Enerjide Berat Albayrak'ın bakanlığı döneminde 2017'de temelleri atılan adımlar, Türkiye'yi hem kışın gaz endişesinden korudu, hem de ihracatçı yaptı. 27 Eylül'de Romanya ile yapılan anlaşmanın ardından bugün Türkiye'nin 1 Ekim'den itibaren Moldova'ya günlük 2 milyon metreküp doğal gaz ihraç edeceği bildirildi. Türkiye, Macaristan ile ağustosta, Bulgaristan ile de ocakta 27 Eylül'de ise Romanya ile doğal gaz ihracatı anlaşması imzalamıştı.
MOLDOVA İLE ANLAŞMA: GÜNLÜK 2 MİLYON METREKÜP
Türkiye'den Moldova'ya günlük 2 milyon metreküp doğal gaz ihracatı için iki ülke arasında anlaşmaya varıldı. Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ'den (BOTAŞ) yapılan açıklamada, Enerji Yüzyılı vizyonu ile yeni ihracat anlaşmaları için birçok ülke ve şirketle görüşmelerin sürdüğü bildirildi.
BOTAŞ'ın birbiri ardına gerçekleştirdiği ihracat anlaşmalarıyla Avrupa'nın enerji arz güvenliğinin teminatı olmaya devam ettiği belirtilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
"BOTAŞ, gerçekleştirdiği altyapı yatırımları, gelişmiş iletim sistemi, coğrafi konumu ve bu güçlü altyapısının sağladığı avantajları değerlendirerek yeni ihracat anlaşmaları yapmaya devam ediyor. BOTAŞ, ülkemizi doğal gaz ticaret merkezi konumuna ulaştırma hedefi kapsamında, 'Türkiye'nin ve Avrupa'nın Enerjisi' unvanıyla doğal gaz ihracatı gerçekleştirdiği ülkeler listesine yeni bir Avrupa ülkesini daha ekledi. Bu kapsamda BOTAŞ, bölgede ve özellikle Moldova enerji piyasasında aktif rol oynayan East Gas Energy Trading şirketi ile doğal gaz ihracatı anlaşmasına imza attı."
Açıklamada, bugün gerçekleştirilen törenle BOTAŞ Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Burhan Özcan ile East Gas Energy Trading şirketi Genel Müdürü Nicolai Gaborak'ın anlaşmaya imza attıklarına işaret edilerek, "Boru hattı vasıtasıyla bugüne kadar Yunanistan, Bulgaristan, Macaristan ve Romanya'ya doğal gaz ihracatına dair kritik anlaşmalar gerçekleştiren BOTAŞ, 1 Ekim tarihinde başlamak üzere anlaşma kapsamında Moldova'ya günlük 2 milyon metreküp doğal gaz aktaracak." ifadesine yer verildi.
GAZ MERKEZİ OLMA YOLUNDA DA ÖNEMLİ BİR EŞİK DAHA GEÇİLİYOR
Konuyu köşesine taşıyan Sabah Gazetesi yazarı Dilek Güngör, Başkan Erdoğan'ın liderliğinde dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak'ın çizdiği stratejik vizyonla Türkiye'nin yeni enerji jeopolitiğinin temellerini atıldığını belirterek, "Bu hamlelerle, artık Türkiye Avrupa'nın enerji arz güvenliğinde söz sahibi oluyor. Yarın öbür gün Erdoğan'ın sözünü ettiği gaz merkezi olma yolunda da önemli bir eşik daha geçiliyor." dedi.
Dilek Güngör'ün 29 Eylül tarihli yazısı:
Farkında mısınız?
Türkiye adım adım enerjide ticaret merkezi oluyor. Romanya, Bulgaristan, Macaristan derken halkaya şimdi de Moldova eklendi. BOTAŞ, East Gas Energy Trading şirketiyle anlaştığını dün duyurdu. Moldova'ya günlük 2 milyon metreküp doğalgaz aktaracağız.
Hayaller birer birer gerçeğe dönüşüyor.
Burada bir hakkı teslim etmek gerekir. O hak elbette Berat Albayrak'ın...
Çizdiği stratejik vizyonla Türkiye'nin yeni enerji jeopolitiğinin temellerini attı.
Albayrak döneminde en yakın çalışma arkadaşlarından olan bugünkü Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar da o vizyonla çalışmaya devam edip tabir yerindeyse kaleye son vuruşları yapıyor.
Elbette, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde...
Bu hamlelerle, artık Türkiye Avrupa'nın enerji arz güvenliğinde söz sahibi oluyor. Yarın öbür gün Erdoğan'ın sözünü ettiği gaz merkezi olma yolunda da önemli bir eşik daha geçiliyor.
Hem de Türkiye iki yıldır boş duran Türk Akım devreye girdikten sonra boşa çıkan Batı Hattı'nı tersine akıtarak...
Düşünün, Türkiye'ye ilk doğalgaz Ukrayna, Romanya ve Bulgaristan üzerinden o hattan geliyordu. Şimdi o hattı tersine akıtarak Bulgaristan, Romanya, Macaristan, Moldova'ya gaz tedarik ediyoruz.
Arkası gelir mi?
Neden olmasın.
Türkiye'nin güçlü doğalgaz altyapısı, bölgesinin en büyük gaz piyasasına sahip olması, spot ve vadeli olarak gaz ticaretine imkan veren bölgesel bir nitelik kazanması doğalgazda ticaret merkezi olma hedefini rahatlıkla gerçekleştirebileceğimizi gösteriyor.
Yakın gelecekte Türkiye bir taraftan Avrupa'nın arz güvenliğine katkıda bulunurken diğer taraftan şeffaf ve güvenilir bir fiyat mekanizması da kurarak dünyada yeni bir rol üstlenecek.
Enerjide geçmişte atılan, şimdi meyveleri alınmaya başlayan bu adımlar devletin Hazinesi'ne döviz kazancı olarak katkı sağlamasının da ötesinde ülkeye çeşitli kazanımlar getirecek.
Ne mi?
Misal, enerji denkleminde bölgede ve AB'de elimiz güçlenecek.
Doğalgazdaki ticaret ortamı finans sektörüne yarayacak. Enerjide yeni yatırımlar istihdama da yarayacak.
Velhasıl, 2017'de 'Milli Enerji ve Maden Politikası'yla atılan taş ürkütülen kurbağaya çoktan değdi hatta geçti.
27 EYLÜL'DE ROMANYA İLE YAPILAN ANLAŞMA DUYURULMUŞTU
Romanya'ya günlük 4 milyon metreküpe kadar doğal gaz ihracatı için iki ülke arasında anlaşmaya varıldı. Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ'den (BOTAŞ) yapılan açıklamada, Türkiye Yüzyılı vizyonu doğrultusunda belirlenen amaçlara emin adımlarla ilerlemeye devam edildiği belirtildi.
TARİH BELLİ OLDU: 1 EKİM'DE BAŞLIYOR
Gelecek 3 yılda BOTAŞ'ın Türkiye'nin ihracatçı ilk 10 kuruluşu arasına girmeyi hedeflediği kaydedilen açıklamada, "BOTAŞ, bölgenin büyük enerji şirketlerinden OMV Petrom ile önemli bir anlaşmaya imza atmıştır. Günlük 4 milyon metreküpe kadar doğal gaz arzına imkan sağlayan 31 Mart 2025 tarihinde sona erecek anlaşma kapsamında Türkiye'den Romanya'ya boru hatları ile doğal gaz ihracatına 1 Ekim'de başlanacaktır." ifadeleri kullanıldı.
Açıklamada, tarafların doğal gaz ticaretinin yanında iletim, depolama, üretim ve yeşil enerji teknolojileri alanlarında da işbirliğini geliştirme konusunda mutabık kaldığına işaret edilerek, "Bugüne kadar boru hattı vasıtasıyla bölge ülkelerinden Yunanistan, Bulgaristan ve Macaristan'a doğal gaz ihracatına dair önemli anlaşmalar gerçekleştiren BOTAŞ, gaz arzı sağladığı ülkelere Romanya'yı da ekleyerek komşu piyasalarda ve Avrupa'da enerji arz güvenliği ve çeşitliliğine katkısını pekiştirmektedir. Bu kapsamda BOTAŞ, yeni ihracat anlaşmaları için birçok ülke ve şirket ile görüşmelerine devam etmektedir." değerlendirmesinde bulunuldu.
Türkiye, Macaristan ile ağustosta, Bulgaristan ile de ocakta doğal gaz ihracatı anlaşması imzalamıştı.
2017'DE ATILAN TARİHİ ADIM TÜRKİYE'Yİ GAZ İHRACATÇISI YAPTI! İŞTE ADIM ADIM BAŞARI ÖYKÜSÜ
Türkiye'nin tarihi enerji yolculuğu tüm yaptırım tehditlerine rağmen yerli bir sondaj filosunun kurulmasıyla başladı.Tarihler 6 Nisan 2017'yi gösteriyordu. Dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Milli Enerji ve Maden Politikası Toplantısı'nda Türkiye'nin ilk kez sondaj gemisi alacağını duyurdu.
Türkiye'nin enerji yolculuğundaki kaderi belki de bu hamleyle döndü. Albayrak'ın yerli ve milli filo hamlesi muhalefet tarafından hayal olarak görülüp eleştirilse de, Albayrak kararından geri adım atmadı.
Albayrak, gemilerin hedefini de aynı toplantıda belirledi, "Bu yıl alımını gerçekleştireceğimiz arama sondaj gemimizle, yılda en az Akdeniz'de 2 tane, Karadeniz'de 2 tane her yıl kuyu kazacağız" dedi.
29 Mayıs 2020'de Haydarpaşa Limanı'ndan yola çıkan Fatih sondaj gemisi, Filyos Limanı'ndaki hazırlık süreçlerinin ardından Karadeniz'e açılarak 20 Temmuz 2020'de ilk sondajına başladı.
Başkan Recep Tayyip Erdoğan, 21 Ağustos 2020'de Fatih'in, Sakarya Gaz Sahası'ndaki Tuna-1 lokasyonunda 320 milyar metreküple Türkiye tarihindeki en büyük doğal gaz keşfini yaptığını bildirdi.
Erdoğan, 17 Ekim 2020'de ise Fatih sondaj gemisinin ilave 85 milyar metreküp rezerv keşfettiğini ve toplam miktarın 405 milyar metreküpe yükseldiğini açıkladı.
Fatih, Sakarya Gaz Sahası'ndaki derin deniz tespit kuyularından ilki olan Türkali-1'de 5 Kasım 2020'de sondaja başlarken, Kanuni, sahadaki çalışmaları hızlandırmak amacıyla 13 Kasım'da Haydarpaşa Limanı'ndan Karadeniz'e uğurlandı.
Türkali-1' ve Türkali-2 tespit kuyularında çalışmalarını tamamlayan Fatih, 8 Nisan 2021'de keşif amaçlı sondaj yapmak üzere Amasra-1 kuyusunda sondaja başladı.
Bu sırada 5 Mayıs 2021'de Kanuni, Karadeniz'deki ilk görevi olan Türkali-2 kuyusunda derin deniz kuyu testlerini yapmak üzere denize açıldı.
Başkan Erdoğan, 4 Haziran 2021'de Fatih sondaj gemisinin, Amasra-1 kuyusunda 135 milyar metreküp gaz keşfettiğini açıkladı. Aynı gün, Karadeniz gazının karaya çıkış noktası olan Filyos Doğal Gaz İşleme Tesisi'nin temeli atıldı.
Sakarya Sahası Gaz Yakma Töreni'nin ardından 29 Temmuz'da Türkali-2 tespit kuyusunda ilk kuyu akış testi tamamlandı.
YAVUZ'UN KARADENİZ YOLCULUĞU BAŞLADI
Karadeniz'deki çalışmalara katılmak üzere Yavuz sondaj gemisi, 6 Ekim 2021'de Haydarpaşa Limanı'ndan hareket etti ve 7 Ekim'de Filyos Limanı'na ulaştı.
Kanuni, 7 Aralık 2021'de Türkali-2'de yürüttüğü ilk derin deniz kuyu testlerini başarıyla tamamlamasının ardından 10 Aralık'ta Türkali-1'de derin deniz kuyu testine başladı.
Türkali-3, Türkali-4, Türkali-5 ve Türkali-6 tespit kuyularında sondajları tamamlayan Fatih, 24 Aralık'ta Türkali-7 kuyusunda sondaja geçti.
Fatih, tespit kuyularındaki çalışmaların ardından yeni keşif hedefiyle 16 Şubat'ta Sakarya Gaz Sahası'ndaki üçüncü arama kuyusu olan Karasu-1'de 5 bin metre derinlikte yapacağı sondajına başladı.
Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi kapsamında keşfedilen doğal gazı karaya ulaştıracak ünitenin ilk kaynağının 10 Mart'ta yapılmasının ardından, gazı kuyu başından üretim haznesine iletecek dev vanalardan ikisi Filyos Limanı'na ulaştı.
Doğal gazı taşıyacak boruları deniz tabanına yerleştirecek Castoro 10 isimli gemi 7 Haziran'da Filyos Limanı'na ulaştı ve deniz tabanına ilk boru 13 Haziran'da indirildi. Hali hazırda Castorone gemisi derin sularda boru serim işlemini sürdürüyor.
İLK ETAPTA GÜNLÜK 10 MİLYON METREKÜP GAZ ÜRETİMİ
Sakarya Gaz Sahası'nda üretim için öncelikle 10 kuyu açılacak.
Karadeniz'deki her 6 kuyu denizin altında bir dağıtım haznesine bağlanacak ve tek hat olarak kıyıya çıkacak.
Bu kapsamda Faz-1'deki 10 Türkali kuyusunun 6'sı bir dağıtım haznesinde, diğer 4'ü ise ikinci bir dağıtım haznesinde toplanacak. Faz-2 kapsamında kuyular açılmaya devam edildikçe her dağıtım haznesinde 6 kuyu bağlı hale gelecek.
Dağıtım hazneleri eylül ayından itibaren denizin altına yerleştirilmeye başlanacak.
Doğal gazın karaya çıkış noktasında ise ilk etapta kasım ayında tamamlanması planlanan Batı Karadeniz Gazı Ölçüm İstasyonu, ikinci etapta Batı Karadeniz Doğal Gaz Boru Hattı Faz-1 kısmı inşa edilecek.
Karaya çıkarılan doğal gaz, bir gaz ölçüm istasyonu ve 211 kilometrelik boru hattıyla ulusal iletim şebekesine aktarılacak.
Yapılan çalışmalarla Sakarya Gaz Sahası'ndan ilk etapta günlük 10 milyon metreküp, ikinci etapta günlük 40 milyon metreküp doğal gaza ulaşılacak.
Türkiye, Berat Albayrak'ın Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı döneminde ortaya konan stratejik vizyon ile birlikte o tarihten bu yana hiçbir jeopolitik krizden etkilenmeden her türlü talebi karşılayabilecek altyapı çalışamalarını başlattı. İşte adım adım yapılanlar...
1. MARMARA EREĞLİSİ LGN TERMİNALİ
LNG ithalatına başlanılmasıyla birlikte alınan gaz için hem baz yük tesisi olarak kullanılmak hem de istenildiğinde pik düşürücü olarak devreye sokulmak üzere 1994 yılında işletmeye açılan Marmara Ereğlisi LNG Terminali'nin kapasitesi artırıldı. Yapılan yatırım ile tesisin gazlaştırma kapasitesi günlük 18 milyon metreküpten, 37 milyon metreküpe çıkarıldı. İskele genişletme çalışmaları yapılarak dünyadaki en büyük gemilerin bile hizmet verebileceği altyapı oluşturuldu. Marmara Ereğlisi LNG Terminali toplam 255 bin metreküp depolama kapasitesine sahip ve son dönemde iki kat artışla günlük 37 milyon metreküpü bulan LNG'yi gazlaştırarak iletim sistemine aktarabiliyor. Ülkemizin gaz ihtiyacının önemli bölümü karşılanıyor.
2.FSRU
Türkiye'deki enerji arz güvenliğindeki kritik yapı taşlarından biri de FSRU oldu. Hatay Dörtyol'da dünyanın en büyük FSRU ve LNG gemilerinin yanaşacağı bir iskele inşa edildi. 2017'de ilk FSRU gemisi faaliyete başladı. 2018'de işletmeye alınan Dörtyol FSRU Terminali, FSRU gemileri ile boru hatlarına bağlı kalmadan farklı kaynak, ülke ya da spot piyasalardan gaz tedarikine imkân sağlıyor. Milli FSRU gemisi Ertuğrul Gazi, 110 milyon metreküp doğalgaz depolama kapasitesi ile dünyada kapasitesi en yüksek gemilerin başında geliyor. Ayrıca 28 milyon metreküplük günlük gazlaştırma kapasitesi ile öne çıkıyor.
O dönemde 6 ay gibi rekor sürede tamamlanan ilk FSRU liman tesisi 2017'de İzmir Aliağa'da devreye alındı. Aynı bölgede Egegaz Terminali'nin de kapasitesi artırıldı. Üçüncü FSRU Saros'ta geliştirildi. 350 metre iskele uzunluğu ile sisteme günlük 28 milyon metreküp gaz verecek şekilde planlandı.
3.GAZ DEPOLAMA TESİSLERİ
O dönemde çizilen hedeflerden biri de 2023 yılına kadar doğalgaz depolama kapasitesini 10 milyar metreküpe çıkarmaktı. Bu kapsamda Silivri Depolama Tesisi'nin kapasitesinin 2.7 milyar metreküpten 4.6 milyar metreküpe, Tuz Gölü Depolama Tesisi'nin kapasitesinin ise 700 milyon metreküpten 5.4 milyar metreküpe çıkaracak plan devreye alındı. İki tesisin de günlük gaz verme kapasitesinin de artırılması planlandı. Bugün Silivri'deki tesis Tesis günlük 45 milyon metreküp enjeksiyon ve 75 milyon metreküp geri üretim kapasitesine sahip. Ülkemizin en yoğun tüketim döneminde bile talebin 4'te 1'ini tek başına karşılayabiliyor. Tuz Gölü tesisi 1.2 milyar metreküp çalışma gazı kapasitesine ulaştı.
4. BORU HATLARI
Azeri doğalgazını, Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşıyan TANAP 2018'de açıldı. Boru hattıyla Azerbaycan'ın Hazar Denizi'ndeki Şah Deniz 2 doğalgaz sahası ve Hazar Denizi'nin güneyindeki diğer sahalarda üretilen doğalgaz öncelikle Türkiye'ye, ardından Avrupa'ya taşınıyor. Hat, Türkiye'nin doğalgaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 12'sini tek başına karşılıyor. 2016'da Başkan Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından imzalanan hükümetlerarası anlaşmayla Türk Akım projesi de devreye alındı.
STRATEJİK HAMLELER MEYVELERİNİ VERMEYE BAŞLADI
Enerjide Berat Albayrak'ın bakanlığı döneminde 2017'de temelleri atılan bu çalışmalar, Türkiye'yi hem kışın gaz endişesinden korudu, hem de ihracatçı yaptı.