takvim.com.tr
Çalışanların en çok merak ettiği konuşların başında yüksek emekli maaşı nasıl alırım sorusuna yanıt bulmak oluyor. Bu anlamda Bu bağlamda yüksek emekli maaşı almanın şartları ve yollarını derledik. Emeklilik on binlerce kişinin hayali. Emekli olmak için gün sayan yüz binlerce vatandaş bulunuyor. Mevcut sistemde memur, SSK, Bağ-Kur ve emekli sandığı üzerinden emeklilik fırsatı sunuluyor.
Yeni düzenleme sonrası BES de bu döngüye eklenecek ve emeklilerin refah içinde yaşaması sağlanacak. Emekli olmak için gün sayan vatandaşlar için de 3600 ek gösterge düzenlemesini bekleyenler var.
EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞI NE KADAR OLDU?
– Bağ-Kur Esnaf Emeklisi en düşük maaşı: 1.690 TL
– Bağ-Kur Tarım emeklisi en düşük maaşı: 1.189.71 TL
– SSK Emeklisi en düşük maaşı: (2000 öncesi) 1.888 TL
– SSK Emeklisi en düşük maaşı: (2000 sonrası) 1.125.57 TL
– Memur Emeklisi en düşük maaşı: 2.379 TL
Asgari ücret 2019 yılı için net 2 bin 20 TL, brüt ücret ise 2 bin 558 TL olarak belirlendi. Asgari ücret zammının belli olmasının ardından işsizlik maaşı miktarı da belli oldu. Buna göre işsizlik ödeneği miktarı 2019 yılı için en düşük 1.015 lira, en yüksek 2.030 lira oldu.
Memur maaşları ve emekli memur aylıkları yüzde 10.7 oranında, SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıkları da yüzde 10.2 oranında artırılmıştı. Milyonlarca Emekli Sandığı, SGK ve Bağ Kur emeklilerinin 2019 yılı ocak ayı zamlı maaşı açıklanan memur maaş katsayısının ve zam oranının ardından belli oldu. Hem SSK ve Bağ-Kur hem de memur emeklileri her ay hem net maaşlarını hem de bunun yüzde 4'ü tutarında ek ödeme (vergi iadesi) alıyor.
EMEKLİ MAAŞI NASIL HESAPLANIR?
Emekli maaşı kişinin çalıştığı süreye ve ödediği prim miktarı gibi bazı spesifik kriterlere göre hesaplanmaktadır. Uzun süre çalışan ve yüksek prim ödeyen sigortalılar diğerlerine göre daha fazla maaş alıyor.
Emekli maaşları Ocak ve Temmuz aylarında enflasyon farkına göre yılda iki kez zamlanıyor.
SSK EMEKLİ MAAŞ HESAPLAMA
Günümüzde emeklilik talebinde bulunan SSK'lıların büyük çoğunluğu, 2000 yılı öncesi çalışması bulunan kişilerden oluşuyor. Bu kişilerin aylıkları hesaplanırken 2000 öncesi çalışmaları ayrı, 2000-2008/Ekim arası ayrı ve 2008/Ekim sonrası için ayrı olmak üzere üç farklı hesaplama yapılıyor. Üç ayrı hesaplamayla bulunan kısmi aylıklar birleştirilince, kişinin bugünkü aylığı bulunmuş oluyor. SSK'lının emekli aylığı hesaplanırken;
2000 yılından önceki çalışmalar gösterge sistemine göre dikkate alınıyor. Bu dönemdeki prim gününüz toplam çalışmanız içerisinde ne kadar fazlaysa, bağlanacak aylık o kadar yüksek oluyor.
1990-2000 arasında boşluğu olan ya da bu dönemde asgari ücretten prim ödemiş olanların maaşı, diğerlerine göre daha düşük bağlanıyor.
2000 yılı öncesinin kısmi aylığı bulunduktan sonra sıra 01.01.2000–30.09.2008 dönemi kısmi aylığının hesaplanmasına geliyor. Bu dönemde gösterge sisteminin yerine TÜFE ve gelişme hızından oluşan "Güncelleme Katsayısı" sistemine geçildi ve aylık bağlama oranı düşürüldü. Dolayısıyla emekli aylığınızın miktarını bu dönemdeki çalışmalarınız daha az etkiliyor. Prim gününüz ve ortalama kazancınız esas alınarak bu döneme ait kısmi aylığız bulunuyor.
Şimdi sıra 2008/Ekim sonrası kısmi aylığın hesaplanmasına. Bu dönemde de Güncelleme Katsayısı kullanılmakta fakat gelişme hızının tamamı değil %30'u dikkate alınıyor. Ayrıca aylık bağlama oranı da yıllık %2'ye düşürüldü. Dolayısıyla toplam çalışmalar içerisinde aylığı en az bu dönemdeki çalışmalar etkiliyor. Hatta bazı çalışanlar için çalıştıkça emekli aylığı düşüyor.
2008/Ekim sonrasına ait kısmi aylık da bulununca, üç döneme ait kısmi aylıklar birleştiriliyor ve bugünkü aylık bulunmuş oluyor.
EMEKLİ SANDIĞI EMEKLİ MAAŞI HESAPLAMA
Emekli maaşı hesaplamanın en kolayı memur emekli aylığı hesabıdır. Hesaplama için memurun derece, kademe, hizmet süresi ve ek göstergesi gibi bilgiler yeterlidir. Memur emekli aylığı hesaplanırken, şu kriterler dikkat alınıyor:
- Memurun 657 sayılı Kanunun 43. Maddesindeki gösterge rakamı,
- Aynı kanunun ekindeki I ve II sayılı cetveldeki ek gösterge rakamı,
- Her yıl güncellenen memur maaş katsayısı,
- Taban aylığı ve kıdem aylığı,
- Memurun unvanına göre 5434 sayılı Kanunun ek 70. Maddesinde yer alan oran,
- Özel hizmet tazminatı,
- Varsa makam, görev, temsil gibi diğer tazminatları,
- Hizmet süresi.
Burada memur maaşını en fazla etkileyen faktör ek gösterge rakamıdır. Bu da memurun unvanına bağlı olarak değişiyor.
BAĞKUR EMEKLİLERİNDE MAAŞ HESAPLAMA
Bağ-Kur'luların (4/b) emekli aylığı hesabı, esas olarak SSK'lılara benzer. Bağ-Kur'lular için de 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere üç ayrı dönem söz konusu. SSK'da olduğu gibi 2000 öncesi dönem gösterge sistemine göre, 2000 sonrası primleri ise "Güncelleme Katsayısı" sistemine göre hesaba dahil ediliyor. Ancak Bağ-Kur'lular için farklı olan, 2008/Ekim ayına kadar basamak sistemine göre prim ödemiş olmaları.
SSK'lılar nasıl asgari ücretle bunun 6,5 katı arasında prim ödüyorlarsa, Bağ-Kur'lular da 1'den 24'e kadar basamaklar üzerinden prim ödüyorlardı. Fakat 2008/Ekim itibariyle basamak sistemi kaldırıldı ve Bağ-Kur'lular da asgari ücret esaslı prim ödemeye başladılar.
Bağ-Kur'luların aylıkları hesaplanırken, 2000 öncesi kısmi aylığı ayrı, 2000-2008/Ekim arası kısmi aylığı ayrı ve 2008/Ekim sonrası kısmi aylığı ayrı hesaplanıyor. Daha sonra da bunların toplamı, Bağ-Kur sigortalısına bugün bağlanacak aylığı belirliyor.
Bağ-Kur'lu olarak 2000 öncesi ne kadar fazla prim ödenmişse ve 31.12.1999 tarihinde ne kadar yüksek basamağa çıkılmışsa bugün aldıkları aylık da o kadar yüksek olmakta
2000 yılı öncesinin kısmi aylığı bulunup da bugünkü değerine güncellenince, sıra 01.01.2000 – 30.09.2008 dönemi kısmi aylık hesabına geliyor. Bu dönemde gösterge sisteminin yerine TÜFE ve gelişme hızından oluşan "Güncelleme Katsayısı" sistemine geçildi ve aylık bağlama oranı düşürüldü. Dolayısıyla emekli aylığının miktarını bu dönemdeki çalışmalar daha az etkiliyor. Prim günü ve basamağı alınarak bu döneme ait kısmi aylık bulunmuş oluyor.
2008/Ekim sonrası kısmi aylık hesabında da "Güncelleme Katsayısı" kullanılıyor. Bu dönemde gelişme hızının tamamı değil %30'u dikkate alınıyor. Ayrıca SSK'lılarda olduğu gibi aylık bağlama oranı da yıllık %2'ye düşürüldü. Dolayısıyla yine toplam çalışmalar içerisinde aylığı en az bu dönemdeki çalışmalar etkiliyor.
2008/Ekim sonrasına ait kısmi aylık da bulununca, üç döneme ait kısmi aylıklar birleştiriliyor ve bugünkü aylık bulunmuş oluyor.
EMEKLİ MAAŞI NASIL ARTTIRILIR?
Takvim Gazetesi Ekonomi Müdür Faruk Erdem daha önce kaleme aldığı yazısında okurlarından gelen, 'Emekli maaşı nasıl arttırılır?' sorusuna şu şekilde yanıt vermişti:
Şu anda milyonlarca çalışan yaşı dolmadığı için emekli olamıyor ve bunların büyük kısmı çalışıyor. Çalışmaları emekli maaşını artırabilir de azaltabilir de. Burada püf noktalara dikkat etmek lazım. En önemli parametre sizin brüt maaşınız. Bu maaş eğer 3 bin lira ve üzerindeyse ileride maaşınız artacak. Asgari ücret ise azalacak. Gelin emekli maaşını artıracak 8 adımı birlikte inceleyelim.
1) Emekliliğinizi planlarken son bir iki yılı düşünmeyin. Şimdiden yani eğer imkan varsa 8-10 yıl öncesinden yapın. Böylece alacağınız maaşı daha da artırabilirsiniz. Çünkü maaş hesaplarken kazançlarınızın tamamına bakılıyor.
2) Çok çalışmak ya da çok fazla günü olmak tek başına maaşı etkilemiyor. Hatta günü daha az olan birisi günü fazla olandan daha çok maaş alabiliyor. Burada sizin brüt maaşınız yani prime esas kazancınız önemli. Yukarıda söylediğimiz gibi 3 bin lira ve üzerindeyse yıllık 60-70 lira kazancınız olur.
3) Eğer imkanınız varsa birden fazla yerde sigortalı çalışmak prime esas kazancınızı yükseltecektir. Kaç yerde sigortalı olursanız olun bir ayda 30 gün sayılır. Ancak kazancınız toplanacağından yükselir.
4) İster SSK'lı olun ister Bağ- Kur'lu, son 3.5 yılda SGK'ya tavandan (10 bin 705,50 liradan) kazanç bildirilirse, (geçmişi hep asgari ücret yatsa da) tavandan bildirilen her ay için ileride alınacak emekli aylığı yaklaşık 15-20 lira artar. 3.5 yılda tavandan kazanç bildirenlerin maaşında 800 liraya yakın artış görülebilir.
5) Bağ-Kur yerine SSK'dan emekli olmak daha avantajlı. SSK'dan emekli olma imkanınız varsa; isteğe bağlı sigorta, tarım SSK, tarım Bağ- Kur, zorunlu Bağ-Kur seçeneklerini ikinci planda tutun.
6) Hangi kurumda olursanız olun son 3.5 yılda (1261 gün) SSK'lı olursanız emekliliğiniz SSK şartlarından hesaplanacak. Yüksek kazanç bildirerek hem daha erken emekli olur hem de yüksek maaş alırsınız.
7) Emeklilik başvurusu yaparken doldurulan 'Tahsis Formu'ndaki bakmakla yükümlü kişi hanesine 'eş', 'çocuk' gibi yakınlarınızı eklemeyi unutmayın. Maaş hesaplarken aylık bağlama oranını yükseltici etki yapacaktır.
8) Aylık kazancınız maaşı belirleyen en büyük etken. Dolayısıyla öncelikle gerçek maaşınızın bordroda olmasına özen gösterin. Asgari ücretten gösterilmesine razı olmayın. Ayrıca düzenli nakit ödemeleriniz varsa (İkramiye, prim, kira yardımı vs) bunların da brüt kazanca eklenip eklenmediğine dikkat edin.
