Kadınlar için 20, erkekler için ise 25 yıl 5000 prim günüyle emeklilik! Yüz binlerce kişiyi çok yakından ilgilendiriyor. Bunu yapan çalışanlar zararlı çıkıyor. Emeklilikte yaşa takılanlar(EYT), yaş şartına bakılmaksızın emekli olmak istiyor. Henüz EYT'de son durum ile ilgili bir değişiklik gündemde yok. Fakat çalışma hayatına devam eden EYT'lilerin göz ardı ettiği bir konu var.
EYT SON DURUM
Yüz binlerce kişi EYT'de son durumun ne olduğunu merak ediyor. Mart ayından beri ülkeyi bu kadar etkisi altına alan corona virüs nedeniyle maalesef ki Meclis'in gündemindeki öncelik konular da değişti. Şu an tüm EYT'liler hükümet tarafından kendileri için olumlu bir adım atmasını bekliyor.
EYT NEDİR? KİMLERİ KAPSIYOR?
EYT, 1999 yılında emeklilik yaşının değiştirilmesiyle ortaya çıktı. 4447 sayılı kanunla yapılan değişiklikle birlikte 8 Eylül 1999 tarihine kadar kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl sigortalılık süresi isteniyor ve 5000 prim günü olması gerekiyordu. Çıkarılan kanunla yaş şartı yükseltildi. Bu yasayla birlikte mayıs 1999'dan sonra sigortalı olan kadınlar için 58, erkekler için ise 60 yaş şartı konuldu. Bu kanun 1999'dan önce sigortalı olanları da kapsayınca, emeklilikte yaşa takılanların durumu ortaya çıktı.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT), emekli maaşı alamadıkları için çalışmaya devam ediyor. Fakat çalışma hayatında olan EYT'liler için de kritik bir durum söz konusu. Çalışmaya devam eden EYT'lilerden bir kısmı '2008 sonrasında çalışma süresi uzadıkça emekli aylığının düşmesi' nedeniyle sigortasız olarak çalışmayı tercih ediyor. Bu da beraberinde pek çok sorunu getiriyor. Sigortasız çalışan EYT'liler iş güvencesinden yoksun kalıyor, kıdem tazminatı alamıyor, işsizlik ödeneğinden yararlanamıyorlar. Kendi ceplerinden GSS primi ödemek durumunda kalabiliyorlar.
Çalışmaya devam eden EYT'liler karşılaşacakları durumları tam olarak bilmiyor. Öncelikle sigortalı olarak çalışmaya devam edenlerin alacakları emekli aylığında bu nedenle bir düşme yaşanabilir. Bu şekilde ne kadar çalışıldığına bağlı olarak değişir. Maaşının düşmesini istemeyenler ise sigortasız çalıştıkları sürenin hiçbir şekilde kıdem ve ihbar tazminatını alamazlar. GSS primi ödemek durumunda kalabilirler. Sigortasız işçi çalıştıran işveren için ise cezai yaptırımlar söz konusu.
EYT NASIL HESAPLANIR?
EYT'li vatandaşlar için düzenleme bugün uygulamaya girerse emeklilik yaşı hesaplanması şu şekilde olacak.
Vatandaşlar işe başladıklarında kendilerinden kadınlar için 20, erkekler için ise 25 yıl sigortalılık şartı ile birlikte 5000 prim şartlarını tamamladıklarında emekli olabilecekler. Ayrıca bu formül sadece 1999 tarihinden yani düzenlemenin hayata geçirilmesinden önce işe giren vatandaşları kapsıyor
EYT İÇİN BEKLENEN MÜJDE FİNLANDİYA MODELİ Mİ OLACAK?
Finlandiya modeli normal emeklilik standartlarını sağlamayanların erken emeklilikte maaşlarından kesinti yapılması sistemi.
Bu modele göre 65 yaşında emekli olacak bir kişi 64 yaşında emeklilik talep ederse bağlanacak aylık maaş oranı belli bir yüzde ile düşüyor. Örneğin 65 yaşında emekli olacak bir kişi 64 yaşında emekli olduğunda normal maaşından yüzde 4 daha az maaş alıyor.
Bu modelin Türkiye'de de özellikle emeklilikte yaşa takılanların emeklilikleri için kullanılabileceği üzerinde durulmuştu. O dönemde bu alanda çalışmaların olduğu da söylenmiş ancak daha sonra EYT konusuna dair gelen açıklamalar ile bu düzenleme unutulmuştu. Finlandiya modeline dair yeniden haberler üretmeye başladı.
