Toplum tarafından şah damarı olarak bilinen karotis, beyni besleyen ve boynun sağ ile sol tarafında yer alan ana damarları oluşturuyor. Bu damarların tıkanması "şah damarı tıkanıklığı" olarak adlandırılıyor. Genellikle 40 yaş üstündeki kişilerde görülen şah damarı tıkanıklığı, tedavisinde geç kalındığında geçici veya kalıcı felce, hatta ölüme bile neden olabiliyor. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Süleyman Özkan, şah damarı tıkanıklığıyla ilgili önemli bilgiler veriyor:
ARADA ULTRASON YAPTIRILMALI
Şah damarı tıkanıklığında gecikmemek için özellikle 40 yaş üstünde olan ve diyabet, hipertansiyon ile kolesterol yüksekliği gibi klasik risk faktörlerine sahip kişiler göz kararması, baş dönmesi, el ile kol uyuşması, yürüme bozukluğu, denge kaybı ve konuşma bozukluğu gibi sorunlar olduğunda zaman kaybetmeden hekime başvurmaları çok önemli. Ayrıca çoğunlukla belirgin semptomlar göstermeyen şah damarı tıkanıklığının erken teşhisi için kadın veya erkek fark etmeksizin 40 yaş üzerindeki kişilerin tıkanıklık olup olmadığını öğrenmek amacıyla belirli aralıklarla ultrason taraması yaptırmaları tavsiye ediliyor.
DAMAR SERTLİĞİYLE SEYREDİYOR
Şah damarı tıkanıklığı özellikle 40 yaş üstü ve klasik risk faktörlerine sahip (yaş, diyabet, hipertansiyon ve kolesterol yüksekliği gibi hastalıklar) kişilerde görülüyor. Damar sertliği ile seyreden şah damarı darlıklarına koroner arter darlığı ve bacak damar darlığı da eşlik edebiliyor. Genellikle felç tablosu oluşturuncaya dek belirti vermeden yavaş ve sinsi şekilde ilerliyor. Öyle ki beyin damarının biri tümüyle tıkalı olduğu halde hiçbir şikayete neden olmayabiliyor. Dolayısıyla hasta herhangi bir yakınması olmasa da aniden ağır bir felç geçirebiliyor. Şah damarı belirti verdiğinde ise genellikle göz kararması, baş dönmesi, el kol uyuşması, yürüme bozukluğu, denge kaybı ve konuşma bozukluğu gibi sorunlar ile kendini belli ediyor.
HER DARALMA AMELİYAT DEĞİL
Şah damarındaki tıkanıklık yüzde 50'nin altındaysa hastanın risk faktörlerine yönelik önlemler alması ve kan sulandırıcı ilaç kullanması genellikle yeterli oluyor. Ancak şah damarındaki darlık ciddi boyutlardaysa ameliyat tedavisi gündeme geliyor. Tedavide "cerrahi yöntem" altın standart olarak kabul ediliyor. "Endarterektomi" adı verilen ve boyuna 2-3 santimlik kesi yapılarak gerçekleştirilen yöntemde damar içindeki plak, yani kolesterol içerikli pürüzlenme tamamen çıkarılıyor. Ameliyat lokal anestezi altında ve hastayla konuşa konuşa gerçekleştiriliyor.
