2024-2026 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program'ın (OVP) önceki metinlerden belirgin farkı yapısal reform ajandasının ana başlıklarını ve uygulama takvimini paylaşması oldu. Programda Türkiye Yüzyılı Vizyonu'na uygun olarak 7 önemli reform alanı belirlendi.
Yatırım yeri envanteri çıkarılmasından, ikinci basamak emeklilik sistemine, afet sigortasından dar gelirliye konut seferberliğine kadar toplumun tüm kesimlerini kapsayan adımlar atılacak. Öncelikli reform alanlarına yönelik düzenlemeler "Büyüme ve ticaret, beşeri sermaye ve istihdam, fiyat istikrarı ve finansal istikrar, kamu maliyesi, afet yönetimi, yeşil ve dijital dönüşüm, iş ve yatırım ortamı" başlıklı 7 temel eksenden oluştu.
Konuyu köşesine taşıyan Sabah Gazetesi Yazarı Dilek Güngör, OVP'nin şifrelerini yazdı. Güngör, "'Büyüme ve Ticaret', 'Beşeri Sermaye ve İstihdam', 'Fiyat İstikrarı ve Finansal İstikrar', 'Kamu Maliyesi', 'Afet Yönetimi', 'Yeşil ve Dijital Dönüşüm', 'İş ve Yatırım Ortamı' başlıkları altında hükümet kanuni düzenlemelerle ilgili taahhütlerde bulunuyor." ifadelerini kullandı.
İşte Dilek Güngör'ün 7 Eylül tarihli yazısı:
Dün yerli ve yabancı yatırımcıların gözü Külliye'deydi. Türkiye'nin 3 yıllık makro ekonomik hedeflerinin yer aldığı Orta Vadeli Program (OVP) açıklandı.
Peki nasıl algılandı?
Bana kalırsa, bizzat Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla programın açıklanması hükümetin bütün hedeflerin arkasında kararlılıkla duracağının göstergesi...
OVP'de gerçekçi ve öngörülebilirliği artıran hedefler dikkat çekiyor.
Ne bunlar derseniz...
Herkesin kafasında büyümeden taviz verilmeden enflasyonla mücadelenin nasıl yapılacağı sorusu var.
Esasında OVP incelendiğinde ilk etapta daha düşük büyüme, daha yüksek enflasyon ve bütçe açığı öngörülüyor. 2025'te ise toparlanma vaadediliyor.
6 Şubat'ta yaşanan depremlerin maliyetinin çıkarılması ve bunun bütçe dengesinde yer bulması, önümüzdeki yıl yerel seçim olmasına rağmen hükümetin büyümeden taviz vereceğini beyan etmesi, yıl sonu enflasyon tahminini ise Merkez Bankası öngörüsünden daha yükseğe çıkarması önemli...
Fakat asıl dikkat çekici nokta 'yapısal reformlar'...
'Büyüme ve Ticaret', 'Beşeri Sermaye ve İstihdam', 'Fiyat İstikrarı ve Finansal İstikrar', 'Kamu Maliyesi', 'Afet Yönetimi', 'Yeşil ve Dijital Dönüşüm', 'İş ve Yatırım Ortamı' başlıkları altında hükümet kanuni düzenlemelerle ilgili taahhütlerde bulunuyor.
Somut eylemlerden en önemlileri de kamu harcamalarıyla ilgili...
Programa göre, deprem ve afet harcamaları hariç kamu açığı düşürülecek. Kamunun yatırım programına çekidüzen verilecek. Ekonomik ve sosyal fayda üretecek yatırımlar önceliklendirilecek. Kamu harcamaları periyodik gözden geçirilecek. Verimsiz harcama programları tasfiye edilecek. Sosyal yardım sistemi gözden geçirilecek. İstihdam teşviklerinden etkin olmayanlar sonlandırılacak. Vergi harcamaları gözden geçirilip, etkin olmayan istisna ve muafiyetler kalkacak. Sağlık hizmetlerinin geri ödemesinde denetim modelleri geliştirilecek. Taahhütlerin hepsinin 2024 yılında gerçekleşmesi öngörülüyor.
Eğer hükümet bu adımları kağıt üzerinde bırakmazsa, o zaman ekonomide yaşanan sıkıntıyı sadece vatandaşın değil kamunun da üstlendiği algısı toplumun tüm kesimlerinde satın alınır. Bu da OVP'nin daha fazla sahiplenilmesini sağlar.
Üç yıllık dönemde atılacak reform adımları şöyle:
1- BÜYÜME VE TİCARET
SANAYİDE TEKNOLOJİK DÖNÜŞÜM: Sanayide yerli üretim ve ürün bazlı teknolojik dönüşüm sağlanacak. Sanayi alanları genişletilecek. Türkiye Varlık Fonu ve özel sektör tarafından gübre ve petrokimya başta olmak üzere sanayinin ihtiyaç duyduğu yeni yatırımlar hayata geçirilecek. Dijital ve yeşil dönüşüm kapsamında ithalata bağımlılığı azaltmaya ve arz güvenliğini temine yönelik ulusal kritik hammaddeler stratejisi hazırlanacak.
PLANLI TARIMSAL ÜRETİM: Ürün ve tarım parseli bazında üretim alanları belirlenecek, çiftçi başvuruları, üretim izinleri ve ekim kontrolünün çerçevesi ortaya konulacak. Gıda fiyatlarında istikrarı ve arz güvenliğini sağlamak için stratejik tarım ürünlerinde yeterlilik oranları belirlenecek ve üretim planlaması yapılacak.
DİZİ FİLMLERE DESTEK: Turizm, taşımacılık, eğitim, sağlık, dizi, film ve animasyon başta olmak üzere kültür endüstrileri, yurtdışı müteahhitlik ve teknik müşavirlik alanlarında verimlilik ve rekabet gücünü esas alan döviz kazandırıcı hizmet ticareti desteklenecek.
2- BEŞERİ SERMAYE VE İSTİHDAM
İŞGÜCÜNDE GÜVENCELİ ESNEKLİK: Uzaktan, kısmi ve geçici süreli çalışma ile platform çalışması gibi yeni nesil esnek çalışma modellerinde yaşanan gelişmeler doğrultusunda iş dünyasının ihtiyaçları ve iş-özel yaşam dengesi gözetilerek mevzuat düzenlemeleri hızlı ve etkili bir biçimde hayata geçirilecek. İş Kanunu'nda sosyal taraflarla diyalogla yapılacak değişiklikler ve bu doğrultuda gerçekleştirilecek ikincil mevzuat çalışmaları ile işgücü piyasalarında güvenceli esneklik sağlanacak.
GENÇ VE KADINLARA YENİ İŞ: Gençlerin kariyer yönetimine yönelik geleceğin meslekleri de dâhil olmak üzere bilinç düzeyini artıracak faaliyetler yaygınlaştırılacak. Girişim şirketlerinin nitelikli personel istihdam etmeleri kolaylaştırılacak, başta kadınlar olmak üzere girişimcilik programları yaygınlaştırılacak.
KREDİYE ULAŞIM KOLAYLAŞACAK: Girişimci ve KOBİ'lerin krediye ulaşım şartları kolaylaştırılacak, kurumsal ve bireysel girişim sermayesi, kitle fonlaması, melek yatırımcılık gibi alternatif ve yenilikçi finansman imkânları artırılacak ve kullanımları yaygınlaştırılacak. Nitelikli akredite danışman ve mentor havuzu oluşturulacak. Öncelikli sektörlerde danışmanlık merkezleri ve platformlar aracılığıyla birebir danışmanlık mekanizmalar geliştirilecek.
3- FİYAT VE FİNANSAL İSTİKRAR
TÜKETİM ARTIŞINA TEDBİR: Fiyatlar geçmiş enflasyona endeksleme davranışının azaltılmasına yardımcı olacak şekilde belirlenecek. Yatırım, istihdam, üretim ve ihracata dayalı büyüme politikalarıyla fiyat istikrarı odaklı olarak reel sektörü destekleyen finansman imkânı sağlanacak. Enflasyonu besleyen tüketim artışını önleyecek tedbirler alınacak.
DAR GELİRLİYE KONUT: Kira ve konut fiyatlarındaki gelişmeleri de göz önünde bulundurarak, daralan konut arzının hızla artırılmasına, depremin oluşturduğu konut stokundaki kayıpların telafisine yönelik yeni sosyal konut projeleri geliştirilerek dar gelirli vatandaşların konuta erişim imkânı arttırılacak.
KKM'NİN AĞIRLIĞI AZALACAK: Kur korumalı mevduat hesabının mevduat içindeki ağırlığının azalmasını teminen finansal kuruluşlara yönelik makroihtiyati tedbirler sadeleşecek.
DİJİTAL TL YAYGINLAŞACAK: MB Dijital Türk Lirası Araştırma Geliştirme Projesi'nin ikinci faz pilot bulguları doğrultusunda, dijital Türk Lirası'nın yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar yürütülecek.
İKİNCİ BASAMAK EMEKLİLİK: İkinci basamak emeklilik sistemi devreye alınacak. Otomatik Katılım Sistemi'nin işverenlerin de katkısı ile ikinci basamak emeklilik sistemine dönüşeceği tamamlayıcı emeklilik sistemi kurulacak.
4- KAMU MALİYESİ
FAYDA ÜRETEN YATIRIMA ÖNCELİK: Kamu yatırım programında rasyonelleştirme çalışmaları yapılmak suretiyle kısa sürede tamamlanarak ekonomik ve sosyal fayda üretecek yatırımlara öncelik verilecek. Kamu özel işbirliği projeleri, makroekonomik politikalar, kamu yükümlülükleri ve bütçe dengeleri dikkate alınarak ve dengeli bir risk paylaşımı ile maliyet etkinliği gözetilerek planlanacak.
VERGİDE ADALET SAĞLANACAK: Gelir, kurumlar, katma değer vergileri kanunları ile vergi usul kanununun, vergilemede adalet, eşitlik, öngörülebilirlik ve şeffaflık ilkeleri temelinde, vergi tabanının genişletilmesi ve gönüllü uyumun artırılması, sade ve kolay uygulanabilir bir yapı oluşturulması amacıyla güncellenmesi yönünde düzenlemeler hayata geçirilecek, orta vadede doğrudan vergilerin payı artırılacak.
ESNEK ÇALIŞMA MODELLERİ GELİYOR: Kadın, gençler, engelliler başta olmak üzere çalışma hayatına kalıcı katılımı sağlamayı teminen esnek çalışma biçimleri yaygınlaştırılacak. Sosyal güvenlik mevzuatı ve uygulamaları değişen işgücü piyasası koşullarına ve yeni nesil esnek çalışma şekillerine daha uyumlu hale getirilecek.
SOSYAL YARDIM ALANA İŞTE ÖNCELİK: Sosyal yardım sistemi gözden geçirilecek, işgücüne katılıma mani olmayacak şekilde bütünleşik bir yapıda aile odaklı ve fert başına asgari bir geliri garanti edecek şekilde yeniden kurgulanarak Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu kaynaklarının daha etkin kullanımı sağlanacak.
5- AFET YÖNETİMİ
AFET SİGORTA MEKANİZMASI GELİYOR: Kentsel dönüşüm hızlandırılacak. Afet konut üretiminde hak sahipliği süreçleri iyileştirilecek, maliyet etkin afet konut üretimi sağlanacak ve geri ödeme sistemleri gözden geçirilecek. Sosyal konut üretiminde afet riski yüksek olan bölgelere öncelik verilecek. Tüm afet tehlikelerini kapsayacak afet sigortası geliştirilerek yaygınlaştırılacak, zorunlu deprem sigortasının beyanı ve ödemesinin etkin takibi sağlanacak.
6- YEŞİL VE DİJİTAL DÖNÜŞÜM
YEŞİL FİNANSMAN EKOSİSTEMİ: Uluslararası sınıflama sistemi ile uyumlu ve Türkiye'nin özgün ihtiyaçlarını gözeten Ulusal Yeşil Taksonomi oluşturulacak. Sürdürülebilir finans konusundaki kurumsal kapasite artırılarak yeşil finansman ekosistemi geliştirilecek. Bankaların iklime bağlantılı finansal risklerinin analizine ve çevresel hedeflere olan katkılarının ölçülmesine ilişkin gerekli mevzuat altyapısı oluşturulacak.
DİJİTAL STRATEJİ EYLEM PLANI: Dijital Devlet Stratejisi İdari Düzenleme Strateji ve Eylem Planı hazırlanarak uygulamaya konulacak. Siber Güvenlik Stratejisi İdari Düzenleme Strateji ve Eylem Planı hazırlanarak uygulamaya konulacak. Elektronik Veri Araştırma Merkezi projesi hayata geçirilecek.
7- İŞ VE YATIRIM ORTAMI
YATIRIM ORTAMINA HUKUKİ GÜVENCE: İş ve yatırım ortamının dijital dönüşümünde karşılıklı işlerlik, emniyet, veri koruma, kapsayıcılık, sürdürülebilirlik ve uluslararası işbirliği ilkelerine dayanarak belirlenecek. Yargılama süreçleri etkinleştirilecek, alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri daha da güçlendirilmesi sağlanacak. Yatırımcıların yararlanması için yatırım yeri envanteri oluşturulacak.
