İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Uyku Bozuklukları Merkezi Sorumlu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Derya Karadeniz, sağlıklı bir uykunun bağışıklık sisteminin gelişmesi açısından çok önemli olduğunu, vücudu salgın hastalıklara karşı koruyan antikorların normal ve sağlıklı bir uyku sırasında üretildiğini söyledi.
Dünya Uyku Derneği tarafından her yıl mart ayının üçüncü cuma günü, "Dünya Uyku Günü" olarak kutlanıyor. Uyku Günü'nde düzenlenen etkinliklerle uykunun insan sağlığı için önemine dikkat çekiliyor.
Bu yılki Uyku Günü ise dünya çapında etkili olan koronavirüsün gölgesinde gerçekleştiriliyor. Sağlıklı uykunun bağışıklık sistemini güçlendirici etkileri olduğunu belirten uzmanlar, koronavirüs gibi salgın hastalıklara karşı dirençli olmak için iyi bir uyku öneriyor.
Uykunun bağışıklık sistemi üzerindeki etkilerini değerlendiren Prof. Dr. Derya Karadeniz, uyku ve bağışıklık sistemi arasında çok net bir ilişki olduğuna dikkati çekti.
Bağışıklık sisteminin enfeksiyonlara karşı çalışacak hücreleri, normal ve sağlıklı bir uykuda salgıladığını belirten Karadeniz, şöyle konuştu:"Bağışıklığın tıpkı beynimizin hafızası gibi bir hafızası var. Herhangi bir virüs, bakteri veya enfeksiyon yaratacak mikrobik durumla karşılaştığımızda immün sistemimiz normal çalışıyorsa bunu ilk karşılaşmada tanıyor ve bir sonraki karşılaşmada buna karşı savaşacak ve ortadan kaldıracak hücreleri hazırlıyor. Vücuda giren mikrop, virüs veya bakterinin tanınması ve ona karşı antikor dediğimiz koruyucu hücrenin oluşturulması, onun tanınma işlemi ve bağışıklık sisteminin hafızası, uykunun derin döneminde meydana geliyor. Eğer uykumuz normal ve sağlıklı değilse, herhangi bir uyku hastalığımız varsa o zaman derin uyku azalıyor veya ortadan kalkıyor. Dolayısıyla bağışıklık sisteminin ana elemanları olan virüslere, bakterilere karşı savaşacak hücrelerin yapımı ortadan kalkıyor ve enfeksiyonlar ortaya çıkıyor."
"İYİ UYUNMUYORSA BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ ZAYIFLIYOR"
Prof. Dr. Derya Karadeniz, mikrop ve virüslere karşı savaşan bağışıklık hücrelerinin birçoğunun uykuda üretildiğini dile getirerek, "Kişi eğer iyi uyuyamıyorsa bağışıklık sistemi de zayıflayacaktır. Daha önceden karşılaştığımız mikrobu tanıyıp, bir daha karşılaştığımızda hasta olmamızı engelleyen antikor üretimi için gerekli bağışıklık sisteminin hafızası derin uykuda ortaya çıkıyor." dedi.
Normal ve sağlıklı bir uykunun, aşılar üzerinde de etkili olduğunu belirten Prof. Dr. Karadeniz, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Eğer uyku kötüyse yeteri kadar uyunmuyorsa, uyku bölünüyorsa aşı cevabı da bozuluyor. Bir çalışma var. Bu çalışmada buruna virüs verildikten sonra bir grup çok güzel uyuyor, diğer grup çok kısa uyuyor ve kötü uyuyor. Kısa ve kötü uyuyanlarda burna verilen virüs veya enfeksiyon hastalık yaparken, iyi uyuyanlarda hastalık ortaya çıkmıyor. Çünkü bağışıklık sistemleri gece uykuda bunun herhangi bir enfeksiyon yaratmasını engelliyor. Hepatit A ve B aşılarıyla yapılan çalışmalar var. Eğer uyku kötüyse kişide uyku hastalığı varsa ya da az uyunuyorsa bu, aşıların koruyuculuğunu da olumsuz etkiliyor. Yani 3. aydan itibaren Hepatit A ve B'de koruyuculuk oranı azalıyor. Uykuda koruyucu bağışıklık sistemi, hücreleri yeteri kadar salgılanamadığı için aşı cevabı da çok net olarak bozuluyor."
"İYİ UYKU, KESİNTİSİZ UYUMAK VE DİNLENMİŞ UYANMAKTIR"
Uyku düzeninin kişiden kişiye değiştiğini belirten Karadeniz, kesintisiz uyuyan ve ertesi gün dinlenmiş olarak uyanan kişilerin, "normal ve sağlıklı bir uyku" uyuduğunu kaydetti.
Geceleri uyku apnesi, hareket bozuklukları, sık tuvalete kalkma veya terleme gibi nedenlerle sıklıkla uyanan kişilerde uyku hastalığı aranabileceğine değinen Karadeniz, "İyi uyku demek, akşam yatıp, en az haftanın beş günü kesintisiz uyuyarak sabah dinlenmiş uyanmak demektir." ifadesini kullandı.
Uyku süresinin de kişiden kişiye değiştiğinin altını çizen Prof. Dr. Derya Karadeniz, şunları kaydetti:
"Genelde toplumun yüzde 85'inde ihtiyaç duyulan uyku süresi, 6-8 saattir. Bunun ekstremleri vardır. Doğuştan kısa uyuyan kişiler, 6 saatten daha az uyuyanlar vardır. Bunlar çocukluktan beri az uyurlar, bu sorun sonradan ortaya çıkmaz. Sonradan ortaya çıkarsa buna 'uykusuzluk' adını veriyoruz. Bunlar 5-6 saat uyuyunca dinlenirler. Doğumsal olarak uyku ihtiyacı uzun olanlar vardır, bunlar 8 saatten daha az uyurlarsa uykularını alamazlar, çünkü beyinlerinin ihtiyacı en az 8 saatlik uykudur. Bu da doğuştandır, çocukluktan beri uzun uyuyan insanlardır."