Sağlık Bakanlığı'nın "Sağlıkta Dönüşüm Projesi" kapsamında hayata geçirdiği "Aile Hekimliği" uygulaması, 1 Kasım'da İstanbul'da başlıyor. İstanbul genelinde toplam 3 bin 645 aile hekiminin görevlendirileceği yeni sistemde ortalama 3 bin 500 kişiye bir hekim düşecek.
Sistemle birlikte sağlık ocaklarının adı Aile Sağlığı Merkezi (ASM) olarak değişecek. İlçelerin nüfusuna göre belirlenen her ASM'de ortalama 2-4, en fazla 9 aile hekimi bulunacak. Hizmetin ücretsiz olarak verileceği aile hekimliği sisteminde vatandaş, hekimini 3 ayda bir değiştirme hakkına sahip olacak.
Görevlendirmede çalışmak istediği ASM'yi ve bölgeyi seçme hakkı doktora verildi. Puanlama esasına göre yapılan seçimde aile hekimliği uzmanlık eğitimi alanlar ve kıdemce yüksek olan hekimlere öncelik tanındı.
ASM'ler Adalar, Şile gibi küçük ilçelerde 2'şer tane bulunurken kalabalık ilçelerde ASM'lerin sayısı 30-40'ları aşacak. Aile hekimliği sistemiyle vatandaşın sağlık sorunlarının yüzde 90'ının ASM'lerde çözülmesi, bu sayede uzun vadede gereksiz muayene ve ilaç sarfiyatının önüne geçilmesi bekleniyor.
İl Sağlık Müdürü Prof. Dr. Ali İhsan Dokucu, aile hekimliği uygulamasıyla birlikte İstanbul'da değişecek sağlık sisteminin neler getireceğini anlattı.
1 Kasım'da İstanbul'da neler değişecek?
Halkın sağlık hizmetlerine ulaşmada büyük bir kolaylığı olacak. Halen 586 tane sağlık ocağımız var İstanbul'da ve bunlarda çalışan 2 bin 50 civarı hekim arkadaşımız var. Aile hekimliğine geçtiğimizde doktor sayısı 3 bin 645'e çıkacak. Hizmet nokta sayımız ise 940'a çıkacak. İstanbul artık daha fazla noktada doktora ulaşılan bir il olacak. Daha fazla doktordan daha kolay hizmet alınmış olacak. Her aile hekimi mahallesindeki 3 bin 500 kişiden sorumlu olacak.
Aile hekimlerinin sistemdeki yeri ne olacak?
Aile hekimi arkadaşlarımız o ailenin telefon rehberinde "doktorum" diye kaydettiği bir isim olacak. Hastaların gerek danışmak, gerek muayene randevusu almak, gerekse evindeki yatalak veya kronik hastanın gelip değerlendirmesi için bir hekimi olacak.
Doktorlar hizmet vereceği vatandaşları nasıl seçecek?
Hekimler çalışmak istediği bölge ve mahalleyi kendileri seçecekler. Hekim arkadaşlarımıza, TÜİK'ten elde ettiğimiz "Hangi mahallede kimler yaşıyor?", bu verileri CD ortamında vereceğiz. Bir anlamda mahallenin muhtarı gibi olacak. Görevli olduğu mahallede hekim arkadaşımız bölgesindeki 3 bin 500 kişiyi gözden geçirecek. Bir aile hekimi en çok 4 bin kişiye bakalabilecek.
Birden fazla doktor aynı mahalleyi isterse nasıl belirlenecek?
Onun için de puan sistemi koyduk. Üniversite puanı gibi, kişiler meslekteki kıdemine göre sıralandı. Puanlamada en önemli kriter, meslekteki kıdem ve aile hekimi uzmanlığının olması.
Doktor ücretleri ne olacak?
4 bin 500 lira maaş verilecek. İlaveten en az 6 ay 3 bin lira daha sabit para verilecek her doktora. Hekimin baktığı nüfus içinde aşılanacak çocuk sayısı, gebe, yaşlı ve kronik hasta sayısı çoksa daha fazla para alacak. Kısacası doktorun hizmet verdiği popülasyonun profili de gelirini etkileyecek.
Vatandaşlar hangi aile hekimine bağlı olduğunu nasıl öğrenebilecek?
Ekim ayının son günlerinde ilan edeceğimiz web sayfasıyla tüm vatandaşlarımız 1 Kasım itibariyle kendi TC kimlik numaralarını girerek hangi hekimin hangi noktada kendisine hizmet vereceğini öğrenebilecek. Ayrıca bağlı bulundukları sağlık ocaklarına gittiklerinde oradan da öğrenebilecekler.
Hasta doktorunu nasıl seçecek?
Aile hekimliğinin en önemli özelliklerinden biri vatandaşa 3 ayda bir doktor seçme özgürlüğü tanıması. Vatandaş olarak memnun değilseniz aynı sağlık merkezi içinden başka bir hekime ya da o bölgedeki yakın bir başka ASM'ye kendinizi naklettirebilirsiniz. Size ait tüm kayıtlar otomatik olarak o doktora gidecek.
Örneğin kronik hastaların raporlarını, ilaçlarını kullanıp kullanmadığının takibini yapacak mı?
Her doktorun kendisine bağlı vatandaşları yılda en az bir kez görmesini istiyoruz. Yıllık check-up'ta 40'a yakın tahlil yapılabilecek.
Hangi durumlarda randevu gerekecek?
Acil hizmetler dışında randevu olmasını istiyoruz ama bakanlığın bir talimatı yok randevuyla çalışın diye. İşin doğası gereği makul bir randevu sistemine geçilmesini doğru buluyorum.
Sevk sistemi olacak mı?
Kişiler tamamen kendi özgür iradeleriyle ister aile hekimine giderler hizmetlerin tamamını ücretsiz alabilirler. Üniversite ya da eğitim araştırma hastanelerine gidebilirler. Oralarda 5-8 lira gibi küçük katkı payları var.
Peki hasta aile hekiminin yönlendirmesiyle hastaneye giderse?
Aile hekiminin yönlendirmesiyle giderse yine ücretsiz hizmet alacak.
Sık sorulan sorularAile hekimi hangi sağlık hizmetleri için çalışacak?
Aile hekimleri aşılama, obeziteyi önleme, sağlıklı yaşam, sigarayı bırakma, gebelik, lohusalık takipleri, çocukların büyüme, gelişme, beslenme takipleri gibi koruyucu sağlık hizmetlerinde bulunacak.
Aile hekimine yardımcı olmak için kimler görevlendirildi?
Aile hekimleri, aile sağlığı elemanı olarak adlandırılan bir sağlık görevlisiyle (ebe, hemşire veya sağlık memuru) anlaşacak. Bunun dışında Sağlık Bakanlığı'nın vermiş olduğu cari gider harcamaları ile aile hekimleri hizmetli, tıbbi sekreter ve gerekirse fazladan bir aile sağlığı elemanı ile anlaşabilecek.
Aile hekimi hangi ilaçları yazabilecek?
Tüm ARB grubu antihipertansifler, BPH'de kullanılan ilaçlar, Nateglinid grubu antidiyabetikler, menopoz ilaçları, ayaktan tedavide 3. kuşak parentral sefolosprinler. Ayrıca bazı kanser ve osteoporoz ilaçlarını yazabilecek.
ASM'lerde sıra alınacak mı?
Hekimlerin bir numerator sistemleri olacak, hekime kayıtlı hastalar sadece kendi hekimlerinden sıra alacak.
Aile hekimi evde hasta ziyaret edecek mi?
Aile hekimlerinin asıl görevleri koruyucu sağlık hizmetleridir. Ancak hareket edemeyen örneğin yatalak hastalara mesai saatleri içerisinde evde bakım uygulayacak.
Aile hekimi izinli olduğunda vatandaşa kim bakacak?
Aile hekimleri izin aldıklarında yerlerinde aynı ASM'deki hekimler bakacak. Eğer başka hekim yoksa toplum sağlığından bir hekim görevlendirilerek hizmetin aksamaması sağlanacak.
İstanbul'da yaşadıkları halde ikametgahları şehir dışında olanlar nasıl hizmet alacak?
İl dışında ikamet edip aile hekimine başvuran hastalar "misafir hasta" olarak bakılacak.
'Sözleşmeli çalıştırılan doktorların hiçbir güvencesi yok'İstanbul Tabip Odası Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Süheyla Ağkoç, bugüne kadar İstanbul'un birinci basamak hizmetinin hemen hemen hiç olmadığı ya da kötü uygulanan illerden biri olduğunu belirterek, aile hekimliğiyle ilgili çekincelerini şöyle özetledi:
* Üç ay içinde başka bir doktoru, başka bir semtte, başka bir ilçede seçebilirsiniz deniyor garip bir durum.
* İstanbul çok büyük göç alıyor. Sistem kayıtlı nüfus üzerinden işleyecek. Kayıtlı olmayan nüfus ne yapacak?
* Olmayan binayı doktora bulduruyor, tadilatını yaptırıyorsunuz. Doktoru sözleşmeli çalıştırıyorsunuz. Bu 1. basamak hizmetlerinin taşeronlaştırılması değil midir?
* Yeni sistemde doktorlar da aile sağlığı elemanları da yıllık sözleşmelerle sözleşmeli çalıştırılacak. Bu insanlar hangi sosyal güvenlik kurumundan emekli olacaklar?
Muayenehane gibi olacak!
Hekimler kendileri seçtikleri ASM'lerini kendileri oluşturdular. Bir anlamda kendilerini yansıtacak muayenehaneleri gibi olsun istedik. Hekim arkadaşlarımıza maaşları dışında ilave bir para veriliyor. Önümüzdeki 6 ay boyunca o sağlık ocağı daha iyi olsun diye her hekim için aylık 3 bin lira bir ücret verilecek. 3 hekim olursa ayda 9 bin lira ödenmiş olacak ASM'ye. Bilgi işlem ve temizlik elemanı gibi personelin ücretleri de bu paradan karşılanacak. Devlet artık elektrik, su ödemeyecek, boya yapmayacak.
İstanbul'un sağlık haritası çıkarılacak
İstanbul'da kaç tane kronik hasta var, kaç tane yatalak hasta var, kaç diyabetli var, kaç çocuğun aşısı yapılmış, kaç gebenin takibi yapılmış? Bütün bunlar aslında devletin hep merak ettiği ama bir türlü tam toplayamadığı verilerdir. Çünkü bir hasta bir gün sağlık ocağına gider başka gün özel hastaneye, ismi farklı kaydedilir vs. Hedef nüfus belirleyip hekime bunların kayıtları zorunlu kılındığında en fazla bir yıl içinde bütün bu veriler bizim elimizde olacak. Yılın sonunda sağlık haritamız ortaya çıkacak.
Artık rapor için hastaneye gidilmeyecek
Vatandaş temel ihtiyaçlarının yüzde 90'ını artık ASM'lerde çözecek. Çünkü vatandaş artık tanıdığı, kendi hastalığını soran, samimi ortamı tercih etmeye başlayacak. Zorunlu olmadıkça hastanelere gitmeyecek, dolayısıyla hastanelerde basit bir rapor için yapılacak işlemler ASM'lerde yapılacak.
