ABD, Almanya, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç ve İsveç büyükelçilikleri, hapiste bulunan Osman Kavala'nın serbest bırakılması için olağandışı bir açıklama yapınca kriz patlak vermişti.
ABD, Almanya, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç ve İsveç büyükelçilikleri, hapiste bulunan Osman Kavala'nın serbest bırakılması için olağandışı bir açıklama yapınca kriz patlak vermişti.
Başkan Recep Tayyip Erdoğan, hafta sonu yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullanmıştı: "Yatıyorlar, kalkıyorlar, Kavala, Kavala… Kavala dediğin, Soros'un Türkiye şubesi. 10 tane büyükelçi onun için Dışişleri Bakanlığı'na geliyor. Bu ne terbiyesizliktir ya? Siz burayı ne zannediyorsunuz ya? Burası Türkiye, Türkiye. Burası öyle zannettiğiniz gibi bir kabile devleti değil. Burası anlı şanlı Türkiye. Burada kalkıp da Dışişleri Bakanlığı'na gelip talimat verme gibi bir yola giremezsiniz.
Gerekli talimatı ben de Dışişleri Bakanımıza verdim. Ne yapması gerektiğini söyledim. 'Bu 10 tane büyükelçinin bir an önce istenmeyen adam ilan edilmelerini hemen halledeceksiniz' dedim. Bunlar Türkiye'yi tanıyacaklar. Türkiye'yi bilmedikleri, anlamadıkları gün burayı terk edecekler."
'İstenmeyen kişi' ilanı diplomatik statüyü kaldırabilir ve çoğu zaman elçilerin sınır dışı edilmesi veya tanınmasıyla sonuçlanır.
BBC: GERİLİM 'İSTENMEYEN ADAM' HAMLESİNDEN SONRA AZALDI
İngiliz BBC gazetesi, "Türkiye ile ABD dahil 10 Batılı ülke arasındaki gerilim, Türk Cumhurbaşkanı'nın büyükelçileri 'istenmeyen adam' ilan edeceğini duyurmasından sonra azaldı." ifadelerini kullandı. Haber şöyle devam etti:
Başkan Recep Tayyip Erdoğan, elçilerin geçen hafta hapisteki bir eylemcinin serbest bırakılması çağrısında bulunması üzerine, hepsinin sınır dışı edilmesi emrini verdi.
Erdoğan'ın bir danışmanı BBC'ye, Cumhurbaşkanı'nın bu geri adımı memnuniyetle karşıladığını ve sorunun neredeyse çözüldüğünü söyledi.
BBC Ortadoğu muhabiri Tom Bateman, Erdoğan'ın bu hamlesinin Batılı güçlerle yeni bir diplomatik krizi engellediğini söyledi.
RUS KOMMERSANT: ERDOĞAN TÜM SAVAŞI ÜSTLENDİ
Rus basınından Kommersant gazetesi, "Erdoğan tüm savaşı üstlendi" başlığıyla verdiği haberinde, Erdoğan'ın Batı'yla ilişkilerde kırmızı çizgisini çekip içişlerine müdahaleye müsamaha göstermeyecekleri mesajını verdiğini yazmıştı.
Gazete, Erdoğan'ın Batı'yı 'meydan okumayı kabul etmek veya Türkiye'yle doğrudan cepheleşmeden kaçınmak' arasında zor bir seçimle baş başa bıraktığını vurgulamış ve söz konusu 10 ülkenin yönetimlerinin Erdoğan'ın kararı nedeniyle acil istişareler yaptığının da altını çizmişti.
VİYANA SÖZLEŞMESİ NE ANLAMA GELİYOR?
Diplomatik İlişkiler Hakkındaki Viyana Konvansiyonunun 41. maddesi, bir diplomata, bulunduğu ülkenin yasalarına ve düzenlemelerine saygı duymayı şart koşuyor.
Maddede, "Kabul eden devletin kanunlarına ve nizamlarına riayet etmek, ayrıcalıklarına ve bağımsızlıklarına halel gelmeksizin, bu gibi ayrıcalıklardan ve bağışıklıklardan yararlanan her şahsın görevidir. Anılan devletin iç işlerine karışmamak da bu şahısların keza görevidir." ifadeleri yer alıyor.
Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Eray Güçlüer şunları söyledi: Viyana Sözleşmesi üzerinden ABD'lilerin bir açıklama yapması çok ilginç. Viyana Sözleşmesi'nin 41. maddesi bu anlamda o ülkenin yani kabul eden ülkenin herhangi bir şekilde içişlerine karışılmayacağını ifade eden bir anlaşma. Yani ABD burada şunu demek istiyor. "Biz Türkiye'nin içişlerine karışmadık. Bu Türkiye'nin içişlerine karışma şeklinde değerlendirilmesin" şeklinde algılamak lazım.
Tam adı 18 Nisan 1941 tarihinde diplomatik ilişkiler hakkında Viyana Sözleşmesi olarak. Bu işte büyükelçilerin bulundukları ülkelerde uyacakları kurallar bir ülkeye büyükelçi gönderilip gönderilmemesin esas alınacak hususlar gibi kriterler gibi önemli düzenlemeler içeren maddeler. Bu bir anlamda savunma açıklaması. İçişlerinize müdahale etmiyoruz açıklaması.
"ARKASINDA BIDEN YÖNETİMİ VAR"
Başkan Erdoğan'ın sert çıkışı dünya basınında geniş yankı buldu. Konuya ilişkin geniş bir analiz yayınlayan ABD'li New York Times gazetesi, Erdoğan'ın tepkisinin yanı sıra büyükelçilerden gelen Kavala çağrısının perde arkasına ilişkin de açıklamalara yer verdi.
İstanbul Büro Şefi Carlotta Gall imzasıyla yayınlanan haberde, Kavala çağrısının ardında ABD Başkanı Joe Biden hükümetinin olduğu ifadeleri yer aldı.
Analizde, 'istenmeyen kişi' ilan edilmenin, ev sahibi ülkeyi terk etme gerekliliği taşıdığı yorumunda da bulunuldu.
Erdoğan'ın sert çıkışının, ABD'ye yönelik taviz vermeden sürdürdüğü dış politikasının bir sonucu olduğuna yönelik yorumların yer aldığı haberde büyükelçilere ayrılmaları için net bir süre verilmediği ve gerçekten sınır dışı edilip edilmeyeceklerinin belirsizliğini koruduğu da yer aldı.
Başkan Erdoğan'ın, ABD'nin itirazlarına rağmen Rusya'ya izlediği S-400 anlaşmasında geri adım atmadığının belirtildiği haberde, Erdoğan'ın, diplomatlar için yaptığı "Türkiye'yi bilmeli ve anlamalılar. Bunu yapmadıkları gün gidecekler" açıklaması öne çıkarıldı.
Öte yandan bazı gazeteler ise Kavala'cı 10 büyükelçinin geri adımını hazmedemedi. ABD büyükelçisinin öncülüğünde gerçekleşen bu bildiri sonrası Amerika'da sıkı bir Türkiye düşmanlığı yapan Ermeni lobileri çileden çıktı.
Amerika Ermeni Ulusal Komitesi (ANCA) sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, ABD'ye Türkiye tavrını netleştirmesi yönünde çağrı yaparken F-16 üzerinden hastag açıp şu ifadeleri kullandı:
"BURASI LİSE SINIFI DEĞİL"
"Ülkeler kodlu iletişim kurmamalıdır. ABD'nin Türkiye'ye yönelik politikası net olmalıdır. Burası bir lise sınıfı değil. Amerikan netliğinin zamanı geldi. Eylemler, sadece kelimeler değil. Türkiye'ye jet yok."
TÜRK DÜŞMANI KATİ PİRİ ÇILGINA DÖNDÜ
Türkiye tarafından sınır dışı edilecek olan 10 büyükelçi için ülkelerin geri adım atmaları, Türkiye karşıtlığıyla tanınan Avrupa Parlamentosu eski Türkiye Raportörü Kati Piri'yi çılgına çevirdi. Selahattin Demirtaş ve Osman Kavala için Avrupa Parlamentosu'nda her fırsatta Türkiye aleyhtarlığı yapan Piri geri adım için "Dünya baş aşağı" diye paylaşım yaptı.
BLOOMBERG: ERDOĞAN GERİLİMDEN KAÇTI
10 büyükelçinin geri adımını hazmedemeyen bir diğer gazete ise ABD merkezli medya kuruluşu Bloomberg, "Erdoğan büyükelçilerin sınır dışı edilmesi çağrısını iptal etti, gerilimden kaçtı" başlığını kullandı. Bloomberg, "Erdoğan büyükelçilerin sınır dışı edilme talebini bıraktı ve Türk lirasını sarsan diplomatik gerilimi azalttı. Bu gerilim Ankara'nın kilit partnerleriyle ilişkisini yıkıma uğratacaktı" ifadelerini kullandı.
NYT: DİPLOMASİ BÜYÜK BİR FACİADAN KURTARDI
Başkan Erdoğan'ın 10 büyükelçiye had bildirmesinden rahatsız olan bir diğer gazete ise NYT oldu. Carlotta Gall imzalı skandal haberde, "Türkiye Cumhurbaşkanı 10 Batılı diplomatı sınır dışı etme kararından vazgeçti" başlığı kullanıldı.
Yazıda, "Sınır dışı etme tehdidi ciddi ekonomik sorunlara sebep olabilecek ve NATO içerisinde dağılmaya sebep olabilecekti. Erdoğan, Pazartesi günü 10 büyükelçiyi sınır dışı etme kararından geri adım attı ve analist ve diplomatlara göre Türkiye'ye ekonomik felaket getirecek ve NATO ittifakına zarar verecek diplomatik fırtınadan kurtuldu. Hesaplı bir hareketle 10 ülke büyükelçisi Viyana Sözleşmesi'ne uyduklarını açıklayan ifadeler kullandı ve bu da Erdoğan tarafından olumlu karşılandı" denildi.
FRANCE24: ERDOĞAN U-DÖNÜŞÜ YAPTI
Türk düşmanlığı ile gündemden düşmeyen ve Yunanlıların yanında yer alan Macron'un ülkesi de geri adım ile çılgına dönen ülkelerden biri. France24, "Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, Batılı diplomatları sınır dışı etme tehdidinde U-dönüşü yaptı" başlığını kullanırken, "Büyükelçiliklerin Viyana Sözleşmesi açıklamalarından sonra Erdoğan, sınır dışı etme tehdidini geri çekti" dedi.
WASHINGTON POST: TEHDİDİ GERİ ÇEKTİ
10 büyükelçinin skandal Kavala bildirisinin arkasında ABD Başkanı Biden'ın olduğu iddia edilmişti. İddiayı kanıtlar bir haber de ABD'li Washington Post'tan geldi. Gazete, "Erdoğan büyükelçilere tehdidini bıraktı ve ABD ve diğer Batılı müttefikleriyle krizi önledi" başlığını attı.
Gazete, "Pazartesi günü çok dikkatlice koreografisi yapılmış jestlerle birlikte ABD, Kanada ve diğer ülkeler tek cümlelik bir açıklama ile diplomatik normlara uyacaklarını duyurdular. Uzmanlara göre Erdoğan'ın Kavala konusundaki ani çıkışı, dış siyasette gerilimi azaltmak yerine tırmandırması onun dikkati çözemediği ekonomik krizden başka bir yere çekmek ve popülaritesini artırmak için endişeli olduğunu gösteriyor" yorumunu yaptı.
Teröristlerin yuvası olan Almanya'nın önde gelen dergilerinden Der Spiegel, "İnsan hakları aktivistinin serbest bırakılması çağrısında bulunan büyükelçilerin Türkiye'yi terk etmesine gerek kalmadı. Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, daha önceki açıklamalarını değiştirdi" yorumunu yaptı.
