Çocukların ileride mağdur olmaması için emeklilik fırsatı sunmak isteyen aileler küçük yaşta sigortalı yapmak ya da bireysel emeklilik seçeneklerini tercih ediyor. İş Kanunu'na göre 18 yaşından önce sigortalı olunması hem yaş hem de prim günü açısından avantaj sağlar ve erken emeklilik kapısı açar. Ancak 18 yaşından önce sigorta yapılması için bazı koşulların oluşması gerekiyor.
18 yaş altı yapılan sigortalılık prim günleri geçerli olmakla beraber ilk sigortalılık tarihini etkilemiyor. Sigorta başlangıcı 16 yaşında olsa dahi başlangıç tarihi 18 yaşa basıldığı gün başlıyor. Emeklilik koşulları 2000 öncesi, 2000- 2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere üç döneme göre değişiyor. Çocuk yaşta çalışma ve sigortanın avantajı konusunda merak edilen soruların yanıtları şöyle:
GÜNLÜK, HAFTALIK ÇALIŞMA SAATLERİNDE YAŞ SINIRLAMASI VAR MI?
İş Kanunu'na göre, koşulları taşımak kaydıyla 18 yaş altındakiler sigortalı çalışabilir. 18 yaşından küçük olanlar günde en fazla 7 saat, haftada en fazla 35 saat sınırı bulunuyor. Okul öncesi eğitime devam edenler ise günde en fazla 2 saat, haftada 10 saat çalışabilir. Bu süre, 15 yaşını bitiren çocuklarda haftada 40 saate kadar çıkabiliyor. Emeklilik için prim gün sayısı, sigortalılık süresi ve yaş koşulu bulunuyor. 18 yaşından küçük sigortalı olmak yaş, prim şartları açısından önemli olmakla birlikte süre açısından bir avantaj sağlamaz.
YAŞ GRUBUNA GÖRE SİGORTA İŞLEMLERİ FARKLILIK GÖSTERİYOR MU?
Sigorta giriş işlemleri İş Kanunu'na göre yapılırken yaş grubuna göre değişmiyor. Kanuna göre 15 yaşını doldurmayan çocukların çalıştırılması yasak olmasına karşın, 14 yaşını dolduran, ilköğretimini tamamlayan çocuklar, okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabiliyor. Bunun için de 18 yaş altı çalışanın ailesi ile işveren arasında yazılı sözleşme yapılması zorunluluğu bulunuyor.
OĞLUM 15 YAŞINDA, ŞİMDİDEN SİGORTASINI YAPMAM EMEKLİLİĞİNİ ÖNE ÇEKER Mİ?
Sigorta başlangıcı, ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına tabi prim ödenmek suretiyle başlar. Sigortalılık süresi de ilk defa sigortalı olunan tarihten emekli aylığı bağlanana kadarki süreyi ifade ediyor. Emeklilik şartları üç döneme göre belirleniyor. Buna göre 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve sonrası olarak değerlendirmek gerekiyor. Mevcut sistemde 2008'den önce küçük yaşta sigortalı gösterilenler erken emekliliğe hak kazanıyor. Bugün 18 yaş altında sigorta yapmak avantajlarına karşın erken emeklilik hakkı sağlamaz.
SİGORTALILIK SÜRESİNİN 18 YAŞIN DOLDUĞU TARİHTEN BAŞLAMASINI YÖNELİK HÜKÜM HERKESİ KAPSIYOR MU?
Bu hüküm, Nisan 1981'den önceki sigortalı çalışmaya başlayan SSK'lıları etkilemiyor. Buna göre 1981 yılından önce 18 yaş öncesi yapılan sigorta girişleri yaşa bakılmadan başlangıç yapılıyor. Ancak bu tarih ve sonrası yapılan sigorta girişlerinde 18 yaş başlangıç sayılıyor. Bu nedenle bu yaştan küçük sigorta yaptırmak sigorta başlangıcını öne çekmiyor, yaş ve prim gün açısından yararı bulunuyor.
KÜÇÜK YAŞTA SİGORTA YAPILMASI MALULLÜK, ERKEN YAŞTA SİGORTA ÖLÜM AYLIĞINDA BİR YARAR SAĞLAR MI?
18 yaş altı çalışmalar sigortalıya malullük aylığı bağlanması ve ölümü halinde de ailesine ölüm aylığı bağlanmasını sağlar.
MESLEKİ EĞİTİM, ÇIRAKLIKTA YAPILAN SİGORTA EMEKLİLİĞİ ÖNE ÇEKER Mİ?
Mesleki eğitim gören öğrenciler, çıraklara iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası yapılıyor. Meslek liselerinde okuyan veya yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrencilerle kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanıyor. Bu kişiler, hizmet akdi statüsünde sigortalı sayılıyor ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanıyor.
KENDİ NAM VE HESABINA ÇALIŞAN 18 YAŞ ALTINDAKİLER SİGORTALI SAYILIYOR MU?
Kendi nam ve hesabına bağımsız ve kamu görevlisi statüsünde sigortalı sayılması gerekenlerden 18 yaşını doldurmamış olanlar 18 yaşından sonra sigortalı sayılıyor. Bir meslek veya sanat okulunu bitirenlerden, Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre mahkemece ergin kılınmak suretiyle, öğrenimleriyle ilgili görevlerde çalışanlar hakkında 18 yaşın bitirilmiş olması şartı aranmıyor. Bu durumda sigortalı olabilmek için genel kural İş Kanunu hükümlerine göre genç veya çocuk işçi olmak sosyal güvenlik anlamında hizmet akdiyle çalışmayı gerektiriyor.
18 YAŞ ALTI HANGİ HAFİF İŞLERDE ÇALIŞABİLİR?
Sabah'ta yer alan habere göre; Hafif iş, yapısı ve niteliği açısından çocuğun gelişimine veya sağlık ve güvenliğini zararlı etkilemeyen ve okula devamı engellemeyen iş olarak ifade ediliyor. Düşme ve yaralanma tehlikesi olabilecek şekilde çalışmayı gerektirecek olanlar hariç meyve, sebze, çiçek toplama, kümes besiciliğinde yardımcı işler, fırın, pastane, manav, büfe ve içkisiz lokantada komi ve satış elemanı, satış eşyalarına etiket yapıştırma ve elle paketleme işleri, kütüphane, çiçek satışı işlerinde çalışabilir.