Son dönemde para transferinde kolaylık sağlayan IBAN (Uluslararası Banka Hesap Numarası) esnafın yeni gözdesi oldu. Bazı bankaların kredi kartı POS komisyonlarını fahiş şekilde artırması ve 45 günü geçen geri ödeme süresi nedeniyle birçok esnaf müşterisini IBAN'a yönlendirmeye başladı. Hatta sokak satıcıları dahi "Kredi kartı geçerlidir" yazısını kaldırıp yerine "IBAN geçerlidir" diye yazıyor.
KASAPTA KUAFÖRDE IBAN
Kasapta, manavda, kuaförde, doktor muayenehanelerinde, elektronik mağazalarında yazarkasaların yerini şahsi IBAN'ların olduğu karekodlu tabelalar almaya başladı.
Karekodu telefonunuza okuttuğunuzda IBAN numarası anında telefonunuza yüklenmiş oluyor. Böylece birkaç saniye içinde aldığınız ürünün ya da hizmetin bedelini satıcıya ödeyebiliyorsunuz.
IBAN ile olan ticaretin artmasında peşin alışverişlerde yapılan indirimler de etkili oluyor. Yüksek miktarlarda yapılan transferlerde açıklama kısmına, "elden alınan ödemenin iadesi" şeklinde yazılması isteniyor. Böylece vergi ya da yasal yükümlülüklerden taraflar kurtulmuş oluyor.
YÜZDE 2.5 KOMİSYON
POS üzerinden yapılan bir alışverişte kişi banka kartı kullanarak taksitsiz peşin ödeme yapsa da esnafa bu para komisyon alınmayacaksa 45 gün sonra iade ediliyor. Komisyon oranları da yüzde 2.5'lara çıkmış durumda. Mevcutta kullanılan POS'ların cihaz, saha yönetimi, bakım/onarım ve kurulum gibi birçok maliyeti bulunuyor. Günlük 100 bin TL ciro yapan bir esnaf parasını hemen almak istediğinde bankaya 2.500 TL ödeme yapmak durumunda kalıyor. Bu da cirosu düşük olan ve pazarlık gücü olmayan esnafı zorluyor. Yüksek enflasyon ve faiz ortamında vade süresi de birçok esnaf için büyük bir kayıp anlamına geliyor. Bu nedenle alıcı ve satıcı kendi arasında kazan-kazan formülü kullanıyor.
KAYITDIŞI RİSKİ VAR
Ancak uzmanlara göre, bu trend bazı riskleri de beraberinde getirecek. Yazarkasa POS'ların yerine IBAN kullanılması vergi kaybı anlamına da geliyor. POS cihazları, mali hareketlerin izlenmesi, vergi kaçırılmasına neden olan olayların tespiti ve kayıtdışıyla mücadele için gündeme gelmişti.
'BİZ DEĞİL BANKALAR KAZANIYOR'
SABAH'ın görüştüğü esnaflar, sorunun kaynağını bankalar olarak görüyor. Manav işleten bir esnaf neden IBAN ile ticarete geçtiğini şu sözlerle anlattı: "Geçtiğimiz ay tüm yazarkasa POS'ları iptal ettik. Sadece nakit ve IBAN ile çalışıyoruz. Şu an günlük fiyat değişimi yaşanıyor. Biz domatesi 20 liraya satıyoruz. Banka bize bu ödemeyi 45 gün sonra yapıyor. 45 gün sonra gelen ödemeyi aldığımızda ben onun yerine yeni ürün koyamam. O zaman ya 40 liraya satacağım domatesi ya da satmayacağım. Ya da nakit çalışmak durumundayız. Bankaların komisyonları ve uzun vadede geri ödeme yapmaları da enflasyona sebep olmuş oluyor."
