Şubat ayında Başkan Recep Tayyip Erdoğan temel gıda ürünlerinde KDV oranını yüzde 8'den yüzde 1'e indiren kararı açıkladı. Devletin vatandaş daha ucuza gıda tüketsin diye vergi gelirinden vazgeçerek büyük fedakarlıkta bulunmasının ardından market raflarında temel gıda ürünlerinde indirim yerine fahiş fiyat artışları sürdü. Peki 'Tarladan sofraya fiyatlarla kim oynuyor?, Fiyatlar yükseldi mi yükseltildi mi?, Yine zincir marketlerin stokçuluk oyunu mu?' Bu rakamlar her şeyi anlatıyor...
Sabah Gazetesi Yazarı Faruk Erdem, 'Tarladan sofraya fiyatla kimler oynuyor' sorusunu masaya yatırarak KDV indirimlerine rağmen fahiş fiyat oyununa dikkat çekti.
"SOĞUK ZİNCİRDE İKİ KAYBEDEN VAR, BİR ÜRETİCİ İKİ TÜKETİCİ"
Tarladan sofraya dediğimiz soğuk zincirde iki kaybeden var. Bir üretici iki tüketici. Çünkü üretici malını yok pahasına satıyor. Üretici de yüksek fiyattan satın alıyor.
"ÜRETİCİNİN ÜRÜNÜ YOK PAHASINA SATILIYOR"
Şimdi birisi yer üstünde birisi yer altında kullanılan gübreler üre gübresi yüzde 344 dap gübresi yüzde 233 artmış. Besi yemi yüzde 129, süt yemi yüzde 131 yükselmiş. Yani girdi maliyetleri üreticinin artmış. Ancak bu maliyetler üreticinin fiyatlarına yansımamış. Hala üreticinin malı yok pahasına alınmaya devam etmiş.
"ASIL HİKAYE BURADA BAŞLIYOR"
Yine örneğin 4-4,5 TL'ye alınan süt tüketiciye 18 TL'ye geliyor. Biz 18 TL'ye içiyoruz o sütü. Asıl hikaye burada başlıyor. Üreticide yok pahasına satılan maldan son kaybedene doğru hikayeyi götürelim.
2 TL'lik elma sofraya 12 TL'ye, limon 1,5 TL'den 9 TL'ye, marul 2,5 TL'den 12 TL'ye, mercimek 8 TL'den 29 TL'ye maydanoz 1 TL'den 6 TL'ye gelmiş. Bunlar ortalama rakamlar. Bunların çok üzerinde de rakamlar var Çarşı'da pazarda.
"TARLADA ÜRETİLEN ÜRÜN SOFRAYA KADAR 7-8 KERE EL DEĞİŞTİRİYOR"
Peki bu fiyat artışları neden oluyor? Burada üretilen mal 7-8 tane 7-8 tane el değiştiriyor. Yani burada sürekli el değiştiren ürün için komisyonlar devreye giriyor, kar marjları devreye giriyor, ulaştırma-depolama maliyetleri devreye giriyor. Fiyat yüzde 500 yüzde 600 artıyor. Bunun enflasyonla bir ilgisi yok. Ticaretle bir ilgisi yok. Dolayısıyla burada sadece iki kaybeden var birisi üretici birisi tüketici.
"YÜZDE 600 DİYE BİR KAZANÇ OLAMAZ"
Burada asıl bakılması gereken bu soğuk zincirde aracıların azaltılması. Ancak yine de burada yüzde 600 diye bir kazanç olamaz.
"DEVLET BÜYÜK FEDAKARLIK YAPTI"
Devlet soğuk zinciri kontrol altına alan mekanizları geliştiriyor. Üzerine KDV oranları indirildi. Devlet burada büyük fedakarlık yaparak kendi gelirlerinden de vazgeçti.
KDV indirimlerine rağmen marketlerin fiyat artışlarına da değinen Erdem, "Burada bir ahlaki sorun var. Bunu ticaretle anlatmak mümkün değil. Örneğin bir market 10 TL ye aldığı bir biberi 29 TL'ye satıyor. Böyle bir kar yok.
"KDV İNDİRİMİNİ TÜKETİCİYE YANSITACAĞINA, KAR OLARAK CEBİNE YANSITAN MARKETLER VAR"
KDV yüzde 8'den yüzde 1'e bire indi gıdada. Ancak bir market fişini incelediğimizde süzme beyaz peynirin fiyatı KDV yüzde 8 iken de 18,5 TL KDV yüzde 1 iken de 18,5 TL. Devlet bu indirimi tüketici için yaptı. Bu market ne yapıyor. Bu KDV indirimdeki farkı bu şekilde cebine indiriyor.
HAL FİYATLARI
Ramazan ayının da gelmesiyle birlikte özellikle gıda fiyatlarındaki fırsatçılık ile mücadele devam ediyor. Tarladan çatala kadar yüzde 400'leri bulan fiyat artışlarının görüldüğü sebze meyvede hallerdeki değişimler de dikkat çekiyor. Özellikle 2022 yılı ile birlikte 5 katı fiyat artışları görülüyor. Hem Antalya hem de İstanbul'daki hal fiyatları karşılaştırıldığında 2020 ve 2021 yıllarına göre fahiş fiyatlar ortaya çıkıyor. Nisan 2020'de Antalya'da halde 1.5 lira olan domates 2022 yılında 17 lirayı buluyor. Aynı domates İstanbul halinde 2020'de 3 lirayken bugün 28 liraya ulaşıyor. Daha önce yılda yüzde 10-20 oranında artan fiyatların 2022 yılı ile birlikte katlanarak artması dikkat çekiyor. Uzmanlar bunun enflasyonla emtia fiyatlarıyla izah edilemeyeceğini belirtiyor.
