Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın hayatını kaybetmesi üzerine yerine Sait Paşa geldi. Fransız okullarında yetişen Sait Paşa'nın en yakın arkadaşı ise Fransa'nın Mısır Konsolosu Mathiue de Lesseps'in tek oğlu Ferdinand de Lesseps'ti...
Sait Paşa, çocukluk arkadaşına Lesseps'e Süveyş Kanalı'nın açılması için imtiyaz istedi. Lesseps, finans kaynakları için arayışa girdi. 1858'de kanal şirketini kurdu ve hisse senetlerini satışa başladı. Her biri 500 franklık 400 bin hisse senedini kendisi aldı.
207 binini Fransa, 85 bin 506 hisse Sait Paşa'ya, 96 bin hisse ise Osmanlı'ya verildi. 8 milyon sterlin toplayan Lesseps, 1859'da kanal yapımına başladı. Kanalın 1869'daki açılışına Napolyon'un karısı İmparatoriçe Eugenie, Avusturya-Macaristan İmparatoru François Joseph, Prusya Prensi Frederik katıldı.
GLADSTONE YAKIN TAKİPTE
İngiltere, Süveyş Kanalı'nın yapımına karşı çıktı. Ancak William Ewart Gladstone, bölgeyi yakından takibe başladı. Avam Kamarası'nda "Kanalı yöneten devlet, tüm dünyadaki denizleri yönetmiş gibi olacak" diyerek işgal çağrısı yaptı.
Dönemin Mısır Valisi İsmail Paşa'nın İngiltere'ye olan borcu da işgali kolaylaştırdı! Mısır'ın İngiltere'ye olan borcunu ödeyememesi üzerine önce Süveyş Kanalı hisseleri alındı. Ardından borçların kontrolü için 1876'da Düyun-ı Umumiye Hazinesi kuruldu.
ADIM ADIM İŞGAL
1882'de Mısır'da Maltalı sürücünün Arap bir çocuğu yaralaması ülkeyi karıştırdı! Araplar ve Avrupalılar arasındaki olaylar bastırılamadı. Bunun üzerine Kraliçe'nin emriyle yola çıkan İngiliz Amiral Seymour, Mısır'a ulaştı. 11 Temmuz'da İskenderiye'yi bombaladı. Gladstone, Avam Kamarası'ndaki konuşmasında "Mısır'a adalet ve düzen getireceğiz" açıklaması yaptı!
Osmanlı ise Mısır sorununu çözmek için İngiltere'ye elçi yolladı. Hasan Fehmi Paşa, 1.5 ay boyunca Gladstone ile görüşse de bir sonuç alamadı. 1885'te yapılan anlaşma ile Osmanlı ve İngiltere Mısır'a Yüksek Komiser atadı. Osmanlı'yı yanında tutmak isteyen dönemin başbakanı Salisbury, "Mısır saldırılara karşı kendini koruyabileceği zaman buradan ayrılacağız" açıklaması yaptı. 20. Yüzyılın ortalarına kadar Mısır'da varlığına devam etti.
PARA ROTHSCHILD'DEN ÇIKTI
1863'te Mısır Valisi olan İsmail Paşa, eğitimini Paris'te aldı. Tam bir Batı hayranıydı. Mısır'ı kalkındırmak için çok sayıda yatırım yaptı. Bütçede açık verince Avrupa'dan yüksek faizle borç almaya başladı. Döneminde toplam borç tam 90 milyon Mısır lirasına çıktı. En çok da İngiltere'ye borcu vardı. Bunun üzerine İsmail Paşa, Süveyş Kanalı'nda hisselerini İngiltere'ye sattı. Hisseleri İngiliz Başbakan Benjamin Disraeli aldı! 4 milyon Pound'u ise Rothschild ailesi ödedi.
SEBEBİ HAMMADDE
Pamuk, İngiltere'yi Mısır'ı işgal etmeye sürükleyen en önemli nedenlerden biriydi. Amerika'nın en büyük pamuk alıcısı İngiltere'ydi. İç savaş nedeniyle ticareti zarar görünce tekstil üretimi sıkıntıya girdi. Bu nedenle gözünü Mısır'a dikti. Mısır'dan 3 milyon 500 bin poundluk pamuk alan İngiltere, böylece hammadde ihtiyacını karşılayabilecekti. Ayrıca ellerinde kanalın hisse senetleri olan sermayedarlar, İngiliz hükümetinin Mısır'ı işgal planlarına büyük destek verdi.
KIRMIZI ÇANTALI ADAM GLADSTONE'UN HİKAYESİ - SİNEM UYSAL