününün aynı kalacağını, kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl koşulunun değişmeyeceğini ifade eden Bilgin, yaş şartı kaldırılırsa prim gün sayısı ve hizmet süresi tutan yaklaşık 1.5 milyon kişi olduğuna, geriye kalanların ise koşulları yerine getirdiğinde emekli olacağına değindi. Bilgin, "Yani yaptığımız düzenleme herkesi kapsayan bir düzenleme, sınır koyan bir düzenleme değil" ifadesini kullandı.
Peki bu açıklamalar nasıl bir sistem uygulanacağına işaret ediyor? İşte merak edilen soruların yanıtları:
PRİM VE YIL ŞARTLARI NELER?
SSK'lıların emekliliğinde Eylül 1999 öncesindeki şartlara göre 5000 prim günü ve kadınlarda 20, erkeklerde 25 yılı tamamlamak gerekiyor. Emekli Sandığı ve Bağ-Kur'da ise kadınlarda 20 tam yıl (7200 gün), erkeklerde 25 tam yıl (9000 gün) hizmeti tamamlamak şart. EYT yasası 8 Eylül 1999 öncesi şartlara dönülmesini sağladığında prim ve yıl şartı bu şekilde olacak. Düzenleme ile söz konusu prim ve yılı tamamlayan EYT'liler emekli maaşına kavuşacak.
SSK'DAN PRİM ŞARTINI TAMAMLADIM, 25 YIL ŞARTINI HAZİRAN 2023'TE TAMAMLAYACAĞIM. EYT ÇIKARSA HAZİRAN AYINI MI BEKLEYECEĞİM?
Prim ve yıl şartlarını sağlayanlar hemen, diğerleri ise sağladıklarında emekli olacak. Siz de Haziran ayında 25 yılı doldurduğunuzda emekli olabileceksiniz.
YIL ŞARTI NE ZAMAN HERKES İÇİN DOLACAK?
EYT'li kadınların tamamı 20 yıllık süreyi doldurmuş durumda. Erkekler için 25 yıllık süre ise 2022'ye göre 1997 yılı ve öncesinde sigortalı olanlar için tamamlanmış durumda. EYT'li erkeklerin tamamı 8 Eylül 2024 tarihinde 25 yıllık sigortalılık süresini dolduracak. Bu tarihten sonraya ise sadece hâlâ prim günü eksik olanlar kalacak.
EKSİK PRİMLER NASIL TAMAMLANIR?
Primleri en hızlı tamamlama yolu borçlanma ve ihya. Şartları uyanlar borçlanma yoluna gidebilir. Borçlanma imkanı sadece askerlik ve doğumlarla sınırlı değil. Doktora veya uzmanlık öğrenim dönemi, avukatlık stajı, yurt dışındaki görev, grev ve lokavtta geçen süreler de borçlanılabiliyor. Gurbetçiler de yurt dışı borçlanması yapabiliyor. İhya imkanı ise Bağ-Kur'lulara sağlanıyor. Geçmişte dondurulan hizmet süresi olanlar, bu süreleri ödeme yaparak yeniden kazanabiliyor. İsteğe bağlı sigorta ile de primler tamamlanabiliyor. Ancak bu yöntemde aydan aya ödeme yapmak gerektiği için süreç uzuyor. İsteğe bağlı sigortada dikkat edilmesi gereken önemli nokta da yapılacak ödemelerin 1261 günü yani 3.5 yılı bulmaması. Bu sayı aşılırsa isteğe bağlı sigorta Bağ-Kur kapsamında olduğu için emeklilik hesabı da Bağ-Kur'a göre yapılıyor.
DÜZENLEME NE ZAMAN OLACAK?
EYT'liler için hazırlanan yasa tasarısı Aralık ayında Meclis'e gelecek. Ocak ayında da yürürlüğe alınması bekleniyor. Düzenleme Meclis'e geldiğinde yürürlük tarihi de belli olacak.
3600 GÜN DE YETECEK
KISMİ EMEKLİLİK NASIL DEĞİŞECEK?
Halen primlerini tamamlama imkanı bulamayanlar için kısmi emeklilik imkanı var. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan SSK'lıların kısmi emekliliği için 3600 gün prim, 15 yıllık sigortalılık süresi ve kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaşını doldurma şartları aranıyor. Bu şartlardan hangisi en son tamamlanmışsa onun tamamlandığı tarihe göre kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşa varan şartlar bulunuyor. Eğer EYT düzenlemesi 8 Eylül 1999 öncesindeki şartlara dönülmesini sağlarsa, 3600 prim günü şartını sağlayan SSK'lılar kadın ise 50, erkek ise 55 yaşında emekli olabilecek.
BAĞ-KUR'LULARA DA KISMİ EMEKLİLİK İMKANI VAR MI?
Bağ-Kur'lularda da SSK'lılar gibi kısmi emeklilik imkanı bulunuyor. Ancak prim gün şartı SSK'lılar gibi 3600 değil, 5400 gün. 1 Ekim 1999 tarihinden itibaren emekliliğine 2 tam yıl ve daha az kalan Bağ-Kur'lular, 15 tam yıl (5400 gün) prim ödemiş olması ve kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurması halinde emekliliğe hak kazanıyordu. 1 Ekim 1999 tarihinde 15 yıl ve kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş için 2 yıldan fazla süresi olanlara kademeli emeklilik uygulanıyor. Kadınlarda 56'ya, erkeklerde ise 58'e varan yaş şartı bulunuyor. Burada da 1999 öncesi şartlara dönülürse 5400 prim günü tamamlayan kadınlar 50, erkekler 55 yaşında kısmi emekli olabilecek.
YAŞI DOLDURMUŞ AMA PRİMİ YİNE DE YETMEYENLERE BİR KOLAYLIK SAĞLANACAK MI?
Şu ana kadar bu yönde bir açıklama yapılmadı. Yani böyle bir imkan sağlanıp sağlanmayacağı henüz belli değil. Ancak 58-60 yaşlarına gelmelerine karşın çalışma imkanı olmadığı için prim gün şartını tamamlayamayanlar, kendileri için bir kereliğine bu süreleri 3600 güne tamamlamak için borçlanma imkanı getirilmesini istiyor.