Uzayda astronotların bir günü nasıl geçer? Uluslararası Uzay İstasyonu'nda mahsur kalan astronotların günlük yaşamı

İki astronot Haziran ayından itibaren ISS'de, dokuz kişilik bir ekiple birlikte altı yatak odalı bir yaşam alanında kaldı. Williams, uzay istasyonunu 'mutluluk mekanı' olarak tanımlarken, Wilmore ise orada bulunduğu için 'minnettar' olduğunu ifade etti. Peki astronotlar uzay istasyonunda nasıl yaşıyor? İşte merak edilenler… Uzayda astronotların bir günü nasıl geçer? Haziran ayında iki Amerikalı astronot, Suni Williams ve Butch Wilmore, Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) sekiz gün geçirmek üzere dünyadan ayrıldılar. Ancak Boeing Starliner uzay aracının güvenli olmayabileceği endişesi nedeniyle NASA, ikilinin dönüşünü 2025'e erteledi. Suni Williams ve Butch Wilmore, dokuz kişiyle birlikte altı yatak odalı bir alanı paylaştılar. Williams, bu yeri 'mutlu olduğu yer' olarak tanımlarken, Wilmore ise burada olmaktan 'minnettar' olduğunu ifade ediyor. Peki Dünya'dan 400 km yüksekte olmak nasıl bir duygu? Mürettebat üyeleriyle karşılaşılan zorlukları nasıl aşmak gerekiyor? Egzersizleri nasıl yapıyorlar, kıyafetlerini nasıl yıkıyorlar? Ne yiyorlar ve 'uzay kokusu' nasıl bir şey? BBC, üç eski astronotla yaptığı söyleşide yörüngede hayatta kalmanın yollarını paylaştı. Astronotlar, vakumlu sistemle çalışan küçük bir bölmedeki tuvaleti kullanırlar. Uzayda ter ve idrar genellikle içme suyuna dönüştürülür. Ancak ISS'deki bir arıza nedeniyle mürettebat şu anda bunun yerine idrarı depolamak zorunda. İşlerini yapmak için astronotlar, bakım işleri ve bilimsel deneyler ile ilgilenirler. ISS, Buckingham Sarayı büyüklüğünde olduğu için, burada geçirilen zamanın büyük kısmı bu aktivitelerle doludur. 2012-13'teki Expedition 35 görevinin komutanı, Kanadalı astronot Chris Hadfield, 'İçerisi, birbirine bağlı birçok otobüs gibi. Yarım gün boyunca başka bir insanla karşılaşmıyorsunuz' şeklinde açıklama yapıyor. 'İnsanlar istasyonda hızlı hareket etmiyor. Büyük ve huzurlu bir ortam' diye ekliyor. ISS'de deneyler için altı özel laboratuvar bulunuyor. Astronotlar, vücutlarının uzaydaki zorlu koşullara nasıl tepki verdiğini ölçmek amacıyla kalp, beyin ve kan monitörleri takıyorlar. Stott, 'Biz aslında denek gibiyiz' diyor ve şu şekilde ekliyor, 'Uzay, kemiklerinizi ve kaslarınızı hızlandırılmış bir yaşlanma sürecine sokuyor, bilim insanları da bu durumdan faydalanarak yeni şeyler öğreniyor.' ifadelerine yer verdi. Hadfield, 'Hedefiniz beş dakika boş zaman bulmak. Pencereye doğru süzülüp dışarıdaki manzarayı izlerdim. Ya da şarkı yazardım, fotoğraf çeker, ya da çocuklarım için bir şeyler yazardım' şeklinde açıklıyor. Şanslı birkaç astronot, ISS'den çıkıp uzay yürüyüşü yapma fırsatı buluyor. İki kez uzay yürüyüşü gerçekleştiren Hadfield, 'Evrenle aramda sadece plastik vizörüm vardı ve geçirdiğim o 15 saat, hayatımın herhangi bir anı kadar heyecan verici ve manevi olarak derindi' diyor. Uzay yürüyüşü, uzay istasyonuna 'uzay kokusu' getirebilir. 1991'de Sovyet uzay istasyonu Mir'de sekiz gün geçiren ilk İngiliz astronotu Helen Sharman, uzayda birçok farklı kokuya alıştıklarını belirtiyor. 'Dünya'da çamaşır makinesinde yıkanmış çamaşır ya da temiz hava gibi farklı kokulara sahibiz, ancak uzayda sadece bir koku var ve buna hızla alışıyoruz' diye açıklıyor. Uzayda bulunan kıyafetler veya bilimsel ekipmanlar gibi dışarıya çıkan nesneler, uzayın güçlü radyasyonundan etkilenir. Sharman, 'Radyasyon, serbest radikaller oluşturur ve bunlar, uzay istasyonundaki oksijenle reaksiyona girerek metalik bir koku meydana getirir' diyor. 33 yıl önce Dünya'ya döndüğünde, duyusal deneyimlere daha fazla değer vermeye başladığını anlatıyor. 'Uzayda hava durumu yok yüzünüze yağmur ya da saçınıza rüzgar çarpmıyor. Bunları şimdi çok daha fazla takdir ediyorum.' dedi. Uzun süreli görevlerde astronotlar, çalışma aralarındaki her gün iki saatlik egzersiz yapmak zorundalar. Üç farklı cihaz, sıfır yer çekiminin kemik yoğunluğunu azalttığı etkileri dengelemeye yardımcı olur. Stott, kullanılan aletlerden birinin tüm kas gruplarını çalıştıran squat, ağırlık ve kürek gibi egzersizler için uygun olduğunu söylüyor. Mürettebat, uçup gitmemek için kendilerini bağladıkları iki koşu bandı ve dayanıklılık antrenmanı yapmak için bir bisiklet kullanıyor. Stott, kıyafetlerin yıkanamaması uzayda yapılan bu egzersizlerin yoğun terlemeye yol açtığını ve bunun önemli bir soruna neden olduğunu belirtiyor. 'Çamaşır yıkayamıyoruz, sadece birkaç damla su ve biraz sabun kullanabiliyoruz' diyor. Yerçekimi teri vücuttan çekmediği için astronotlar, vücutlarında biriken ter tabakasıyla kaplanıyorlar. Stott, bu tabakanın Dünya'dakinden çok daha fazla olduğunu ekliyor. 'Saç derimde biriken teri hissediyordum ve başımı silmek zorunda kalıyordum. Başımı sallamak istemiyorsunuz çünkü ter her yere dağılabiliyor' diye açıklıyor. Buna karşın Stott, günlük giysilerinin temiz kaldığını söylüyor. 'Yerçekimsiz ortamda giysiler vücudun etrafında yüzdüğü için yağlar ve diğer maddeler onlara etki etmiyor. Üç ay boyunca aynı pantolonu giydim' diyor. Ancak giysiler için asıl tehlike, yiyeceklerden kaynaklanıyor. Stott, 'Birisi örneğin et ve sos içeren bir kutu açarsa, herkes alarm durumuna geçerdi çünkü küçük yağ topları etrafa fırlar' diyor. Son olarak Stott, 'İnsanlar, et suyu damlacıklarından kaçınmak için Matrix filmindeki gibi geriye doğru yüzüyorlardı.' ifadelerine yer verdi. NASA, Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) yılda birkaç kez tedarik aracı gönderiyor. Bu araçlar, yeni mürettebat üyeleri veya yiyecek, giysi ve diğer ekipmanları taşıyor. Hadfield, Dünya'dan ISS'ye ulaşmanın 'inanılmaz' bir deneyim olduğunu belirtiyor. 'Evrenin sonsuzluğunda ISS'yi görmek, hayatınızı değiştiren bir anı oluşturuyor; bu, karanlıkta insan yaratıcılığının bir mikrokozmosu' diyor. İş gününün sonunda ise akşam yemeği zamanı gelir. Yiyecekler genellikle paketler içinde gelir ve farklı bölmelere ayrılır. Stott, yemekleri 'Kamp yemeği veya askeri erzak gibiydi. İyiydi ama daha sağlıklı olabilirdi' diye tanımlıyor. Favori yemeklerinin Japon körisi ve Rus gevreği ile çorbalar olduğunu belirtiyor. Aileler de sevdiklerine yiyecek paketleri gönderebilir. Stott, 'Kocam ve oğlum çikolatalı zencefil gibi küçük tatlılar gönderdi' diyor. Mürettebat, genellikle yiyeceklerini paylaşır. Astronotlar, kişisel özelliklerine göre özenle seçilir ve hoşgörülü, rahat, sakin olmaları ve bir ekip olarak etkili çalışmaları için eğitim alırlar. Sharman, bu yaklaşımın çatışma olasılığını azalttığını söylüyor: 'Birinin kötü davranışına sadece katlanmak değil, aynı zamanda bunu dile getirebilmek… Ve birbirimize her zaman destek olmak, mecaz anlamda sırtımızı sıvazlamak da çok önemli' diyor. 'Hayatımız boyunca uzayda daha uzun süre kalmayı hayal ettik' diyor astronotlar. Günün sonunda ise, tekrar yatağa dönüş vakti gelir. Havalandırmalar, ortamdaki karbondioksiti dağıtarak ortamı sürekli gürültülü hale getirirken, astronotlar dinlenmeye çekilir. Stott, 'Sekiz saat uyuma şansımız var, ancak çoğumuz Dünya'ya bakarken donup kalıyoruz' diye belirtiyor. Üç astronot, gezegenlerini 400 km yükseklikten görmekle ilgili psikolojik etkilerinden bahsediyor. Sharman, 'Uzayın enginliğinde kendimi çok önemsiz hissettim. Dünya'yı, bulutları ve okyanusların girdaplarını bu kadar net görmek, inşa ettiğimiz jeopolitik sınırları ve aslında ne kadar bağlı olduğumuzu düşünmeme neden oldu' diyor. Stott, farklı ülkelerden altı kişiyle yaşamayı çok sevdiğini belirtiyor. 'Dünya'daki tüm yaşam adına bu işi yapıyoruz, birlikte çalışıyor ve sorunlarla nasıl başa çıkacağımızı öğreniyoruz' diyor. 'Peki neden bu, gezegenimizde gerçekleşmiyor?' diye ekliyor. Sonunda tüm astronotlar ISS'den ayrılacak. Ancak üç astronot bir kalp atışı kadar kısa sürede geri döneceklerini söylüyorlar. NASA astronotları Suni Williams ve Butch Wilmore'un 'mahsur' kaldığına dair algıyı anlamıyorlar. Hadfield, 'Hayatımız boyunca uzayda daha uzun süre kalmayı hayal ettik, buna çalıştık ve eğitim aldık. Bir profesyonel astronota verebileceğiniz en büyük hediye, daha fazla kalmasına izin vermektir' diyor. Stott, ISS'den ayrılırken, 'Sıkı tutunmuş ellerimi kapaktan çekmek zorunda kalacağım. Geri dönebilir miyim, bilmiyorum' diye düşünüyor. (Kaynak: Fotoğraflar Takvim Foto arşiv, AA'dan ve bilgiler BBC'den alındı.)

Tepsi tepsi gidiyor! Bayram sabahı ne pişirsem diye düşünmeyin! Pofuduk poğaça tarifi

Kabartma tozu yerine bir kaşık dökmek yetiyor! Hamurlar puf puf kabarıyor

Emlak Konut kampanya başvuruları uzatıldı mı? 2025 Emlak Konut “Kazançlı Yatırım Kampanyasına” başvuru nasıl yapılır?

Elektrik faturasını azaltmanın püf noktası! Prizde kalan bu cihazlar sürekli para yiyor

21 Mart İlkbahar Ekinoksu Akrep, Aslan, Balık, Başak, Boğa, İkizler, Koç, Kova, Oğlak, Terazi, Yay, Yengeç burcu etkileri

Pamuk gibi kazandibi: Çay saatinin yeni yıldızı