Türkiye'nin ve dünyanın en büyük depremleri

Merkezi üssü Yalova olan, İstanbul başta olmak üzere çevre illerden hissedilen 4.3'lük deprem akıllara kaçınılmaz 'Büyük İstanbul Depremi'ni getirdi. Güne deprem ile uyananların akıllarında yaşanan acı tecrübeler var. BÜYÜK İSTANBUL DEPREMİ KAPIDA MI? Sabah saatlerinde meydana gelen depremin İstanbul Depremi'ni tetikleyip tetiklemediği en çok merak edilen konulardan biri. İstanbul tarih boyunca büyük depremlerle karşı karşıya kaldı. Binler insan hayatını kaybetti. Deprem gerçeği bir kez daha hatırlamak adına Türkiye'nin ve dünyanın gördüğü en büyük depremleri derledik. 1509 BÜYÜK İSTANBUL DEPREMİ Osmanlı döneminde ilk büyük deprem Marmara Denizi'nde Adalar yakınlarında 10 Eylül 1509 yılında meydana gelmiştir. Depremin büyüklüğü ve meydana getirdiği ağır hasar sebebiyle halk arasında Kıyamet-i Suğra (Küçük Kıyamet) olarak adlandırılmıştır. İstanbul ve civar şehirlerin 40 gün boyunca sallandığı edinilen bilgiler arasındadır. Halk kapalı mekanları terk edip günlerce bağ, bahçe ve sokak gibi açık yerlerde konaklamıştır. Depremde 160.000 nüfusa ve 35.000 yerleşim birimine sahip olan İstanbul'da aralarında Osmanlı hanedanından kişilerin de bulunduğu 130.000 kişi ölmüş 1070 ev tamamen yıkılmıştır. 24 MAYIS 1719 DEPREMİ İstanbul ve çevresinde meydana gelen deprem büyük hasarlara yol açmıştır. İstanbul ve çevresi büyük zarar görmüştür. Çok sayıda binanın yıkılmasının yanında Mihrimah Sultan Camii'nin ve birçok medresenin kubbelerinde çökmeler meydana gelmiştir. Camiler ve hamamlar yıkılmış, Yedikule ile Ahırkapı arasındaki sur ve burçlarda da hasarlar meydana gelmiştir. Bu depremin büyük hasarlara yol açtığı yerlerden biri de İzmit'tir 22 MAYIS 1766 DEPREMİ Osmanlı tarihinin ağır hasar bırakan depremlerinden biri de 22 Mayıs 1766 da meydana geldi. İki dakika boyunca devam eden depremde, ahşap ve kargî pek çok yapı yıkıldı. Çok sayıda insan hayatını kaybetti. Depremi takip eden artçı depremler de 3 ay kadar devam etti. Fatih Sultan Mehmed'in yaptırığı Fatih Camii tamamen yıkıldı. Yaşanılan bu deprem İstanbul'un geçirdiği en ağır depremlerden biri olarak kayıtlara geçmiştir. Kapalıçarşı, Surlar, Baruthane, Saraçhane, Tophane, Yeniçeri kışlaları ve birçok caminin yıkılmasının yanında Topkapı Sarayındaki zaiyat da bu depremin bıraktığı hasarlardandır. 10 TEMMUZ 1894 DEPREMİ Osmanlı döneminde meydana gelen son büyük deprem 10 Temmuz 1894 tarihinde gerçekleşti. Geniş bir alanda hissedilen ve yine büyük zararlara yol açan deprem 'Büyük hareket-i arz' adıyla tarihe geçti. Eminönü ve Fatih viraneye dönmüş, camiler ve minareler yıkılmıştır. En çok zarar Kapalıçarşı'da meydana gelmiş, tüm yapı yıkılmıştır. Bu depremde en fazla etkilenen yerlerden biri de Yalova ve Adapazarı'dır. 27 ARALIK 1939 BÜYÜK ERZİNCAN DEPREMİ Türkiye tarihinin en ciddi deprem felaketi olarak tarihe geçen bu deprem Erzincan'da meydana gelmiştir. Yaklaşık 33.000 kişi depremde hayatını kaybetmiş, 100.000 kişi de yaralanmıştır. 116.000 civarında binanın yıkıldığı bilinen Erzincan depremi dünyada meydana gelen büyük depremlerden biri olarak sayılmaktadır. 26 KASIM 1943 LADİK DEPREMİ Samsun'un Ladik ilçesi yakınlarında 26 Kasım 1943'te meydana gelen 7.6 şiddetindeki deprem geniş bir alanı etkilemiş, doğuda Taşova'dan, batıda Ilgaz'a kadar uzanan kasaba ve köylerde hissedilmiştir. Büyük kayıpların olduğu bu depremde de 2300'e yakın insan yaşamını yitirmiş 5.000 kişi yaralanmış ve binaların yüzde 75'i yıkılmıştır. 19 AĞUSTOS 1966 VARTO DEPREMİ Muş'un Varto ilçesinde 19 Ağustos 1966 yılında meydana gelen deprem Türkiye tarihinin büyük hasarlara yol açan depremlerinden bir tanesidir. Aynı yıl içinde Varto'da iki ayrı deprem meydana gelmiştir. İlk deprem 7 Mart tarihinde gerçekleşti. Bu deprem 14 kişinin ölümüyle ve 75 kişinin yaralanmasıyla sonuçlandı. İkinci deprem 19 Ağustos'da meydana geldi. Asıl hasar bırakan ve yıkıcı olan deprem ikinci depremdi. 2400'e yakın ölü ve 1500'e yakın yaralı olduğu bilinmektedir. 24 KASIM 1976 MURADİYE DEPREMİ Van'ın Muradiye ilçesinde meydana gelen depremdir. Depremde enkaz altında ölenlerin yanı sıra -17 dereceleri bulan hava sıcaklığı sonucunda donarak ölümler de meydana gelmiştir. Hava şartları kötü olduğundan, yağmur ve kar yağışları da meydana gelmiş ve yardım çalışmalarını oldukça kötü etkilemiştir. Bölgenin 1939 Erzincan depreminden sonra yaşadığı en şiddetli deprem olarak bilinir. 4.000'e yakın insan ölmüş , 500'e yakın insan yaralanmış ve 10.000 'e yakın bina hasar almıştır. 17 AĞUSTOS 1999 GÖLCÜK DEPREMİ 17 Ağustos 1999 sabahı 03:02'de gerçekleşen, Kocaeli/Gölcük merkezli depremdir. Büyük çapta can ve mal kaybının yaşandığı son dönemlerde yaşanan en şiddetli depremdir. 17 Ağustos depremi tüm Marmara Bölgesinde, Ankara'dan İzmir'e kadar geniş bir alanda hissedildi. Resmi raporlara göre 18.000'e yakın kişinin öldüğü, 25.000'e yakın kişinin de yaralandığı bilinmektedir. Resmi olmayan bilgilere göre 50.000 ölüm ve 100.000 civarında yaralı olduğu söylenmektedir. Deprem gerek büyüklük gerekse verdiği hasar bakımından son yüzyılın en büyük depremlerinden biridir. 23 EKİM 2011 VAN DEPREMİ Van'ın Tabanlı ilçesi merkezli olarak 2011 yılında meydana gelen depremdir. bu depremden yaklaşık iki hafta sonra Van-Edremit merkezli bir deprem de aynı öncü depremi gibi şiddetli şekilde Van ve ilçelerinde hissedilmiştir. Bu iki depremde 700'e yakın insan hayatını kaybetmiş, yaklaşık 2.000 kişi de yaralanmıştır. Deprem nedeniyle paniğe kapılan birçok insan kenti terketmiş ve çevre okullarda öğretime belirli bir süre ara verilmiştir. Yaklaşık iki buçuk ay sonra açılan okulların ardından yerel halkın yaşamı normale dönmeye başlamıştır. DÜNYANIN EN BÜYÜK DEPREMLERİ 1 Eylül 1923 Merkez üssü Japonya'nın başkenti Tokyo'nun biraz dışında olan Büyük Kanto Depremi sonucu yaklaşık 142 bin 800 kişi hayatını kaybetti. Depremin büyüklüğü farklı kaynaklara göre 7.9 ile 8.2 arasında değişiyor. 22 Mayıs 1960 Dünyada şimdiye kadar ölçülen en şiddetli deprem Şili'yi vurdu. Deprem Richter ölçeğine göre 9.5 büyüklüğündeydi. Yüksekliği 10 metreyi bulan tsunami, bazı köylerin tamamını yıktı. Can kaybı konusunda farklı rakamlar var ancak yaklaşık 2 bin kişinin öldüğü sanılıyor. 31 Mayıs 1970 And Dağları'nın Peru'daki kısmında meydana gelen 7.9 büyüklüğündeki deprem toprak kaymasına yol açtı. Yungay kentitoprak altında kaldı, 65 bin kişi öldü. 28 Temmuz 1976 7.8 büyüklüğündeki deprem sonucu Çin'in kuzeydoğusundaki Tangshan kenti yerle bir oldu. 250 binden fazla kişi hayatını kaybetti. 19 Eylül 1985 Meksika'nın başkenti Meksiko 8.0 büyüklüğünde bir depremle sarsıldı ve deprem nedeniyle 10 binden fazla kişi hayatını kaybetti. 21 Haziran 1990 İran'ın Gilan eyaletini 7.4 büyüklüğündeki vuran depremde yaklaşık 40 bin kişi can verdi. 27 Mayıs 1995 Rusya'nın Pasifik Okyanusu'ndaki en büyük adası Sakhalin'i vuran 7.5 büyüklüğündeki deprem bin 989 Rus'un ölümüne neden oldu. 17 Ağustos 1999 Kocaeli-Gölcük merkezli depremde, 17 binden fazla kişi hayatını kaybetti, daha da fazlası yaralandı. Depremin büyüklüğü 7.4'tü. 21 Eylül 1999 Tayvan'ı vuran 7.6 büyüklüğündeki deprem 2 bin 500 kişinin ölümüne ve ada ülkesindeki her kentte zarara yol açtı. 26 Ocak 2001 Hindistan'ın kuzeybatısındaki Gucerat eyaletinde 7.9 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Depremde 20 bin kişi hayatını kaybetti, bir milyondan fazla kişi evsiz kaldı. 26 Aralık 2004 9.2 büyüklüğündeki deprem Asya kıtasında dev dalgalara yol açtı. Kıtada yüz binlerce insan hayatını kaybetti. 28 Mart 2005 Endonezya'nın Nias Adası'nı vuran 8.7 büyüklüğündeki depremde bin 300 kişi öldü. 8 Ekim 2005 Pakistan'ın kuzeyini ve tartışmalı Keşmir bölgesini vuran 7.6 büyüklüğündeki deprem, 73 bin kişinin hayatına mâl oldu. Milyonlarca kişi de evsiz kaldı. 17 Temmuz 2006 Endonezya'da açık denizde meydana gelen 7.7 büyüklüğündeki deprem, Cava Adası'nın güneybatı kıyılarında 200 kilometre boyunca tsunamiye yol açtı. 650'den fazla kişi hayatını kaybetti. 15 Ağustos 2007 Merkez üssü denizin altında olan 7.9 büyüklüğündeki deprem Peru'nun kıyı eyaleti Ica'da 519 kişinin ölümüne yol açtı. 12 Mayıs 2008 Çin'in Şiçuan eyaletindeki tek bir bölgede meydana gelen deprem sonucu 87 bin kişi ya hayatını kaybetti ya da kayboldu. Deprem sonucu 370 bin kişi de yaralandı. 7.8 büyüklüğündeki sarsıntı eyaletin başkenti Çengdu'nun yaklaşık 100 kilometre uzağında, öğle saatlerinde oldu. 30 Eylül 2009 Endonezya'nın Sumatra adasını vuran 7.5 büyüklüğündeki depremde binden fazla kişi hayatını kaybetti. 12 Ocak 2010 Haiti'nin başkenti Port-au-Prince'te meydana gelen 7.7 büyüklüğündeki deprem 230 binden fazla can aldı. 27 Şubat 2010 Şili'nin Conception kentinde meydana gelen deprem 700 can aldı. Deprem 8.8 şiddetindeydi. 11 Mart 2011 Japonya'da meydana gelen 8.9 büyüklüğündeki deprem, 20 binden fazla kişinin hayatını kaybetmesi ya da kaybolmasıyla sonuçlandı. Sarsıntı ülkede tsunamiye ve 1986'daki Chernobyl felaketinden bu yana görülen en büyük nükleer felakete yol açtı. 25 Eylül 2013 Pakistan'ın Belucistan eyaletindeki köyleri dümdüz eden 7.7 büyüklüğündeki deprem nedeniyle 300'den fazla kişi öldü. 25 Nisan 2015 Nepal'de 1934'ten beri görülen en büyük deprem, 8 bin kişinin ölümüyle sonuçlandı, yüz binlerce kişiyi de evsiz bıraktı. 7.8 büyüklüğündeki deprem nedeniyle, ülkenin bazı kesimlerinde dağlık köylerin yüzde 98'i yıkıldı. 26 Ekim 2015 Merkez üssü Afganistan'ın kuzeydoğusu olan 7.5 büyüklüğündeki deprem sonucu 400 kişi yaşamını yitirdi. Ölenlerin çoğu Pakistan vatandaşıydı. Deprem Hindistan ve Tacikistan'da da hissedildi. 16 Nisan 2016 Ekvador'un sahili 7.8 büyüklüğünde depremle sarsıldı ve deprem 650'den fazla can aldı. 16 bin kişi yaralandı, 7 bin bina çöktü. 7 Eylül 2017 Meksika'daki 8.1 büyüklüğündeki deprem, ülkede son 100 yılda görülen en büyük depremdi, ancak merkez üssü karadan uzaktaydı. Bu deprem sonucu Meksika'nın güneyinde ve Guatemala'da 65 kişi yaşamını yitirdi. 17 Eylül'de meydana gelen deprem daha küçük olmasına karşın daha fazla can aldı. 7.1 büyüklüğündeki deprem başkent Meksiko ve çevresinde 200'den fazla kişinin hayatını kaybetmesine yol açtı. 12 Kasım 2017 Irak-İran sınırında, merkez üssü Süleymaniye ve Halepçe şehirleri yakınında bir bölgede 7.3 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. İran ve Irak'ta en az 335 kişi yaşamını yitirdi, 4 bine yakın kişi de yaralandı.