Sosyal güvenlik mevzuatımıza göre emeklilik için belli şartları tamamlamak gerekiyor. Bunların dışında borçlanma (satın alma) yöntemiyle prim kazanma imkanı da var. Anneler sigorta olduktan sonra dünyaya gelen üç çocuğu için borçlanma yaparak 2.160 gün (6 yıl) kazanıyorlar. İşte doğum borçlanması ile ilgili soruların cevapları...
KİMLER HAK SAHİBİ?
Hangi kurumdan olursa olsun bütün kadın çalışanlar, yani SSK'lı olanlar, kendi işini yapan Bağ-Kur'lular ve memur olan anneler doğum borçlanması yapabiliyor. İsteğe bağlı sigorta ödeyerek Bağ-Kur'lu olanlar da doğum borçlanması yapabilir.
PRİM ŞARTI VAR MI?
Bir prim şartı bulunmuyor. Ancak borçlanma yapabilmek için doğumların ilk sigortalı olunan tarihten sonra gerçekleşmesi gerekiyor.
HANGİ SÜRELERİ KAPSIYOR?
Borçlanma yapılması için o sürelerde çalışılmaması, yani primlerinin ödenmemiş olması gerekiyor. Eğer doğumdan sonra çalışmaya başladıysanız, o süreler borçlanılamıyor.
NE KADAR SÜRE İÇİN YAPILIYOR?
Her çocuk için 720 gün, yani 2 yıl prim kazanılıyor. Çocuğun doğumundan sonraki 2 yıl çalışılmamışsa, bu süre borçlanma ile kapatılabiliyor ve primler emeklilik hesabında kullanılıyor.
ANNEYE HANGİ AVANTAJLARI SAĞLIYOR?
Kadınlar çalışmadıkları günleri çalışmış gibi hem de toplu olarak satın almış olurlar. Böylece 3 çocuğu olan bir anne 6 yıllık, yani 2160 günlük primi çalışmadan satın alıp emeklilik hesabında kullanabilir.
EMEKLİLİK ÖNE ÇEKİLİYOR MU?
Doğum borçlanması belli şartlarda erken emekli eder. Yani yılını ve yaşını doldurmuş bir annenin 2160 gün primi eksikse ve 3 doğumu varsa 6 yıl çalışıp prim ödemesi gerekir. Ancak doğum borçlanması sayesinde 6 yıllık primi toptan öder ve 6 yıl erken emekli olabilir.
BORÇLANMA NE ZAMAN YAPILMALIDIR?
Emeklilik yaşınızın dolmasına kısa süre önce yapılması uygundur. Çünkü bu tarihe kadar çalışıp prim tamamlanabilir. Ancak emeklilik yaşınızın gelmesine rağmen priminiz eksikse borçlanabilirsiniz.
DAHA AZ SÜRE BORÇLANMA MÜMKÜN MÜ?
Evet. 2 yıllık boşluğunuz olsa bile eğer daha az prim gününe ihtiyacınız varsa o kadar borçlanabilirsiniz. 1 çocuk için 720 gün, üst sınırı gösteriyor. İsteyenler 100 gün de borçlanabilir.
KAÇ LİRA ÖDEMEK GEREKİR?
Doğum borçlanmasının en düşük ve en yüksek tutarları, brüt asgari ücret üzerinden hesaplanıyor. En az tutar aylık olarak brüt asgari ücretin yüzde 32'si kadar oluyor. Bunun 7.5 katına kadar yüksek prim de ödemeniz mümkün. 2024 için en düşük aylık tutar 6.400 TL
EVLAT EDİNEN YAPABİLİR Mİ?
2 yaşını doldurmamış çocuğu eşiyle birlikte veya tek başına evlat edinen kadın sigortalılar da doğum borçlanması yapabilir. Diğer yandan, evlat edinilen çocuğu doğuran annenin de doğum borçlanması yapma hakkı bulunmaktadır. Evlat edinilen çocuğu doğuran anne doğumdan evlatlık verildiği süreye kadar olan geçen 2 yılı borçlanabilir. Evlat edinen anne ise çocuğu evlat edindiği tarihten doğumdan sonraki 2 yıllık sürenin dolduğu tarihe kadar olan süreyi borçlanabilir.
STAJ YAPMAK NASIL AVANTAJ SAĞLAR?
Mevzuatımız staj ya da çıraklıkta geçen süreleri emeklilikten saymıyor ve bu sigortaları başlangıç olarak kabul etmiyor. Ancak anneler sigortadan önceki çocukları borçlanamasa da staj ya da çıraklık sigortası sonrası dünyaya gelen çocukları için borçlanma yapabiliyor.
Eğer staj ya da çıraklık ile sigortalı çalışmaya başlanılan süre arasında doğumlar olduysa bunlar borçlanıldığında sigorta başlangıcını geri çekebiliyor. Örneğin 1996 yılında staj yapmış bir anne 2001 yılında işe başlamışsa ve bu iki tarih arasında bir çocuk dünyaya getirmişse borçlanarak işe başlangıç tarihini 1999 yılına çekerek EYT'li olabiliyor.