İşletmeler, 2008 yılındaki ekonomik kriz, 2020 yılında başlayan pandemi dönemi ve 6 Şubat depreminde çalışanların kurtarıcısı olan kısa çalışma ödeneğinden halen faydalanmaya devam ediyor. İş hayatı mevzuatına 2003 yılında giren kısa çalışma ödeneğinden bugüne kadar 4,5 milyona yakın kişi yararlandırılırken, yaklaşık 38.1 milyar TL ödeme gerçekleştirildi.
Bu ödemenin 36 milyar TL'si sadece pandemi döneminde 3.7 milyon kişiye gerçekleştirildi. 30 Mayıs 2024 itibarıyla kısa çalışma ödeneğinden yararlanan kişi sayısı ise 826. 11 Haziran 2024'te değişikliğe gidilen Kısa Çalışma Yönetmeliği'ne göre çalışana ödenecek kısa çalışma ödeneği tutarı günlük brüt 400 TL. Asgari ücretle çalışan bir kişinin eline geçecek miktar ise günlük 340 TL olacak.
Bir çalışanın alacağı kısa çalışma ödeneği tutarı da asgari ücretin brüt tutarının aylık 20.002 TL olduğu dikkate alındığında, 30 bin TL olacak. Yeni yayınlanan yönetmelik sonrası Kısa çalışma ödeneğine ilişkin merak edilen sorular ve yanıtları şöyle:
KISA ÇALIŞMANIN AMACI NEDİR? NE KADAR SÜREYLE YARARLANILABİLİR?
Kısa çalışma uygulamasının temel amacı istihdamın korunmasıdır. Kısa çalışma ile çalışılmayan sürelerde işçilere gelir desteği sağlanmakta. Aynı zamanda istihdam korunarak, deneyimli personellerin işten çıkarılmasının önüne geçilmekte. Yararlanma süresi azami üç ay.
HANGİ İŞVERENLER MÜRACAAT EDEBİLİR?
Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz, genel salgın ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki 45 saatlik haftalık çalışma sürelerinin en az 15 saatini geçici olarak azaltan veya işyerinde faaliyetin tamamen veya en az bir ay geçici olarak durduran her bir işveren kısa çalışma başvurusunda bulunabilir.
KISA ÇALIŞMAYA HAK KAZANMA ŞARTI NEDİR?
Kısa çalışmaya tabi tutulan işçinin ödeneğe hak kazanabilmesi için, kısa çalışmanın başladığı tarih itibarıyla son 120 gün hizmet akdine tabi olma ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olma şartlarını taşıması gerekmekte. Daha önce yararlanan işyerleri kısa çalışmadan yeniden yararlanabilir. Asgari çalışan sayısında bir sınırlama yok. Sigorta ve vergi borcu bulunan, konkordato ilan eden işyeri de bu uygulamaya e-Devlet'ten başvurabilir.
KISA ÇALIŞMA YAPACAK İŞÇİ LİSTESİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILABİLİR Mİ?
İş müfettişlerince uygunluk tespiti tamamlandıktan sonra yeni işçi eklenmesi ve/veya çalışılmayan sürenin artırılması için talepte bulunulabilmekle birlikte bu durum yeni bir başvuru olarak değerlendirilmekte.
HER İŞÇİ KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ALABİLİR Mİ?
Son 120 gün hizmet akdine tabi olma ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olma şartlarını taşıyan her işçi yararlanabilir. Yabancı işçilerde aynı şartları sağlıyorsa bu uygulamadan yararlanabilir.
İŞÇİNİN ALACAĞI ÖDENEK MİKTARI NE KADAR?
Kısa çalışma ödeneği tutarı sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yani 2024 itibarıyla 666 TL'nin yüzde 60'ı olarak belirlenir. Bu durumda işçiye kısa çalışma ödeneği olarak brüt 400 TL ödenir.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ VERGİYE TABİ Mİ? HACZEDİLEBİLİR Mİ?
Kısa çalışma ödeneği, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulamaz, nafaka borçları dışında onda birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devredilemez.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NE ZAMAN KESİLİR?
Kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silahaltına alınması, herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda sağlık raporunun başladığı tarih itibarıyla kısa çalışma ödeneği kesilir.
ÖDENEK İŞVERENE Mİ YOKSA ÇALIŞANA MI ÖDENİR?
Sabah'ta yer alan habere göre, kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için işçinin kendisine ödenir. İşçilere ödemeler, kuruma bildirilen banka hesap numaraları aracılığıyla, hesap numaralarının eksik/hatalı bildirilmesi veya bildirilmemesi durumunda ise PTTBank aracılığı ile yapılmakta.
KISA ÇALIŞMA HAK EDİLEN İŞSİZLİK ÖDENEĞİNDEN DÜŞÜLÜR MÜ?
Kısa çalışma başlama tarihi 1/3/2024 ve sonrasında olan sigortalılar için, kısa çalışma ödeneği olarak ödenen süreler, üç yıl içerisindeki hizmet akdi fesihlerine istinaden yapılacak işsizlik ödeneği ödemelerine ilişkin hak sahipliği sürelerinden düşülür. Ancak, yapılan ödemelerin mahsup edilip edilmeyeceğini Cumhurbaşkanı belirler.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDE USULSÜZLÜK HALİNDE NE OLACAK?
İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilmekte. Sigortalının kusurundan kaynaklanan fazla ödemeler ise yasal faizi ile birlikte sigortalıdan tahsil edilir, ölen sigortalılara ait fazla ödemeler geri tahsil edilmez.
