Yapılarda tuğla ve taşların örgüsünde ve sıvada harç kullanılır. Sinan'ın yapıları yığma olduğundan taşıyıcı duvarların mukavemeti için harç ve zamanla bozulmaması için de sıva çok önemlidir.
Sinan yapılarda esas olarak Horasan harcı kullanmıştır. Horasan, İran'ın doğusundaki bir bölgedir. Buranın toprağıyla yapılan testi, çömlek gibi eşyalar su geçirmediği için öteden beri inşaatçılar için gözde bir malzemedir.
Horasan harcı, temel olarak tuğla ve kiremidin yani pişmiş kil maddelerin öğütülerek toz halindeyken bağlayıcı madde olan kireç ve suyla karıştırılmasından oluşur. Harçların temel maddesi tarih içinde hep kireç olmuştur.
-Mimar Sinan 1575 yılında yaptığı Edirne'deki Selimiye Camii'nde, Horasan harcı kullanmıştır.
Horasan harcı uygarlık tarihinde çok eskiden beri bilinen ve kullanılan bir malzemedir. Normal kireç harcına göre daha dayanıklı, çok daha su geçirmez ve renginden dolayıyla tuğlayla uyum içinde olan Horasan harcının içine daha pek çok şey katılabilir. Örneğin bazen saman veya at kılı konarak daha esnek harç elde edilir ki bu da mesela deprem esnasında işe yarar. Bazen geçirimsizliği arttırmak için ince kum konur ki suyla temas eden yerlerde yalıtım daha iyi olur.
Horasan harcının içindeki maddeler hakkında o yüzden pek çok kaynakta farklı bilgiler vardır. Hatta tabiri caizse şehir efsanesi haline gelen ilginç ama yanlış karışım içerikleri de yazılmaktadır. Örneğin, çok sık olarak horasan harcına yumurta akı katıldığı söylenmektedir. Ancak Mimar Sinan'ın kullandığı ve daha önceki Osmanlı eserlerinde de kullanılan harçların kimyasal incelemesi sonucunda yumurta türü protein içeren bir katkı malzemesi bulunmamıştır.
Yapılan araştırmalarda horasan harcına yumurta akı eklendiğinde hiçbir ekstra katkı yapmadığı da görülmüştür.
Horasan harcı özellikle nem veya hamam, kuyu gibi suyla temas eden ıslak yerlerde gözenekli yapısı sayesinde çözülmediği için çok iyi bir malzemedir.
Tarihi yapılarda bazen ele gelen büyüklükte tuğla ve kiremit parçaların olduğu horasan harçları görülür ki bunlar teknik olarak harç değil, bugünün betonu yerine geçen taşıyıcı malzemedir. Bunlara da Horasan betonu denir. Bugün Suudi Arabistan'da betona, horasan denmesinin nedeni de budur.
TAYFUN ER'İN KALEMİNDEN BİN YILIN USTASI MİMAR SİNAN - 8
YARIN: GÖNÜLLERE KÖPRÜ KURDU
